Μετά από οκτώ χρόνια ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και χαμηλών/μηδενικών επιτοκίων, η ανάκαμψη παραμένει χλιαρή, γεγονός που ρίχνει ξανά στο τραπέζι το ριζοσπαστικό μέτρο των «χρημάτων από το ελικόπτερο».
Όπως επισημαίνει το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (IIF) στην έκθεσή του για τις κεφαλαιαγορές τον Οκτώβριο, η χρήση συμβατικών νομισματικών πολιτικών από τις κεντρικές τράπεζες, όπως είναι το «helicopter money», παρότι δεν είναι πολύ πιθανή, αυξάνεται σαν πιθανότητα όσο συνεχίζονται οι πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης.
Τι είναι, όμως, τα χρήματα από το ελικόπτερο; Ουσιαστικά πρόκειται για ένα δημοσιονομικό κίνητρο που χρηματοδοτείται από την κεντρική τράπεζα και έχει μόνιμο, μην αναστρέψιμο χαρακτήρα. Τα οφέλη είναι διάχυτα στην οικονομία και γίνονται αισθητά στην «τσέπη» των πολιτών, είτε μέσω της μείωσης των φόρων είτε μέσω της αύξησης των δημόσιων δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος διαθέτει «ρευστό χρήμα» απευθείας στην οικονομία, κατασκευάζοντας έργα υποδομής και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας. Επίσης, μπορεί να μειώσει τους φόρους, όπως το ΦΠΑ, ελαφρύνοντας τα οικονομικά βάρη των καταναλωτών.
Με αυτόν τον τρόπο, το όφελος για την οικονομία είναι άμεσο και χειροπιαστό για όλους τους πολίτες, χωρίς να αυξάνεται το δημόσιο χρέος, ενώ τα χρήματα αυτά δεν χρειάζεται να αποπληρωθούν.
Για παράδειγμα, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ μπορεί να εκδώσει ομόλογα στην κεντρική τράπεζα. Έτσι, θα αυξηθεί ισόποσα το ενεργητικό της Fed (με τα ομόλογα) και το παθητικό της (με την αύξηση των υπολοίπων του Υπουργείου Οικονομικών). Εφόσον, όμως, τόσο το ΥΠΟΙΚ όσο και οι Fed είναι παρακλάδια του ίδιου του κράτους, ουσιαστικά οι δύο πράξεις εξουδετερώνονται (σε έναν υποθετικό ενοποιημένο ισολογισμό) … χαρίζοντας τα χρήματα του ελικοπτέρου δωρεάν!
Η έννοια αυτή εισήχθη πρώτη φορά από τον Milton Friedman το 1969 και βρήκε υποστήριξη στον κεντρικό τραπεζίτη των ΗΠΑ Ben Bernanke το 2003.
Αυτό που έχει σημασία, αναφέρει η έκθεση που έχει στη διάθεσή του το insider.gr, είναι ότι με τα μέτρα που έχουν πάρει και σκέφτονται να πάρουν οι κεντρικές τράπεζες, ουσιαστικά «θολώνουν» τα όρια μεταξύ των δημοσιονομικών και των νομισματικών πολιτικών.
Ουσιαστικά, επισημαίνει το IIF, το QE και τα χρήματα από το ελικόπτερο δεν είναι δύο διαφορετικές έννοιες αλλά τα δυο άκρα του ίδιου εκκρεμούς που αντιπροσωπεύουν την πορεία προς τον δημοσιονομικό συντονισμό (fiscal coordination) προς τη δημοσιονομική κυριαρχία (fiscal dominance).
Όπως τονίζει το Ινστιτούτο, αυτό που έχει σημασία και τελικά σηματοδοτεί τη στροφή προς μη συμβατικές πολιτικές είναι η διατήρηση διογκωμένων ισολογισμών από τις κεντρικές τράπεζες. Με άλλα λόγια, η συνέχιση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης για παρατεταμένο διάστημα.
Σύμφωνα με το IIF, η απόφαση για το πόσο θα συνεχίσουν τις πολιτικές αυτές είναι πολύ σημαντική και πρέπει να ξεκαθαριστεί. Οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να επικοινωνούν καλύτερα τις προθέσεις τους στον τομέα αυτό, δεδομένων των σημαντικών επιδράσεων που έχουν στις οικονομίες.
Όπως και να έχει πάντως, τονίζει το IIF, η απόφαση των κεντρικών τραπεζών να συνεχίζουν τις πολιτικές QE μας φέρνει πιο κοντά στη νομισματική χρηματοδότηση των δημοσιονομικών πολιτικών –με άλλα λόγια, στα χρήματα από το ελικόπτερο.
