Nέους «δρόμους» για την προμήθεια κρίσιμων ορυκτών ανοίγει η συμφωνία που υπέγραψαν τη Δευτέρα ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζ για την επένδυση δισεκατομμυρίων δολαρίων σε κοινά έργα κρίσιμων ορυκτών, συμπεριλαμβανομένων σπανίων γαιών. Στόχος τους είναι να αποδυναμώσουν την ηγεμονία της Κίνας στην παγκόσμια προμήθεια αυτών των μετάλλων.
Το ερώτημα ωστόσο που προκύπτει είναι κατά πόσο αυτή η συμφωνία μπορεί να αποδυναμώσει την κυριαρχία της Κίνας στις σπάνιες γαίες. Η Κίνα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης σπάνιων γαιών και το 90% του διαχωρισμού και της επεξεργασίας τους και συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιούν τα κρίσιμα υλικά ως «όπλο» τόσο κατά των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Η υποστήριξη του Ντόναλντ Τραμπ προς τα κρίσιμα ορυκτά της Αυστραλίας θα προσφέρει την πολυπόθητη χρηματοδότηση στον κλάδο, όμως οι ειδικοί λένε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να περιμένει για πολύ προκειμένου να απομακρυνθεί η εφοδιαστική αλυσίδα από την Κίνα και να αποδυναμωθεί η κυριαρχία της στην αγορά.
Στο πλαίσιο της ευρείας συμφωνίας που υπογράφηκε τη Δευτέρα, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία δεσμεύτηκαν να επενδύσουν συνολικά 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα εξόρυξης και επεξεργασίας, καθώς και στη θέσπιση κατώτατης τιμής για τα κρίσιμα ορυκτά, ένα μέτρο που οι δυτικοί μεταλλωρύχοι επιζητούσαν εδώ και καιρό. Οι δύο χώρες θα εγκρίνουν επίσης χρηματοδοτήσεις που θα περιλαμβάνουν δικαιώματα προαγοράς.
Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι οι επενδύσεις των ΗΠΑ στην Αυστραλία θα ξεκλειδώσουν κοιτάσματα κρίσιμων ορυκτών αξίας 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς όμως να δώσει πολλές λεπτομέρειες.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι σε έναν χρόνο οι ΗΠΑ θα έχουν «τόσα πολλά κρίσιμα ορυκτά και σπάνιες γαίες που δεν θα ξέρουν τι να τα κάνουν».
Ειδικοί της παγκόσμιας μεταλλευτικής βιομηχανίας, που συμμετέχουν σήμερα σε συνέδριο στο Σίδνεϊ, υποδέχθηκαν θετικά την είδηση, την οποία χαρακτήρισαν ως άνοιγμα επενδυτικών ευκαιριών, μολονότι εμφανίστηκαν σκεπτικοί απέναντι στο χρονοδιάγραμμα του Τραμπ.
«Το να είναι διάφορα έργα έτοιμα ακόμα και μέχρι το 2027 θα ήταν ένα ηρωικό επίτευγμα και ανέφικτο στην περίπτωση πολλών εξ αυτών,» δήλωσε στο Reuters ο αναλυτής της Barrenjoey, Νταν Μόργκαν.
Ένα δύσκολο εγχείρημα
Η Αυστραλία διαθέτει αποθέματα και εξειδίκευση στην εξόρυξη, ενώ οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να επενδύσουν σε εναλλακτικές λύσεις έναντι της Κίνας. Όμως η κατασκευή ορυχείων, διυλιστηρίων και εργοστασίων μπορεί να χρειαστεί χρόνια.
Εκτιμάται ότι η Αυστραλία διαθέτει τουλάχιστον το 5% των παγκόσμιων αποθεμάτων σπανίων γαιών και αντιπροσωπεύει περίπου το 8% της παγκόσμιας παραγωγής. Από την άλλη, η Κίνα κυριαρχεί στην εξόρυξη και στην προμήθεια αυτών των μετάλλων, τα οποία είναι κρίσιμα για τις σύγχρονες βιομηχανίες, όπως η ανανεώσιμη ενέργεια, η αυτοκινητοβιομηχανία και η άμυνα.
Ωστόσο, το δύσκολο μέρος με αυτά τα στοιχεία δεν είναι τόσο η εξόρυξή τους, αλλά η τεχνολογική ικανότητα για την επεξεργασία τους και η περιβαλλοντική επιβάρυνση που αυτή μπορεί να προκαλέσει, αν δεν γίνει με προσοχή. Οι σπάνιες γαίες απαντώνται σε χαμηλές συγκεντρώσεις και είναι χημικά δύσκολο να απομονωθούν.
Και παρότι είναι απαραίτητα, τα μέταλλα αυτά χρειάζονται σε πολύ μικρές ποσότητες. Αυτό κάνει λιγότερο οικονομικά βιώσιμη την επένδυση από ιδιωτικές εταιρείες για την ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας.
Η Αυστραλία, ωστόσο, διαθέτει έναν ισχυρό μεταλλευτικό τομέα, έναν από τους βασικούς μοχλούς της οικονομίας της, καθώς και την τεχνογνωσία και τις υποδομές που τον υποστηρίζουν. Διαθέτει 89 ενεργά έργα εξερεύνησης σπανίων γαιών, περισσότερα από κάθε άλλη χώρα, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS).
Πότε μπορούμε να δούμε αποτελέσματα;
Πέρα από τα ευχολόγια και τις μεγάλες κουβέντες Τραμπ, η εύρεση γεωλογικών κοιτασμάτων σπανίων γαιών είναι μόνο η αρχή.
Η έκδοση αδειών για ένα νέο ορυχείο είναι συχνά χρονοβόρα και η κατασκευή του μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια. Η δημιουργία διυλιστηρίων για τον διαχωρισμό των σπανίων γαιών από το μετάλλευμα απαιτεί επίσης χρόνια. Και ακολουθεί η περίοδος κατά την οποία πρέπει να κατακτηθούν οι εξαιρετικά περίπλοκες χημικές διεργασίες του διαχωρισμού.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, οι κυβερνήσεις ΗΠΑ και Αυστραλίας δήλωσαν ότι θα επενδύσουν από 1 δισεκατομμύριο δολάρια η κάθε μία, εντός των επόμενων έξι μηνών, για τη δημιουργία μιας αλυσίδας έργων κρίσιμων ορυκτών και στις δύο χώρες.
Το γραφείο του Αυστραλού πρωθυπουργού Αλμπανέζ ανακοίνωσε οικονομικές δεσμεύσεις σε δύο έργα στην Αυστραλία. Το ένα είναι ένα ορυχείο σπανίων γαιών στη Βόρεια Επικράτεια, που σύμφωνα με την ανακοίνωση θα μπορούσε να καλύψει έως και το 5% της παγκόσμιας προσφοράς. Το άλλο αφορά επένδυση σε έργο γαλλίου στη Δυτική Αυστραλία, το οποίο αναμένεται να παράγει στο μέλλον το 10% της παγκόσμιας προσφοράς του μετάλλου, που χρησιμοποιείται σε εξειδικευμένα εξαρτήματα ημιαγωγών για τη μετάδοση δεδομένων μέσω οπτικών ινών.
Η συμφωνία αναφέρει επίσης ότι οι κυβερνήσεις θα παρέμβουν αν τα έργα δεν είναι εμπορικά βιώσιμα. Η Κίνα έχει στο παρελθόν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά με σπάνιες γαίες, ώστε να ρίξει τις τιμές και να οδηγήσει εκτός αγοράς τους ανταγωνιστές άλλων χωρών.
Ποιος θα είναι ο γεωπολιτικός αντίκτυπος;
Η Αυστραλία είναι ένας από τους πιο στενούς συμμάχους των ΗΠΑ και η συνεργασία για την αντιμετώπιση της κινεζικής κυριαρχίας στις σπάνιες γαίες θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς τους. Ωστόσο, το μέλλον αυτής της σχέσης έχει φανεί αβέβαιο τους τελευταίους μήνες, με έναν πρόεδρο στον Λευκό Οίκο που ταλαντεύεται ανάμεσα σε σκεπτικισμό και ανοιχτή περιφρόνηση προς τους συμμάχους. Το γραφείο του Αυστραλού πρωθυπουργού δήλωσε ότι η συμφωνία με την Ουάσιγκτον δεν είναι νομικά δεσμευτική ούτε εκτελεστή.
Ταυτόχρονα, η οικονομία της Αυστραλίας παραμένει αναπόσπαστα δεμένη με την Κίνα, η οποία αγοράζει το ένα τρίτο των συνολικών εξαγωγών της χώρας - κυρίως σιδηρομετάλλευμα και άνθρακα, αλλά και γεωργικά προϊόντα όπως το κρασί και το βόειο κρέας. Ο μεταλλευτικός τομέας της Αυστραλίας είναι ακόμη πιο στενά συνδεδεμένος με το Πεκίνο, το οποίο απορροφά τα τρία τέταρτα των εξαγωγών σιδηρομεταλλεύματος της χώρας.
Τον περασμένο μήνα, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Κίνας προειδοποίησαν την Καμπέρα για τη συνεργασία της στον τομέα της ασφάλειας με τις ΗΠΑ, λέγοντας ότι δεν θα ανεχθούν «παραβιάσεις των βασικών συμφερόντων» της χώρας. Άλλωστε ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχθηκε ότι η Αυστραλία είναι «η άκρη του ματιού του Σι».
Υπάρχει όμως και ένας ακόμη παράγοντας, όπως τον θέτει ο διευθύνων σύμβουλος της Syrah Resources, Σον Βέρνερ: τα νέα έργα κρίσιμων ορυκτών δεν θα είναι βιώσιμα χωρίς μια αλλαγή στις αγοραστικές προτεραιότητες των πελατών. «Εάν οι πελάτες δεν ξεπεράσουν τον εθισμό τους στην προμήθεια με το χαμηλότερο δυνατό κόστος από την Κίνα, τότε δεν θα υπάρξει κανένα κίνητρο για την υλοποίηση έργων οπουδήποτε αλλού», δήλωσε στο Reuters.
