Ροή
Παρεμβάσεις οι οποίες θα άρουν την αβεβαιότητα που έχουν προκαλέσει οι περικοπές «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής, τόσο σε έργα τα οποία ήδη λειτουργούν όσο και στα business plan νέων μονάδων, σχεδιάζει να δρομολογήσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σε αυτό το πλαίσιο, πρόκειται να δημιουργήσει Ομάδα Εργασίας, ώστε να δημιουργηθεί ένα μόνιμο πλαίσιο περικοπών (στο πλαίσιο του οποίου θα τεθεί επί τάπητος και η αποζημίωση της ηλεκτροπαραγωγής που δεν αξιοποιείται), ενώ θα εξετασθεί και η ενσωμάτωση μπαταριών σε υπό ανάπτυξη έργα.
Πέρα από στελέχη του ΥΠΕΝ, στην Ομάδα Εργασίας αναμένεται να συμμετάσχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι δημόσιοι φορείς. Έτσι, το «παρών» θα δώσει η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), ο ΑΔΜΗΕ (Διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς), ο ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής του δικτύου), αλλά και ο ΔΑΠΕΕΠ (ο οποίος είναι μεταξύ άλλων υπεύθυνος για τον Ειδικό Λογαριασμό από τον οποίο αποζημιώνονται οι μονάδες «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής).
Παράλληλα σε τακτά χρονικά χρονικά διαστήματα, θα καλούνται οι φορείς του κλάδου (όπως οι σύνδεσμοι των παραγωγών), για να εκφράσουν τις απόψεις στα έως τώρα πορίσματα της επιτροπής. Κι αυτό γιατί σκοπός του υπουργείου είναι να εξασφαλισθεί ευρεία συναίνεση στον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμοστούν τα δύο μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις της αγοράς.
Ανισορροπία παραγωγής – ζήτησης
Η πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ έρχεται σε μία περίοδο όπου έχουν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζονται «κόφτες» στην παραγωγή των ΑΠΕ (και μάλιστα με αυξανόμενη τάση) για λόγους ευστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι έως σήμερα δεν έχει χρειαστεί να εφαρμοστούν ανάλογοι «κόφτες» για να αντιμετωπιστούν θέματα τοπικής συμφόρησης του συστήματος, αλλά αποκλειστικά για ανισορροπίες μεταξύ της ηλεκτροπαραγωγής και της ζήτησης για ρεύμα.
Έτσι, σε περιόδους όπου η κατανάλωση ρεύματος είναι περιορισμένη (όπως διαστήματα μέσα στην άνοιξη και το φθινόπωρο ή σε αργίες) και δεν υπάρχουν εξαγωγές, η «πράσινη» ηλεκτροπαραγωγή είναι υπέρμετρα μεγάλη σε σχέση με τη ζήτηση. Επομένως, για να αποτραπεί ο κίνδυνος μπλακάουτ, ο ΑΔΜΗΕ (που είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία του συστήματος) περιστέλλει την έγχυση ενός ποσοστού της παραγωγής των μονάδων ΑΠΕ.
Με δεδομένο ότι η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα στη χώρα μας, η παραγωγή αυτή μένει αναξιοποίητη. Επίσης, «μεταφράζεται» σε απώλεια εσόδων για τους παραγωγούς, καθώς δεν αποζημιώνονται για τις «πράσινες» κιλοβατώρες που δεν «μπαίνουν» στο σύστημα. Παράλληλα, με τη «φόρμουλα» που χρησιμοποιεί αυτή τη στιγμή ο ΑΔΜΗΕ (και η οποία πρόκειται να θεσπισθεί ως μεταβατικό πλαίσιο περικοπών), οι «κόφτες» εφαρμόζονται οριζόντια και αναλογικά – δηλαδή σε όσα έργα ΑΠΕ λειτουργούν τη στιγμή που χρειάζεται να γίνουν περικοπές και στα οποία μπορεί να περιορισθεί η παραγωγή τους. Έτσι, για παράδειγμα, προς ώρας δεν εφαρμόζονται περικοπές σε όλες τις μικρότερες μονάδες ΑΠΕ, που συνδέονται στο δίκτυο διανομής.
Αδυναμία πρόβλεψης
Η έλλειψη οποιουσδήποτε είδους αποζημίωσης και η οριζόντια εφαρμογή των περικοπών καθιστούν το μεταβατικό πλαίσιο περικοπών (που επί της ουσίας εφαρμόζεται ήδη) εκ των πραγμάτων μία παροδική λύση. Κι αυτό γιατί δεν παρέχει οποιαδήποτε δυνατότητα πρόβλεψης της απώλειας εσόδων για τις μονάδες, τη στιγμή που είναι προδιαγεγραμμένο πως οι απώλειες θα αυξηθούν στο μέλλον.
Ο λόγος είναι πως η συμμετοχή των ΑΠΕ πρόκειται να αυξηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια (λαμβάνοντας υπόψη τα έργα που ήδη αναπτύσσονται) και επομένως οι ανισορροπίες παραγωγής – ζήτησης ρεύματος να γίνουν ακόμη πιο συχνές και μεγαλύτερες. Αυτό σημαίνει καταρχάς ότι θα αυξηθούν οι αποζημιώσεις που χάνονται, για τα έργα που ήδη λειτουργούν. Μάλιστα, για τις περικοπές λόγω πλεονάζουσας «πράσινης» παραγωγής δεν ισχύει το ετήσιο πλαφόν του 5%, που εφαρμόζεται στους περιορισμούς έγχυσης για λόγους συμφόρησης.
Ακόμη χειρότερο είναι πως, καθώς το ύψος των περικοπών προκύπτει από μία πολυπαραγοντική εξίσωση (ηλεκτροπαραγωγή, ζήτηση, εξαγωγές), δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη των εσόδων που θα χάσει μία μονάδα. Έσοδα που οι περισσότεροι παραγωγοί χρησιμοποιούν για νέες «πράσινες» επενδύσεις, δηλαδή για ενίσχυση των ΑΠΕ στο εγχώριο μίγμα.
Με την ίδια λογική, η έλλειψη δυνατότητας πρόβλεψης επηρεάζει και τη δυνατότητα κατάρτισης αξιόπιστων business plan για νέα έργα. Μάλιστα, σύμφωνα με παραγωγούς, η «άγνωστη παράμετρος» των περικοπών ήδη απασχολεί και τις τράπεζες, για τη δανειοδότηση καινούριων πρότζεκτ. Έτσι, οι «κόφτες» αρχίσουν να απειλούν να επηρεάσουν τις «πράσινες» επενδύσεις που χρειάζεται να γίνουν έως το τέλος της 10ετίας, ώστε να επιτευχθούν οι εθνικοί ενεργειακοί και κλιματικοί στόχοι.
Επενδυτική ορατότητα
Η κατάρτιση ενός μόνιμου πλαισίου θα μπορούσε να αποκαταστήσει μέρος της επενδυτικής «ορατότητας», θέτοντας καταρχάς κριτήρια ιεράρχησης για τις περικοπές – ανάλογα, για παράδειγμα, με την ισχύ κάθε έργου και τον τρόπο με τον οποίο αυτό δραστηριοποιείται στην αγορά (λειτουργική ενίσχυση, PPA, απευθείας συμμετοχή).
Επίσης, στην κατάρτιση του μόνιμου πλαισίου θα μπει στο τραπέζι η αντιμετώπιση των περικοπών ως ενός εργαλείου για την ευστάθεια του συστήματος, για την παροχή επομένως του οποίου, οι παραγωγοί θα αμείβονται έστω σε κάποιο βαθμό. Κάτι που θα σήμαινε πως οι επενδυτές θα μπορούσαν να εκτιμήσουν με σχετική ασφάλεια ένα τουλάχιστον μίνιμουμ ύψους των εσόδων για κάθε έργο τους.
Προς την ίδια κατεύθυνση, αλλά με διαφορετικό τρόπο, θα οδηγούσε η ενσωμάτωση μπαταριών σε έργα τα οποία βρίσκονται ήδη υπό ανάπτυξη. Κι αυτό γιατί, χάρις στις μπαταρίες, όποτε χρειάζεται ένα έργο θα μπορεί να αποθηκεύσει μέρος της παραγωγής του, ώστε αυτή να εγχυθεί στο σύστημα αργότερα – και όχι απλώς να περικοπεί.
Μάλιστα, πέρα από το ότι θα αυξήσει την «πράσινη» διείσδυση, η δεύτερη λύση έχει επίσης το πλεονέκτημα ότι θα βελτιώσει τη διαχείριση του ηλεκτρικού «χώρου», ώστε στην ίδια δυναμικότητα του δικτύου να μπορούν να συνδεθούν περισσότερα έργα. Ωστόσο, για την προσθήκη μπαταριών θα πρέπει να υπάρξουν οικονομικά κίνητρα, καθώς το κόστος των συσσωρευτών ανατρέπει τα business plan των υπό ανάπτυξη έργων.
Έτσι, η Ομάδα Εργασίας θα κληθεί να «κλειδώσει» τις παραμέτρους των δύο παρεμβάσεων - π.χ. τον επιμερισμό των περικοπών ανά κατηγορία έργων, ή τον βαθμό ωριμότητας των ήδη υπό ανάπτυξη μονάδων στις οποίες θα χρειαστεί να προστεθούν μπαταρίες (για παράδειγμα αν θα περιοριστεί σε έργα που βρίσκονται υπό κατασκευή ή θα πρέπει να επεκταθεί έως και σε μονάδες που απλώς έχουν κατακυρώσει έως αυτή τη στιγμή ηλεκτρικό «χώρο», μέσω όρων σύνδεσης).
Επίσης, θα αναλάβει να ποσοτικοποιήσει το ενδεχόμενο αποζημίωσης των περικοπών και τα κίνητρα για την προσθήκη μπαταριών, ώστε να διαπιστωθούν οι επιβαρύνσεις στις οποίες αυτές οι κινήσεις θα «μεταφράζονταν» για τον καταναλωτή. Από την ποσοτικοποίηση, και με γνώμονα το μικρότερο δυνατό κόστος για την κατανάλωση, είναι πιθανό να προκριθεί μόνο η μία από τις δύο παρεμβάσεις ή και «μίγμα» τους.
