Ροή
«Στον πάγο» αποφάσισε να βάλει η βουλγαρική κυβέρνηση τον φόρο για τις ποσότητες ρωσικού αερίου, οι οποίες διέρχονται από το δίκτυο της γειτονικής χώρας. Σύμφωνα με δηλώσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, το μέτρο θα «ενεργοποιηθεί» εκ νέου μόνον αν αποφασιστεί ένας ανάλογος μηχανισμός σε επίπεδο Ε.Ε., ο οποίος να κινείται προς την ίδια κατεύθυνση.
Υπενθυμίζεται ότι με το μέτρο υπερψηφίστηκε από τη βουλγαρική Βουλή τον Οκτώβριο, επιβάλλοντας φόρο 20 λεβ (10,2 ευρώ) σε κάθε Μεγαβατώρα ρωσικού αερίου που διέρχεται από τη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Βουλγαρία δεν προμηθεύεται πλέον αέριο από τη Μόσχα, επομένως ο φόρος «αγγίζει» τις ποσότητες ρωσικού καυσίμου που διέρχονται από τη χώρα με κατάληξη τις γειτονικές αγορές – δηλαδή την Ελλάδα, τη Σερβία, την Ουγγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Ρουμανία.
Οι αιτιάσεις της βουλγαρικής κυβέρνησης ήταν πως με τον φόρο θα έπαυε να είναι «συνένοχη» στο γεγονός ότι συνεχίζει να εισρέει ένας πακτωλός εσόδων στη Μόσχα, από την πώληση αερίου. Επομένως, με την πρωτοβουλία της στόχευε να συμβάλει στον πλήρη εκτοπισμό του ρωσικού καυσίμου από το ευρωπαϊκό μείγμα. Ωστόσο, πλέον κάνει στροφή 180 μοιρών, αναζητώντας συντονισμό με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως ανέφερε μιλώντας σε δημοσιογράφους ο Κίριλ Πέτκοφ, αρχηγός ενός απο τα τρία κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού.
Όχι μονομερή μέτρα
Σύμφωνα με τον Πέτκοφ, στο «πάγωμα» του μέτρου συνηγορούν και τα τρία κόμματα. Όπως συμπλήρωσε, μόνο αν υπάρξει ενιαία στάση όλων των ευρωπαϊκών χωρών θα μπορούσε να έχει ο φόρος επίπτωση στη ρωσική οικονομία.
«Αναβάλλουμε την επιβολή του τέλους. Συνεργαζόμαστε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όταν εκείνη καταλήξει σε έναν συνολικό μηχανισμό -εάν το κάνει- θα εφαρμόσουμε το μέτρο. Θα ακολουθήσουμε την κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση. Το μέτρο δεν πρέπει να είναι μονομερές, μόνο από τη Βουλγαρία. Πρέπει να συνεργαστούμε με την Κομισιόν, ώστε μαζί με όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε τον φόρο, με τρόπο που θα έχει αντίκτυπο στη ρωσική οικονομία», πρόσθεσε.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του Βούλγαρου πρωθυπουργού, Νικολάι Ντένκοφ, ο οποίος υπογράμμισε πως αναζητούνται κοινές ευρωπαϊκές λύσεις. ««Αναζητούμε ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο, με το οποίο θα εναρμονίζεται η απόφασή μας για τον φόρο», σημείωσε.
Αντιδράσεις
Υπενθυμίζεται πως το μέτρο έχει προκαλέσει την οργισμένη αντίδραση της Ουγγαρίας και της Σερβίας, κατηγορώντας τη Σόφια ότι προχώρησε σε μία εχθρική κίνηση προς τις χώρες τους, η οποία θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή τους ασφάλεια. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Βόρεια Μακεδονία είχε απειλήσει τη Βουλγαρία με τη διεκδίκηση αποζημιώσεων, στην περίπτωση που ο φόρος οδηγούσε σε αύξηση της τιμής αερίου.
Την ίδια στιγμή, ο Βούλγαρος Πρόεδρος, Ρούμαν Ράντεφ, έχει παραπέμψει το μέτρο στο Συνταγματικό Δικαστήριο, επισημαίνοντας ότι είναι αμφισβητήσιμη η νομιμότητά του, καθώς παραβιάζει το βουλγαρικό Σύνταγμα. Στην επιστολή του Προέδρου, υπογραμμιζόταν πως ο νόμος που εισάγει τον φόρο παραβιάζει τις αρχές της οικονομικής ελευθερίας και το δικαίωμα ιδιοκτησίας, τα οποία είναι κατοχυρωμένα στο Σύνταγμα.
Σημείωνε επίσης πως οι σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών διέπονται από το κοινό δασμολόγιο που έχει καθοριστεί από το Συμβούλιο της Ε.Ε., μετά από πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιπλέον, το καθεστώς κυρώσεων της Ε.Ε. δεν προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να επιβάλλουν πρόσθετους περιορισμούς στην επικράτειά τους.
Οι κίνδυνοι που αποσοβούνται
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο φόρος έχει διαφορετικό «αποδέκτη», ανάλογα με το σημείο παράδοσης στο οποίο κάθε πελάτης της Gazprom έχει «κλειδώσει» την τιμή προμήθειας του καυσίμου. Έτσι, για παράδειγμα, στο κρατικό συμβόλαιο της χώρας μας (που έχει συνάψει η ΔΕΠΑ Εμπορίας) η τιμή είναι «κλειδωμένη» στο σημείο διασύνδεσης Ελλάδας – Βουλγαρίας (Σιδηρόκαστρο). Κάτι που σημαίνει ότι το «καπέλο» των 10,2 ευρώ ανά MWh θα πρέπει να καταβληθεί από τη Ρωσία στη Βουλγαρία, αφήνοντας ανεπηρέαστη την τιμή «εισόδου» του ρωσικού καυσίμου στην εγχώρια αγορά.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, στην περίπτωση άλλων εταιρειών με συμβόλαια για διαφορετικά σημεία παράδοσης, τα 10,2 ευρώ μετακυλίονται απευθείας στην τιμή του αερίου που εισάγουν – τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Επομένως, η κίνηση της Βουλγαρίας θα αύξανε το κόστος για το συνολικό «καλάθι» προμήθειας των αντίστοιχων αγορών.
Επίσης, ακόμη και στα συμβόλαια όπως αυτό της ΔΕΠΑ Εμπορίας, η Βουλγαρία θα μπορούσε να προχωρήσει σε διακοπή της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω της επικράτειάς της, στην περίπτωση που η Gazprom δεν κατέβαλε τα ποσά που αναλογούν στον φόρο. Μέσω της Βουλγαρίας, οι ευρωπαϊκές αγορές τροφοδοτούνται με 16 δισ. κυβικά μέτρα καυσίμου από τη Μόσχα σε ετήσια βάση.
Αναζήτηση άλλων πηγών
Μία απότομη διακοπή ανεφοδιασμού, θα καθιστούσε πρακτικά ανέφικτο να αναπληρωθούν άμεσα αυτές οι ποσότητες από άλλες πηγές. Επίσης, η αύξηση της ζήτησης για αέριο από άλλες πηγές τροφοδοσίας (κατά κύριο λόγο η αναζήτηση έξτρα παραγγελιών για LNG) θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για αύξηση των τιμών του καυσίμου.
Η ελληνική κυβέρνηση είχε επιλέξει να τηρήσει στάση αναμονής για τον βουλγαρικό φόρο, εν μέρει γιατί η τιμή του ρωσικού αερίου το οποίο εισάγει η ΔΕΠΑ Εμπορίας δεν επηρεάζεται σε πρώτο χρόνο από το μέτρο, ενώ παράλληλα το καύσιμο από τη Μόσχα καλύπτει πλέον ένα μικρό ποσοστό των εγχώριων αναγκών. Παράλληλα, στη δεδομένη συγκυρία για την κυβέρνηση απόλυτη προτεραιότητα έχουν οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom τόσο για τη ρήτρα «take or pay», όσο και για την τιμή προμήθειας αερίου.
