Σχεδόν από όποια οπτική κι αν το δει κανείς, το 2025 ήταν μια δύσκολη οικονομική χρονιά για την Κίνα. Οι επιπτώσεις της επίμονης κρίσης στον κλάδο των ακινήτων συνέχισαν να βαραίνουν την οικονομία των 19 τρισ. δολαρίων. Ο δασμολογικός πόλεμος «άναβε και έσβηνε» μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ, ταλανίζοντας επιχειρήσεις και αγορές. Η ανάπτυξη και η μεταποίηση δυσκολεύτηκαν, ακόμη κι αν οι εξαγωγές γνώρισαν άνθηση. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών για την παραγωγή περισσότερων αγαθών με χαμηλότερο κόστος ενέτεινε το φαινόμενο της «εσωστρεφούς κλιμάκωσης» (involution) - ενός αυτοκαταστροφικού αγώνα προς τον πάτο, όπου η υπερπαραγωγή και οι πόλεμοι τιμών απειλούν τη βιωσιμότητα κρίσιμων κλάδων.
Η οικονομική αναταραχή της Κίνας γίνεται ιδιαίτερα αισθητή από τους νέους που εισέρχονται στην αγορά εργασίας και από τα ζευγάρια που προσπαθούν να προοδεύσουν. Η ανεργία των νέων εργαζομένων σε ορισμένες περιοχές παραμένει σε διψήφια επίπεδα, ενώ όσοι έχουν δουλειά εκφράζουν ολοένα και περισσότερο την οργή τους επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την αγορά κατοικίας ή τη δημιουργία οικογένειας. Το ποσοστό γεννήσεων στην Κίνα έχει μειωθεί για τρία συνεχόμενα χρόνια, μια ανησυχητική τάση για μια οικονομία που χρειάζεται εργατικό δυναμικό και αντιμετωπίζει τη γήρανση του πληθυσμού.
Κι όμως, παρά όλα αυτά, η Κίνα έχει καταφέρει να σταθεί ισότιμα ή και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε αρκετούς κρίσιμους τομείς, αποκαλύπτοντας τα όρια των αμερικανικών προσπαθειών να ανακόψουν τις φιλοδοξίες του βασικού οικονομικού τους ανταγωνιστή.
Οι δασμοί του Τραμπ έχουν αναμφίβολα πλήξει το ιδιαίτερα σημαντικό εμπόριο της Κίνας με τις ΗΠΑ. Οι αποστολές εμπορευμάτων κατέρρευσαν κατά 29% τον Νοέμβριο, τον όγδοο συνεχόμενο μήνα διψήφιων μειώσεων. Όμως το Πεκίνο έχει σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίσει αυτές τις τεράστιες απώλειες αυξάνοντας τις εξαγωγές προς την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και αλλού - σε τέτοιο βαθμό ώστε, το 2025, το ετήσιο εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας να ξεπεράσει για πρώτη φορά το 1 τρισ. δολάρια. Τον Νοέμβριο, μόνο οι εξαγωγές προς την Αφρική εκτοξεύτηκαν σχεδόν κατά 28%.
Όπως αναφέρει το Bloomberg, αυτό έχει οδηγήσει σε έντονες διαμαρτυρίες από παγκόσμιους ηγέτες ότι η Κίνα «πλημμυρίζει» τις αγορές τους με φθηνά προϊόντα. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν το χαρακτήρισε «ζήτημα ζωής ή θανάτου» για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. «Προσπαθώ να εξηγήσω στους Κινέζους ότι το εμπορικό τους πλεόνασμα είναι μη βιώσιμο και ότι σκοτώνουν τους ίδιους τους πελάτες τους», είπε τον Δεκέμβριο. Ο Σι, αποφασισμένος να διατηρήσει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε πορεία προόδου, εμφανίζεται αμετακίνητος.
Πέρα από τους πρωτοσέλιδους τίτλους, η Κίνα έχει σημειώσει σημαντικές προόδους στην τεχνολογία και τις επιστήμες. Καθώς ο Τραμπ εργάζεται για να στηρίξει τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων στο εσωτερικό, έχει καταργήσει κίνητρα για τις αμερικανικές εταιρείες ώστε να αναπτύσσουν και να επενδύουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ισχυριζόμενος ψευδώς ότι αποτελούν μέρος μιας τεράστιας «απάτης» γύρω από την κλιματική αλλαγή. Αυτό άνοιξε τον δρόμο ώστε η Κίνα - και όχι οι ΗΠΑ - να καταστεί η παγκόσμια δύναμη στη δημιουργία και πώληση των ενεργειακών τεχνολογιών του μέλλοντος. Η Κίνα έχει επενδύσει μαζικά σε ηλεκτρικά οχήματα, μπαταρίες, ηλιακά πάνελ και άλλες ανανεώσιμες πηγές, και πρωτοπορεί στην παραγωγή και εξαγωγή αυτών των προϊόντων. Μεταξύ των εταιρειών που εξαρτώνται από μπαταρίες κινεζικής κατασκευής συγκαταλέγονται και αμερικανικές, καθώς αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την τροφοδοσία κέντρων δεδομένων. Οι κινεζικές μπαταρίες ιόντων λιθίου για εφαρμογές δικτύου αντιπροσώπευαν περίπου το 65% των αμερικανικών εισαγωγών από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2025, σύμφωνα με στοιχεία του BloombergNEF.
Η Κίνα είναι αποφασισμένη να καλύψει το χαμένο έδαφος και σε άλλους τομείς έρευνας που ενδέχεται να καθορίσουν το μέλλον. Αν και οι ΗΠΑ έχουν προς το παρόν το προβάδισμα στην ιλιγγιώδη κούρσα της τεχνητής νοημοσύνης και έχουν μπλοκάρει τις πωλήσεις των πιο προηγμένων τσιπ AI στην Κίνα, οι κινεζικές εταιρείες έχουν σημειώσει ταχεία πρόοδο στην ανάπτυξη δικών τους τσιπ. Παράλληλα, τα πανεπιστήμια της χώρας ξεπερνούν εκείνα των ΗΠΑ στην απόκτηση πατεντών που σχετίζονται με την AI, έναν πρόχειρο δείκτη της καινοτομίας μέσω επενδύσεων.
Το ίδιο ισχύει και για τον ανταγωνισμό στην ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών που θα ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνατότητες των ισχυρότερων σημερινών υπερυπολογιστών. Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο και εταιρείες όπως η Alphabet και η IBM εργάζονται εντατικά πάνω σε αυτό. Μέχρι πρόσφατα, η Κίνα θεωρούνταν ότι υστερούσε κατά χρόνια έναντι των ΗΠΑ στην κβαντική υπολογιστική. «Αλλά κάλυψαν το κενό γρήγορα», δήλωσε στο Bloomberg τον Δεκέμβριο ο John Martinis, ένας από τους βραβευθέντες με το Νόμπελ Φυσικής του 2025. «Τώρα ανησυχούμε ότι ίσως είμαστε μόλις μερικά νανοδευτερόλεπτα μπροστά τους». Είναι ένας αρκετά εύστοχος τρόπος να συνοψιστεί γενικά ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - Κίνας.
