Αποζημίωση άνω των 363 εκατ. ευρώ, δηλαδή σχεδόν όσο το 60% της συνολικής επένδυσης (520 εκατ. αρχικά, συν 105 εκατ. στη συνέχεια με συμπληρωματική σύμβαση, άρα σύνολο 625 εκατ.), φαίνεται να δικαιούται ο παραχωρησιούχος που υλοποιεί το project του Νέου Διεθνούς Αεροδρομίου Ηρακλείου Κρήτης (ΔΑΗΚ), στο Καστέλι, προφανώς λόγω των σημαντικών καθυστερήσεων που προέκυψαν το περασμένο χρονικό διάστημα (κι ενώ πλέον ο ρυθμός προόδου «καλπάζει»), δίχως δική του ευθύνη, όπως προκύπτει από σχετικές ενέργειες και αποφάσεις του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Ειδικότερα, βάσει σχετικής απόφασης – ανακοίνωσης πρόθεσης χρηματοδότησης, που φέρει την υπογραφή του υπουργού Χρ. Δήμα, και χτες μόλις δημοσιεύθηκε στη «Διαύγεια», καλείται η εσωτερική «Ειδική Υπηρεσία Δημόσιων Έργων (ΕΥΔΕ) Κατασκευής Συγκοινωνιακών Έργων με Σύμβαση Παραχώρησης (ΕΥΔΕ ΚΣΕΣΠ)» για την υποβολή προτάσεων πράξεων, προκειμένου να ενταχθούν και χρηματοδοτηθούν από προγράμματα του υπουργείου στο πλαίσιο του αντικειμένου «Αποζημιώσεις που προκύπτουν από Συμβάσεις έργων του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών». Η πρόθεση χρηματοδότησης σχετίζεται και με την αποζημίωση απώλειας εσόδων της Εταιρείας Παραχώρησης του έργου «Σύμβαση Παραχώρησης Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, Συντήρηση και Εκμετάλλευση του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης και Μελέτη, Κατασκευή και Χρηματοδότηση των οδικών του συνδέσεων». Το ύψος της πράξης ανέρχεται σε 525 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το κονδύλι «Οδικές υποδομές» αφορά σε 161,2 εκατ. και το ποσό για «Υποδομές αερομεταφορών» σε 363,8 εκατ.. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, στο οποίο απευθύνθηκε το insider.gr, το ποσό για τις υποδομές αερομεταφορών σχετίζεται με τον ΔΑΗΚ (Αεροδρόμιο Κρήτης, ενώ τα υπόλοιπα με παλιότερες αποζημιώσεις που έχουν εγκριθεί για οδική σύμβαση παραχώρησης (Ε 65).
Οι λόγοι της αποζημίωσης
Πηγές του υπουργείου σημειώνουν ότι τα 363,8 εκατ. ευρώ που αφορούν στο Καστέλι είναι αποζημιώσεις προς τον ΔΑΗΚ που σχετίζονται με απώλεια εσοδών της εταιρείας παραχώρησης και αποζημίωση του κατασκευαστή λόγω παράτασης κατά δύο έτη του χρόνου κατασκευής του έργου (Τ1), μετά την προσθήκη επιπλέον τ.μ. (2022), χωρίς να υπάρχει ισόχρονη παράταση της περιόδου εκμετάλλευσης (Τ2), για πρόβλεψη δαπάνης για κατασκευή σήραγγας 3 χλμ. στην οδό πρόσβασης στο αεροδρόμιο για περιβαλλοντικούς λόγους αλλά και αποζημιώσεις για την περίοδο COVID-19 και συγκεκριμένα, για τη μείωση εσόδων λόγω περιορισμού της επιβατικής κίνησης από το προβλεπόμενο από την Σύμβαση Παραχώρησης τέλος αναχωρούντων στο λειτουργούν αεροδρόμιο "Νίκος Καζαντζάκης". Ζητήματα που δεν σχετίζονται με τον παραχωρησιούχο ή την κατασκευάστρια εταιρεία, δηλαδή, δεν υπάρχει ευθύνη τους.
Τα 161 εκατ. ευρώ αφορούν στον Ε65 και αποτελούν επιπλέον χρηματοδότηση από το ΠΔΕ, για να περαιωθεί κυρίως το Βόρειο Τμήμα του έργου εντός του χρονικού πλαισίου του ΤΑΑ και να μη χαθούν πόροι.
Υπενθυμίζεται ότι ο αρχικός προϋπολογισμός της επένδυσης ήταν στα 520 εκατ., ωστόσο, ανέβηκε κατά επιπλέον 105 εκατ. ευρώ, δηλαδή συνολικά στα 625 εκατ. ευρώ, με την προ ολίγων ετών τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης λόγω της απόφασης, κυρίως, να μεγαλώσει το μέγεθος των εγκαταστάσεων της υποδομής (μετά την περίοδο covid) ώστε να συμπεριλαμβάνει τα νέα δεδομένα αλλά και για να εξυπηρετεί την διαφαινόμενη αυξημένη επιβατική κίνηση.
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι πέρυσι στις 31/12/2024 υπεγράφη συμφωνία ανάμεσα στο Δημόσιο και τον Παραχωρησιούχο - Κατασκευαστή για χορήγηση, τμηματικά, συνολικής αποζημίωσης άνω των 185 εκατ. ευρώ στην Εταιρεία Παραχώρησης και την κατασκευάστρια λόγω των καθυστερήσεων στο τεχνικό στάδιο, χωρίς ευθύνη επενδυτή – αναδόχου. Κατά πληροφορίες, το ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται στον συνολικό «λογαριασμό» άνω των 363,8 εκατ. ευρώ, ενώ μένει να φανεί αν το ποσό μεγαλώσει προσεχώς και μέχρι να ξεκινήσει η λειτουργία της υποδομής.
Ο διαγωνισμός εκκίνησε το 2016, η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2019 και η έναρξη της παραχώρησης τον Φεβρουάριο του 2020, με 5ετή κατασκευαστική διάρκεια. Κατά συνέπεια, ήδη έχουν καταγραφεί καθυστερήσεις, χωρίς υπαιτιότητα του παραχωρησιούχου. Η νέα υπερσύγχρονη υποδομή υλοποιείται μέσω σύμβασης παραχώρησης (διάρκειας 35 ετών), αναπτύσσεται από την εταιρεία Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης, με μετόχους το ελληνικό Δημόσιο (45,9%), τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (32,46%) και τον ινδικό Όμιλο GMR (21,64%), ενώ κατασκευάζεται από την ΤΕΡΝΑ Α.Ε., τον κατασκευαστικό βραχίονα του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.
Το (τότε) αίτημα παράτασης
Να αναφέρουμε ότι ήδη η κατασκευάστρια από τον Ιούλιο 2022 είχε ζητήσει «παράταση της Συνολικής Προθεσμίας της Περιόδου Μελετών - Κατασκευών κατά (24) μήνες, ήτοι από 06.02.2025 σε 06.02.2027, καθώς και των τμηματικών προθεσμιών του Έργου, στη βάση επελθόντων Γεγονότων Καθυστέρησης και Γεγονότων Ανωτέρας Βίας», ζητώντας αποζημιώσεις για τις» οικονομικές επιπτώσεις των Γεγονότων Καθυστέρησης και Γεγονότων Ανωτέρας Βίας όπως ιδίως: δαπάνη αναθεώρησης λόγω χρονικής μετατόπισης της υλοποίησης των κατασκευών, πρόσθετη αμοιβή Ανεξάρτητου Μηχανικού, χρονικά εξαρτώμενες δαπάνες Εταιρείας και Κατασκευαστή και απώλεια εσόδων της Εταιρείας λόγω παράτασης της Συνολικής Προθεσμίας της Περιόδου Μελετών – Κατασκευών» κ.λπ.
Η συμφωνία τρων 185 εκατ. και η εκκρεμότητα της «απώλειας εσόδων»
Όπως αναφέραμε και στην αρχή, ήδη υπάρχει έγκριση για καταβολή 185.521.184 ευρώ, απόρροια της προ 11μήνου περίπου συμφωνίας ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο (υπ. Υποδομών, με υπογραφή του τότε υπουργού, Χρ. Σταϊκούρα) και της εταιρείας «Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης Ανώνυμη Εταιρεία Παραχώρησης», σχετικά με την καταβολή αποζημιώσεων στην δεύτερη. Συνολικά, το υποβληθέν αίτημα Αποζημίωσης της Εταιρείας ανέρχονταν σε 365,76 εκατ., εκ των οποίων 192 εκατ. για λογαριασμό του κατασκευαστή, για πρόσθετη αμοιβή του Ανεξάρτητου Μηχανικού 39,7 εκατ. και για την απώλεια εσόδων της για το χρονικό διάστημα των (24) μηνών που παρατείνεται η Ημερομηνία Έναρξης της Περιόδου Λειτουργίας 134 εκατ. ευρώ. Ο Ανεξάρτητος Μηχανικός «έβγαλε» το συνολικό ποσό στα 204 εκατ. ευρώ και τελικά το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών το «έριξε» στα 185,5 εκατ. για την περίοδος μελέτης – κατασκευής (153,6 εκατ. για τις απαιτήσεις κατασκευαστή και 31,9 εκατ. για τις απαιτήσεις της εταιρείας παραχώρησης).
Όπως αναφέρονταν, μεταξύ άλλων, «η αποζημίωση που δικαιούται η Εταιρεία, λόγω πρόσθετων δαπανών που επιβαρύνεται ο Κατασκευαστής συνέπεια της παράτασης της Συνολικής Προθεσμίας Περιόδου Μελετών - Κατασκευών Τ1 ως αποτέλεσμα γνωστοποιηθέντων Γεγονότων Καθυστέρησης και Γεγονότων Ανωτέρας Βίας, σε συνδυασμό με την ανάθεση Συμπληρωματικών Εργασιών ήτοι για χρονικό διάστημα (24) μηνών, με Ημερομηνία Αναφοράς την 31.12.2022, αφορά σε λόγους όπως: πρόσθετες ανελαστικές δαπάνες οι οποίες εξαρτώνται από τον χρόνο στον οποίο δημιουργούνται και οφείλονται στην επιμήκυνση του χρόνου της αρχικώς σχεδιασθείσας διάρκειας των Κατασκευών βάσει του εγκεκριμένου Χρονοδιαγράμματος, πρόσθετες δαπάνες που σχετίζονται με μειωμένη παραγωγικότητα ως αποτέλεσμα της αποδιοργάνωσης και ανάγκης αναδιοργάνωσης της εκτέλεσης των Κατασκευών του Έργου, Δαπάνη Αναθεώρησης, ήτοι δαπάνη πρόσθετης Αναθεώρησης, λόγω ετεροχρονισμένης - μεταγενέστερης εκτέλεσης των Κατασκευών εξαιτίας των Γεγονότων Ανωτέρας Βίας κ.α.».
Όπως, όμως σημειώνεται στο σχετικό έγγραφο - συμφωνία, υπήρχε εκκρεμότητα «όσον αφορά στην αποζημίωση της εταιρείας για την απώλεια Εσόδων της κατά το χρονικό διάστημα των (24) μηνών που παρατάθηκε η Συνολική Προθεσμία της Περιόδου Μελετών - Κατασκευών και συνεπακόλουθα καθυστερεί η επέλευση της Ημερομηνίας Έναρξης Λειτουργίας. Τα Μέρη συμφωνούν ότι, αυτή θα υπολογιστεί και καταβληθεί από το Δημόσιο, επί τη βάσει και σύμφωνα με τις προβλέψεις του εγκεκριμένου κατά το χρόνο υπογραφής της παρούσας Χρηματοοικονομικού Μοντέλου, αφαιρουμένου του εκάστοτε πράγματι εισπραχθέντος Αναλογούντος Ποσού ΤΕΑΑ Περιόδου Μελετών – Κατασκευών».
Στα γεγονότα καθυστέρησης και λοιπά γεγονότα έως 31-12-2022 (Μετά την από 23-12-2022 Συμφωνία εκτέλεσης συμπληρωμετικών εργασιών του άρθρου 18.6 της σύμβασης παραχώρησης, που παράγουν καθυστέρηση, συμπεριλαμβάνονται κάποια που έχουν λήξει, όπως π.χ. οι επιπτώσεις της παγκοσμίως εξελισσόμενης Πανδημίας Covid-19, η Εγκριτική Απόφαση ΥΠΑ μετά από σχόλια/παρατηρήσεις/συστάσεις του Ανεξάρτητου Μηχανικού, οι Μεταβολές κυκλοφοριακών δεδομένων κ.α., αλλά υπάρχουν και κάποια σε ισχύ, όπως οι «Καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της κατά τη ΣΠ Διαδικασίας Προμήθειας και Εγκατάστασης του Εξοπλισμού Αεροναυτιλίας», «Λοιπά γεγονότα (Αρχαιολογία, ΟΚΩ, παράδοση γης ελεύθερης εμποδίων, Αδειοδοτήσεις, Συμπληρωματικές Εργασίες κλπ)».
Ποια είναι η επένδυση, ποια τα χρονοδιαγράμματα
Όπως προ ημερών αναφέραμε, πέραν του ζητήματος των αποζημιώσεων, στο Ηράκλειο Κρήτης προωθείται ένας από τους πιο σύγχρονους αερολιμένες της Μεσογείου, με τεχνολογίες αιχμής, με τα πλέον προηγμένα συστήματα ασφαλείας, εξυπηρέτησης επιβατών και διαχείρισης συσκευών, σε έκταση άνω των 6.000 στρεμμάτων. Ο λόγος για το νέο Διεθνές Αεροδρόμιο Ηρακλείου Κρήτης (ΔΑΗΚ) που βρίσκεται σε προχωρημένο κατασκευαστικό στάδιο, στο 65% συνολικά. Σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης, εντός του 2027, ενδεχομένως στις αρχές του έτους, εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει η δοκιμαστική λειτουργία στο νέο διεθνές αεροδρόμιο Ηρακλείου στο Καστέλι, με την ολοκλήρωση των κτηριακών υποδομών να τοποθετείται το φθινόπωρο του 2026, ενώ νωρίτερα, την άνοιξη του ιδίου έτους, θα έχει ολοκληρωθεί ο Πύργος Ελέγχου.
Σε σχέση με την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του έργου, που αποτελεί και το ζητούμενο, αυτή θα εξαρτηθεί από την κατάληξη της προσφυγής που έχει κατατεθεί από συλλόγους αρχαιολόγων και τον δήμο Μινώα Πεδιάδος, κατά της απόφασης του ΚΑΣ για τη διατήρηση των αρχαιοτήτων στον λόφο Παπούρα με τα συστήματα αεροναυτιλίας (ραντάρ). Επίσης, σχετίζεται με την πορεία του διαγωνισμού εγκατάστασης των εν λόγω συστημάτων, αρμοδιότητας της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, που αναμένεται πάντως σύντομα. Η επένδυση εκτιμάται ότι θα υπερβεί συνολικά το 1,5 δις ευρώ.
Όπως, επίσης, αναφέρθηκε, κατά την κατασκευή του έργου, προέκυψε και μία σοβαρή πρόκληση στο μέτωπο της οδικής σύνδεσης του αεροδρομίου με τον ΒΟΑΚ, συνολικού μήκους 18 χλμ., όπου αποφασίστηκε λόγω σημαντικού αρχαιολογικού ευρήματος και προστασίας του φυσικού κάλλους της περιοχής, να διανοιχθεί δίδυμη σήραγγα, μήκους σχεδόν 3 χλμ., εκ των οποίων τα 500 μέτρα έχουν ήδη υλοποιηθεί. Ο ορίζοντας ολοκλήρωσης είναι το φθινόπωρο του 2028, ωστόσο αυτό δεν δημιουργεί ανησυχία γύρω από τη λειτουργία του αεροδρομίου, καθώς υπάρχουν ήδη εναλλακτικές οδικές προσβάσεις. Τα υπόλοιπα 15 χλμ. έχουν ήδη κατασκευαστεί και απομένει η τελική ασφαλτόστρωση.
