Στα προβλήματα συντονισμού και λήψης αποφάσεων που ανακύπτουν όταν κάποιες χώρες χρηματοδοτούνται από περισσότερους από έναν μηχανισμούς διάσωσης, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, αναφέρεται η έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το παγκόσμιο δίχτυ χρηματοδοτικής ασφάλειας (Global Financial Safety Net, GFSN), η οποία δημοσιεύτηκε χθες και θα συζητηθεί στις 31η Μαρτίου στο Παρίσι στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών της G20.
Όπως αναφέρει η έκθεση του ΔΝΤ- περιγράφοντας την ελληνική εμπειρία (χωρίς να την κατονομάζει) - σε ένα πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο και ένα άλλο μηχανισμό διάσωσης (π.χ. τον ESM), τόσο οι διαφορές ως προς τους στόχους και τους κανόνες, όσο και στα πλαίσια πολιτικής (π.χ., κατά την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του χρέους και την ανάγκη αναδιάρθρωσης τους χρέους), συχνά οδηγούν σε παρατεταμένες συζητήσεις που καθυστερούν τη διαθεσιμότητα της χρηματοδότησης και επηρεάζουν την ποιότητα των πολιτικών προσαρμογής.
«Η ανάγκη (σ.σ.των δανειστών) να επιλύσουν τις διαφορές σε υψηλότερο (πολιτικό) επίπεδο μπορεί να παρατείνει περαιτέρω και να περιπλέξει τις συζητήσεις του προγράμματος», σημειώνει η έκθεση που συζητήθηκε χθες στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ. Για το ίδιο θέμα το Ταμείο σημειώνει πως η διαθεσιμότητα πόρων μέσω διαφόρων θεσμικών φορέων και οργανισμών με διαφορετικές απαιτήσεις πολιτικής δημιουργεί τον κίνδυνο αρμπιτράζ και επιλογής προγράμματος εκ μέρους του κράτους με τη λογική του πελάτη που ψωνίζει στο κατάστημα (facility shopping).
Η ίδια έκθεση αναδεικνύει και μια άλλη πτυχή που σχετίζεται με το ελληνικό πρόγραμμα. Όπως αναφέρει, «οι διαφορές στην τιμολόγηση των μέσων (σ.σ. στο κόστος και στο ύψος δανεισμού των μηχανισμών) μπορεί να οδηγήσουν σε διασταυρούμενη επιδότηση (cross-subsidization) και σε μια μετατόπιση του βάρους του κινδύνου μεταξύ των ιδρυμάτων, η οποία δεν μπορεί να είναι επιθυμητή από την άποψη των πιστωτών, καθώς μειώνει τα κίνητρα για την παροχή χρηματοδότησης (τα δάνεια του ΔΝΤ παρέχονται με επιτόκιο μεταξύ 3,5% και 5% όταν αυτά του ESM με επιτόκιο 0,8%).
Με πιο απλά λογία το ΔΝΤ θέλει να πει πως όταν ένα κράτος, π.χ. δανείζεται φθηνότερα και πιο πολλά από έναν άλλο μηχανισμό στήριξης π.χ. από τον EFSF- ESM, που δεν έχει την ίδια αυστηρή γραμμή με το Ταμείο, τότε το ΔΝΤ παίρνει ρίσκο εάν στηρίξει ένα πρόγραμμα που δεν υιοθετεί τις αρχές του και το οποίο πιθανότατα να μην πετύχει, παρά το ότι έχει δεσμεύσει πόρους σε αυτό. Αυτή η αναφορά μερικώς εξηγεί τη στάση που έχει κρατήσει το ΔΝΤ απέναντι στο ελληνικό πρόγραμμα από τα μέσα του 2014 έως και σήμερα, περίοδο που το Ταμείο δεν χορήγησε καμία απολύτως χρηματοδοτική στήριξη προς την Ελλάδα.
Η Ελλάδα «θυρωρός» της παγκόσμιας οικονομίας
Η έκθεση του ΔΝΤ κατατάσσει την Ελλάδα στις χώρες που έχουν το ρόλο «θυρωρών» (Gatekeepers) στην παγκόσμια οικονομία, δηλαδή ανήκουν σε πολλά «συμπλέγματα» (clusters) και μπορούν να λειτουργήσουν ως αναμεταδότες της κρίσης μεταξύ των συστάδων αυτών– π.χ. στην ευρωζώνη-. Η μεθοδολογία του ΔΝΤ κατατάσσει τις χώρες σε «θυρωρούς» στη βάση δεδομένων της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών σχετικά με το ενεργητικό και το παθητικό τους, τις ενοποιημένες τραπεζικές πιστώσεις, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, και ένα ευρύτερο χαρτοφυλάκιο δεδομένων.
Η ανάλυση του ΔΝΤ ανέδειξε πως η Ελλάδα μαζί με τις Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ αποτελούν τους «θυρωρούς» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος στις αναπτυγμένες αγορές, δεδομένου ότι λειτουργούν ως σύνδεσμοι μέσω των οποίων το εμπόριο ή οικονομικές συνθήκες μπορεί να μεταδοθούν από το ένα σύμπλεγμα κρατών στο άλλο. Στις αναδυόμενες αγορές ρόλο θυρωρού έχουν οι Βραζιλία, Κίνα, ο Παναμάς, η Νότια Αφρική, και η Τουρκία.
Τέλος, το ΔΝΤ αναφέρει πως στη ζώνη του ευρώ χώρες μόνο σε περίπτωση σοκ που θα επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή της νομισματικής ένωσης θα εξεταστεί το «τύπωμα χρήματος» (printing reserves), ενώ τα ιδιοσυγκρασιακά σοκ μεμονωμένων χωρών αντιμετωπίζονται με άλλα μέσα (συμβατικής) πολιτικής, όπως έχει συμβεί στην Ελλάδα με την παρατεταμένη εσωτερική υποτίμηση.
