Μετά από πολύωρες συζητήσεις κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής, η ηγεσία της ΕΕ αποκάλυψε με ενθουσιασμό ένα νέο σχέδιο για την αντιμετώπιση του εμπορικού πολέμου του Αμερικανού προέδρου: «Να παίξει το δικό του άγριο παιχνίδι», που σημαίνει να παρουσιάσει σχέδια που θα τον αιφνιδιάσουν και ενδεχομένως να τον φέρουν προ τετελεσμένων γεγονότων.
Για έξι μήνες, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ανατρέψει την παγκόσμια εμπορική τάξη, απειλώντας και ανακοινώνοντας συνεχώς δασμούς, στη συνέχεια χαλαρώνοντάς τους για να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, προειδοποιώντας παράλληλα ότι θα επιβληθούν εκ νέου τιμωρητικοί δασμοί εάν οι όροι δεν είναι της αρεσκείας του.
Με την λήξη της προθεσμίας που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ να μετρά αντίστροφα (σσ: με τον Λευκό Οίκο και τον Αμερικανό ΥΠΟΙΚ, Σκοτ Μπέσεντ να ανοίγουν «παράθυρο» και για μετά την 9η Ιουλίου) η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποφάσισε ότι ο χρόνος για τις συμβατικές διαπραγματευτικές τακτικές έχει τελειώσει.
Μία άκρως καινοτόμος ιδέα
Στο πλαίσιο αυτό, έβαλε στο τραπέζι την ιδέα οι 27 χώρες της ΕΕ να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τα 12 μέλη του μπλοκ Συνολικής και Προοδευτικής Συμφωνίας για Συνεργασία στην περιοχή του Ειρηνικού (CPTPP) – το οποίο περιλαμβάνει τώρα και το Ηνωμένο Βασίλειο - για να σχηματίσουν μια νέα πρωτοβουλία παγκόσμιου εμπορίου.
Η νέα ομάδα θα επανασχεδιάσει μια παγκόσμια εμπορική τάξη βασισμένη σε κανόνες, μεταρρυθμίζοντας ή ίσως ακόμη και αντικαθιστώντας τον πλέον σε μεγάλο βαθμό ανενεργό και άκρως δυσλειτουργικό Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), όπως είπε η πρόεδρος της Κομισιόν, σύμφωνα με το Politico.
H ένωση CPTPP περιλαμβάνει 12 χώρες: Αυστραλία, Μπρουνέι, Καναδά, Χιλή, Ιαπωνία, Μαλαισία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Περού, Σιγκαπούρη, Ηνωμένο Βασίλειο και Βιετνάμ. Αυτές οι 12 οικονομίες εκπροσωπούν το 14,4% του παγκόσμιου ΑΕΠ ήτοι 15,8 τρισ. δολάρια, γεγονός που καθιστά την CPTPP την τέταρτη μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο από πλευράς ΑΕΠ, μετά τη συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά, την ενιαία αγορά της ΕΕ και την Οικονομική Συνεργασία Ασίας/Ειρηνικού (ΑPEC).
Αποτελείται δε, από 586 εκατ. κατοίκους, που εκπροσωπούν περίπου το 7,3% του παγκόσμιου πληθυσμού.
H CPTPP είναι η μετονομασία της συμφωνίας ΤΡΡ, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ το 2017. Στόχος της συμφωνίας αυτής είναι η μείωση των εμπορικών φραγμών και η οικοδόμηση πιο στενών οικονομικών σχέσεων μεταξύ των χωρών μελών, καλύπτοντας μία σειρά από τομείς, όπως το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, επενδύσεις, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και κρατικές προμήθειες.
Το κρίσιμο στην υπόθεση αυτή είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θα προσκληθούν αυτόματα. Ένα τέτοιο σχέδιο θα δείξει στον κόσμο ότι το ελεύθερο εμπόριο με μεγάλο αριθμό χωρών είναι δυνατό να βασίζεται σε κανόνες, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στο τέλος της συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες. «Αυτό είναι ένα έργο στο οποίο νομίζω ότι πρέπει πραγματικά να ασχοληθούμε, επειδή η CPTPP και η ΕΕ είναι ισχυρές».
Η ίδια εξήγησε ότι θα εξαρτηθεί από την ΕΕ και την CPTPP να αποφασίσουν εάν οι ΗΠΑ θα επιτραπεί να συμμετάσχουν στο έργο τους.
Δεν είναι σύμμαχος της ΕΕ ο χρόνος
Η ιδέα μιας πιο επίσημης συνεργασίας με την ομάδα των 12 χωρών από την περιοχή Ινδίας-Ειρηνικού είχε ήδη διατυπωθεί τους τελευταίους μήνες από την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ ως ένας τρόπος αντιμετώπισης των δασμών του Τραμπ.
Η ιδέα της φον ντερ Λάιεν κέρδισε δημόσια την υποστήριξη του ισχυρότερου ηγέτη της Ευρώπης, του Γερμανού Καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς. «Εάν ο ΠΟΕ είναι τόσο δυσλειτουργικός όσο ήταν εδώ και χρόνια και προφανώς παραμένει έτσι, τότε εμείς, που συνεχίζουμε να θεωρούμε σημαντικό το ελεύθερο εμπόριο, πρέπει να σκεφτούμε κάτι άλλο», είπε στο Politico.
Η συνεργασία της ΕΕ με χώρες του Ειρηνικού θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για τον ανασχεδιασμό του ΠΟΕ που μοιάζει να έχει παραμεριστεί εν μέσω των δασμών των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ και των γεωπολιτικών εντάσεων. Πολύ περισσότερο, αυτό που θέλει να δείξει η ΕΕ είναι ότι το ελεύθερο εμπόριο με μεγάλο αριθμό χωρών είναι εφικτό.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η πρόταση της φον ντερ Λάιεν μπορεί τελικά να αποδειχθεί μόνο μια προσωρινή απόσπαση της προσοχής από αυτό που απειλεί να αποτελέσει μια μεγάλη ήττα, όταν τελικά αποκαλυφθεί η εμπορική συμφωνία με τον Τραμπ.
Άλλωστε, για να υλοποιηθεί μία τέτοια ιδέα χρειάζεται χρόνο και αυτή τη στιγμή η ΕΕ δεν φαίνεται να διαθέτει και πολύ από αυτόν. Με τη συμφωνία δε, ΗΠΑ και Κίνας να έχει οριστικοποιηθεί με τους όρους της Γενεύης και με 12 ακόμη εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ να βρίσκονται στα σκαριά, η ΕΕ φαίνεται ιδιαίτερα εκτεθειμένη μέσα στον κόσμο του Τραμπ.
Πολύ περισσότερο, ήδη οι ΗΠΑ βρίσκονται σε μονομερείς εμπορικές συζητήσεις με χώρες που είναι μέλη της CPTPP, όπως Βιετνάμ, Καναδάς, Αυστραλία, οπότε εάν υπογραφούν γρήγορα αυτές οι εμπορικές συμφωνίες δεν θα υπάρχει «εμπορική λογική» για μία ευρύτερη συμφωνία, τη στιγμή που οι ΗΠΑ τάσσονται κατά της πολυμέρειες.
Τιμωρητικοί δασμοί
Ενώ κάθονταν γύρω από το τραπέζι αποδεχόμενοι ότι δεν θα λάβουν μια σπουδαία συμφωνία από τον Τραμπ, οι ηγέτες της ΕΕ ρώτησαν ο ένας τον άλλον πόσο κακή συμφωνία θα ήταν διατεθειμένοι να δεχτούν για να αποφύγουν τα χειρότερα των δασμών Τραμπ.
Μόλις πριν από ένα μήνα, οι χώρες της ΕΕ ήταν αισιόδοξες για το ενδεχόμενο να πιέσουν τον Τραμπ να υποχωρήσει στον εμπορικό του πόλεμο. Περιφρόνησαν τη συμφωνία-πλαίσιο που σύναψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ με τον πρωθυπουργό της Βρετανίας Κιρ Στάρμερ, επιμένοντας ότι το μπλοκ ήταν μια εμπορική υπερδύναμη και δεν θα αποδεχόταν ποτέ τον βασικό δασμό του 10% του Τραμπ.
Τώρα όμως, όλα αυτά έχουν αλλάξει. «Θα ήταν καλύτερο να έχουμε τον χαμηλότερο δυνατό δασμό, το 0% είναι το καλύτερο», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. «Αλλά αν είναι 10%, θα είναι 10%».
Ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, δήλωσε επίσης στο Politico ότι η ΕΕ μπορεί το πολύ «να ελπίζει να αντιμετωπιστεί όπως το Ηνωμένο Βασίλειο» όσον αφορά μια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ.
«Θα ήταν πιθανώς το καλύτερο σενάριο», δήλωσε ο Ναουσέντα. «Αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο, στα μάτια των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι λίγο διαφορετικό.
