Ροή
Καθοριστικός είναι ο ρόλος του μοντέλου διαχείρισης της οστεοπόρωσης για την έκβαση της νόσου, αφήνοντας το «αποτύπωμά» του στο προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής των πασχόντων, την οικογένειά τους, την κοινωνία αλλά και την οικονομία.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ελληνικής μελέτης, η οποία παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια του Θερινού Σχολείου Μεταβολισμού των Οστών της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μεταβολισμού των Οστών (ΕΕΜΜΟ), μία ολοκληρωμένη προσέγγιση, που περιλαμβάνει έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, μπορεί να επιφέρει μείωση των νέων οστεοπορωτικών καταγμάτων και των θανάτων καθώς και εξοικονόμηση στο σύστημα υγείας.
Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται κυρίως ως νόσος των ηλικιωμένων, αλλά μπορεί να προσβάλει και νεαρότερες, παραγωγικές ηλικίες, με το 80% των πασχόντων να είναι γυναίκες και το 20% άνδρες.
Περίπου 1 στις 2 γυναίκες άνω των 50 ετών και 1 στους 4 άνδρες ίδιας ηλικίας, θα υποστούν κάταγμα που σχετίζεται με τη νόσο σε κάποια στιγμή της ζωής τους.
Τα κατάγματα που σχετίζονται με την οστεοπόρωση μπορούν να συμβούν σε όλα τα οστά, αλλά πολύ πιθανότερο είναι να εμφανιστούν στο ισχίο, στους σπονδύλους και στον καρπό. Το ποσοστό εμφάνισής τους είναι 2 με 3 φορές μεγαλύτερο στις γυναίκες απ’ ότι τους άνδρες.
Το 24 % των ασθενών άνω των 50 ετών με κάταγμα του ισχίου χάνουν τη ζωή τους κατά τον πρώτο χρόνο μετά το κάταγμα, με την ετήσια θνησιμότητα στους άνδρες να είναι διπλάσια από ότι στις γυναίκες. Ωστόσο, εκτός από τα κατάγματα του ισχίου, με αυξημένη θνητότητα σχετίζονται και τα κατάγματα των σπονδύλων.
Πέραν, όμως, των θανάτων, σημαντική είναι η επίπτωση των οστεοπορωτικών καταγμάτων στην ποιότητα ζωής των πασχόντων αλλά και στο άμεσο και έμμεσο κόστος, σε οικονομικούς όρους. Ένας στους 5 περιπατητικούς ασθενείς που υφίστανται κάταγμα ισχίου θα χρειαστεί μακροχρόνια νοσηλευτική φροντίδα. Είναι ενδεικτικό ότι, έξι μήνες μετά το κάταγμα ισχίου, μόνο το 15% των ασθενών μπορούν να περπατήσουν χωρίς βοήθεια, ενώ γυναίκες με ένα κάταγμα στο ισχίο έχουν τετραπλάσια πιθανότητα να υποστούν δεύτερο κάταγμα.
Είναι γενική παραδοχή ότι η οστεοπόρωση είναι μία πάθηση που «υπο-διαγιγνώσκεται» και δεν ακολουθείται η απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος για κάταγμα και ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές, ο σχετικός έλεγχος στην Ελλάδα δεν υπερβαίνει το 8,6%.
Στη χώρα μας, η επιβάρυνση από οστεοπορωτικά κατάγματα μεταξύ μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, προβλέπεται να είναι σημαντική την επόμενη δεκαετία, εάν δεν μεταβληθεί το σημερινό υπόδειγμα διαγνωστικού ελέγχου και διασύνδεσης με φροντίδα.
Το «τρίπτυχο» της αποτελεσματικής διαχείρισης
Ειδικό προβλεπτικό μοντέλο, που αναπτύχθηκε από ομάδα εργασίας του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας, υπό την επιστημονική ευθύνη του καθηγητή Πολιτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Κυριάκου Σουλιώτη, σε συνεργασία με τον Πρόεδρο του ΔΣ της ΕΕΜΜΟ, κ. Πολυζώη Μάκρα επιβεβαίωσε ότι ο καθολικός έλεγχος, η έγκαιρη διάγνωση και η διασύνδεση με θεραπεία των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, ηλικίας 50-74 ετών, με ένα προηγούμενο κάταγμα στη χώρα μας θα μπορούσε δυνητικά να μειώσει τους θανάτους και τα κατάγματα, σε ορίζοντα δεκαετίας.
Ειδικότερα, η μελέτη, η οποία εκπονήθηκε με την ευγενική υποστήριξη των φαρμακευτικών εταιρειών UCB και Amgen, παρακολούθησε 50.000 υποθετικές μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες ηλικίας 50 έως 74 ετών με ένα προηγούμενο κάταγμα, ώστε να εκτιμήσει την εξέλιξη της κατάστασης υγείας τους τα επόμενα 10 έτη.
Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν ότι η εφαρμογή καθολικού διαγνωστικού ελέγχου και διασύνδεσης με φροντίδα για την οστεοπόρωση συνεπάγεται μείωση στον εκτιμώμενο αριθμό θανάτων (-51 θάνατοι ή μείωση 0,6%) και καταγμάτων (-948 κατάγματα ή μείωση 4,3%) και περίπου 10-πλασιασμό των διαγνωστικών ελέγχων και των ενάρξεων θεραπείας.
Επιπλέον, η διαφορά σε όρους κόστους από την υλοποίηση του σεναρίου του καθολικού (100%) διαγνωστικού ελέγχου και διασύνδεσης με φροντίδα εκτιμάται σε 27,83€ ανά γυναίκα, ανά έτος.
Μάλιστα, θεωρείται ότι το μοντέλο υποεκτιμά την εξοικονόμηση δαπάνης από την αποτροπή μελλοντικών καταγμάτων, καθώς λαμβάνει υπόψη μόνον τις άμεσες ιατρικές δαπάνες όπως αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ και δεν συνυπολογίζει τις έμμεσες δαπάνες, όπως απώλεια παραγωγικότητας ή άλλες άμεσες μη ιατρικές δαπάνες, όπως π.χ. βοήθεια για τη φροντίδα της ασθενούς, της οικογένειας και του σπιτιού, που προκύπτουν εξ αιτίας των καταγμάτων.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν την ανάγκη να δοθεί η απαιτούμενη προσοχή σε κάθε περιστατικό κατάγματος μετά την ηλικία των 50 ετών, σημείο κατά το οποίο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η σωστή καθοδήγηση από τον ορθοπαιδικό ιατρό που θα κληθεί να το αντιμετωπίσει. Στις περισσότερες των περιπτώσεων τα κατάγματα χαμηλής βίας υποκρύπτουν οστική ευθραυστότητα (οστεοπόρωση) η οποία, εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί άμεσα, θα οδηγήσει σε νέα κατάγματα αλλά και σε δυσμενείς συνέπειες, σε πολλαπλά επίπεδα.
Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνουν τη σημασία της ολοκληρωμένης διαχείρισης της οστεοπόρωσης, η οποία οφείλει να υπερβαίνει την παροχή πρόσβασης σε αποτελεσματικές θεραπείες και να διασφαλίζει καθολικό, άμεσο και κατάλληλο διαγνωστικό έλεγχο και διασύνδεση με φροντίδα σε όλες τις γυναίκες που μπορεί να αντλήσουν οφέλη υγείας από αυτόν.
Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image.
