Το όραμά του για τη μετάβαση από μια «γηράσκουσα κοινωνία» σε μια «κοινωνία μακροβιότητας» παρουσίασε ο Καθηγητής Andrew J. Scott, από το Ellison Institute of Technology, το London Business School και το CEPR, μιλώντας στο 2ο Ετήσιο Συνέδριο του Κέντρου Κρήτης του ΟΟΣΑ για τη Δυναμική των Πληθυσμών.
Όπως υποστήριξε, το πραγματικό ζήτημα δεν είναι ότι αυξάνεται ο αριθμός των ηλικιωμένων, αλλά το πώς γερνάμε και πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.
Τόνισε ότι η πολιτική αντιμετώπιση του γήρατος επικεντρώνεται λανθασμένα στην αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης. «Η σύνδεση της συνταξιοδοτικής ηλικίας με το προσδόκιμο ζωής δεν είναι η βέλτιστη λύση», σημείωσε, εξηγώντας ότι η βέλτιστη ηλικία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, κυρίως από το προσδόκιμο υγιούς ζωής, αλλά και από τις κοινωνικές ανισότητες και το επίπεδο εκπαίδευσης. Η αύξηση του ορίου δεν οδηγεί αυτόματα σε περισσότερη εργασία, απλώς καθυστερεί τη στιγμή λήψης της σύνταξης, χωρίς να αντιμετωπίζει τα αίτια που αποθαρρύνουν τη συνέχιση της απασχόλησης.
Το ερώτημα, είπε, δεν είναι πότε σταματούν οι άνθρωποι να εργάζονται, αλλά γιατί. Μετά τα 50, μεγάλος αριθμός εργαζομένων αποχωρεί από την αγορά εργασίας λόγω προβλημάτων υγείας, ευθυνών φροντίδας, έλλειψης δεξιοτήτων, διακρίσεων ή απουσίας κατάλληλων, «φιλικών προς την ηλικία» θέσεων. Ο ίδιος θεωρεί ότι η αύξηση της απασχόλησης στις ηλικίες 50-65 ετών αποτελεί κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης, με σημαντικά οφέλη για το ΑΕΠ και τα δημόσια οικονομικά.
Παρουσίασε δύο κύριες κατευθύνσεις πολιτικής: Βελτίωση της υγείας και δημιουργία θέσεων εργασίας προσαρμοσμένων στις ανάγκες μεγαλύτερων εργαζομένων. Η καλή υγεία, είπε, αυξάνει τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό, μειώνει τις δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης και ενισχύει τα φορολογικά έσοδα. Παράλληλα, οι «age-friendly jobs» μπορούν να επιτρέψουν σε περισσότερους να παραμείνουν ενεργοί.
Καταλήγοντας, υπογράμμισε ότι πρέπει να πάψουμε να μιλάμε για «γήρανση του πληθυσμού» και να επενδύσουμε στην «κοινωνία της μακροβιότητας». Όπως είπε, η μακροβιότητα αποτελεί ένα τριπλό μέρισμα -μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, περισσότερα χρόνια υγείας και παρατεταμένη παραγωγικότητα- και η πρόκληση των επόμενων δεκαετιών είναι να δημιουργηθούν θεσμοί και πολιτικές που θα στηρίζουν ενεργά αυτό το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, αντί να το αντιμετωπίζουν ως δημοσιονομική απειλή.
Ακολούθησε η παρουσίαση της Shruti Singh, Ανώτερης Οικονομολόγου του ΟΟΣΑ, η οποία περιέγραψε την επικείμενη μείωση του ενεργού πληθυσμού κατά 8% έως το 2060 και την ιδιαίτερη ευαλωτότητα χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ιαπωνία. Προειδοποίησε ότι χωρίς στοχευμένες παρεμβάσεις, η γήρανση θα περιορίσει την ανάπτυξη, τα δημόσια έσοδα και τη βιωσιμότητα των συντάξεων. Αντίδοτο, όπως είπε, αποτελούν η κινητοποίηση πηγών εργασίας -γυναικών, μεγαλύτερων εργαζομένων και μεταναστών-, η δια βίου μάθηση και η βελτίωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, με συντονίστρια τη Μαρία Γαβουνέλη, Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή και Πρόεδρο της Συμβουλευτικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων στο Κέντρο του ΟΟΣΑ για τον Πληθυσμό στην Κρήτη, ο Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής, Κωνσταντίνος Γλουμής-Ατσαλάκης, παρουσίασε την ολιστική κυβερνητική στρατηγική της Ελλάδας, με πέντε άξονες: γεννήσεις και οικογένεια, εργασία, μακροζωία, τοπική ανάπτυξη, πληροφορία και έρευνα.
Από την πλευρά της, η Asa Johansson, Διευθύντρια Πολιτικής και Έρευνας του τμήματος Οικονομικών του ΟΟΣΑ, ζήτησε να συνδεθεί η συνταξιοδότηση με το προσδόκιμο ζωής και να προωθηθούν δεξιότητες που θα επιτρέπουν μεγαλύτερη συμμετοχή στις νέες μορφές απασχόλησης.
Πολλές κοινωνίες «έχουν ήδη εναρμονιστεί με τη νέα πραγματικότητα», ανέφερε ο καθηγητής Andrew Scott, σημειώνοντας πως στις ΗΠΑ αναπτύσσονται συνεχώς θέσεις εργασίας «φιλικές προς τον γηράσκοντα πληθυσμό». Τόνισε, ωστόσο, ότι το βασικό πρόβλημα «είναι η μείωση των γεννήσεων», ενώ παρατήρησε πως «οι πολίτες δείχνουν να προσαρμόζονται ταχύτερα από τις κυβερνήσεις».
Η Καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αλεξάνδρα Τραγάκη υπογράμμισε ότι η δημογραφική αλλαγή «δεν είναι κρίση αλλά επαναπροσδιορισμός των κοινωνικών σχέσεων» και παρουσίασε μία σειρά κινήτρων που περιλαμβάνονται στη στρατηγική της κυβέρνησης για γυναίκες και μεγαλύτερους εργαζόμενους, καθώς και πρωτοβουλίες ενίσχυσης της διά βίου μάθησης.
Το Συνέδριο πραγματοποιείται στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στα Χανιά, σε συνεργασία με τον Δήμο Χανίων και το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών υπό την αιγίδα των υπουργείων: Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Μετανάστευσης και Ασύλου, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Με την ευγενική υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Κρήτης.
