Περαιτέρω μείωση του ρυθμού επιβράδυνσης των καθαρών εσόδων από τόκους καταγράφηκε στο τρίτο τρίμηνο για τις τρεις εκ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, με την Alpha Bank να βλέπει ήδη από το δεύτερο τρίμηνο ανάκαμψη, στη βάση της χαμηλότερης ευαισθησίας στη μείωση επιτοκίων.
Υποστηρικτικά λειτούργησαν η περαιτέρω μείωση του κόστους των προθεσμιακών καθώς και η αργή μετάβαση της πελατειακής βάσης των τραπεζών προς τα επενδυτικά προϊόντα. Όπως προκύπτει από τις οικονομικές καταστάσεις, οι τράπεζες έλαβαν διπλό όφελος, καθώς από τη μία οι καθαρές καταθέσεις όψεως-ταμιευτηρίου (εισροές - εκροές) αυξήθηκαν κατά 2,4 δισ. ευρώ περίπου, με την Alpha να λαμβάνει το μεγαλύτερο όγκο, περί τα 1,58 δισ. ευρώ, τη στιγμή που οι προθεσμιακές αποκλιμακώθηκαν κατά 203 εκατ. ευρώ.
Παρότι βέβαια τα επιτόκια στις προθεσμιακές συνεχίζουν την κατιούσα, με την Πειραιώς και την Εθνική να κάνουν λόγο για αποκλιμάκωση χαμηλότερα από 1,5% (τέλη Οκτωβρίου) και πέριξ του 1,2% το επόμενο διάστημα, και με τον εγχώριο πληθωρισμό κοντά στο 2%, οι Έλληνες καταθέτες επιμένουν σε μεγάλο βαθμό σε αυτές. Οι θυγατρικές ΑΕΔΑΚ των τραπεζών στη λογική ένα βήμα τη φορά, επιδιώκουν κατά τους τελευταίους μήνες να στρέψουν μερίδα πελατών σε μεικτά και σύνθετα αμοιβαία κεφάλαια, ως μια πρώτη κίνηση ανάληψης υψηλότερου ρίσκου, περιορίζοντας την ίδια στιγμή - πλην Εθνικής ΑΕΔΑΚ - τις εκδόσεις νέων σειρών target maturity.
Βέβαια, μερίδα ΑΕΔΑΚ δεν δείχνει διατεθειμένη να χάσει μερίδια - πελάτες αν το ενδιαφέρον παραμένει «καθηλωμένο» σε αυτό το τμήμα της αγοράς. Μια αγορά που διατηρεί μεν ένα spread έναντι των προθεσμιακών, αλλά δεν έχει το ίδιο «οξυγόνο» και την ίδια ορμή με αυτή του Σεπτέμβριου 2022 - Ιούνιου 2023, όταν διατίθεντο οι πρώτες εκδόσεις με υψηλά ετήσια κουπόνια.
«Μπόνους» από καταθέσεις
Έτσι, οι τράπεζες είδαν ηπιότερη πίεση στα καθαρά έσοδα από τόκους, με το delta (διαφορά μεταξύ τρίτου και δευτέρου τριμήνου) να κινείται από 5 έως 14 εκατ. ευρώ. Η Πειραιώς βρίσκεται στο χαμηλό άκρο του εύρους, καταγράφοντας αρνητική επίπτωση 63 εκατ. ευρώ στα καθαρά έσοδα από τόκους, δια χειρός καταθέσεων, έναντι 68 εκατ. στο δεύτερο τρίμηνο. Από την άλλη η πίεση στην Εθνική αποκλιμακώθηκε στα 22 μόλις εκατ. ευρώ έναντι 36 εκατ. στο δεύτερο τρίμηνο.
Στην Πειραιώς οι προθεσμιακές παρέμειναν αρκετά σταθερές, στα 13,035 δισ. ευρώ, ενώ περαιτέρω αποκλιμάκωση είδε η Εθνική, που διατηρεί και τη χαμηλότερη ποσόστωση σε σύνολο «μείγμα» καταθέσεων. Συγκεκριμένα, υποχώρησαν κατά 395 εκατ. ευρώ, στα 10,171 δισ. ευρώ, καλύπτοντας έτσι το 17,4% του συνόλου.
Σημείο προβληματισμού αποτελούσε για τη Eurobank, το υψηλό μείγμα των προθεσμιακών στο σύνολο της καταθετικής της βάσης. Από τα τέλη του 2022, υπήρξε μια αυξητική τάση σε επίπεδο προθεσμιακών, φτάνοντας σε επίπεδο ποσόστωσης, το 37% (σε επίπεδο ομίλου - 33% στην Ελλάδα) στα τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2024, από 24%. Υποστηρικτικά λειτούργησε η Ελληνική που διέθετε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, 15 δισ. ευρώ καταθέσεις, εκ των οποίων μόλις 4,8 δισ. ευρώ σε προθεσμιακές.
Πλέον, η Eurobank είδε τις προθεσμιακές να υποχωρούν κατά 503 εκατ. ευρώ, στα 26,205 δισ. ευρώ, τη στιγμή που οι καταθέσεις του ομίλου ενισχύθηκαν στα 78,99 δισ. ευρώ (από 78,13 δισ. στο εξάμηνο) στο τρίτο τρίμηνο. Ο όμιλος υπεραποδίδει πλέον έναντι του ετήσιου στόχου που είχε θέσει, για προθεσμιακές στο 36% του «μείγματος» (30% Ελλάδα - 43% ΝΑ Ευρώπη) φτάνοντας στο 33,18% περίπου, με την Ελλάδα στο 29%. Καλύτερη εικόνα παρουσιάζει επίσης έναντι της καθοδήγησης σε επίπεδο spreads, τόσο σε Ελλάδα, όσο και σε ΝΑ Ευρώπη (Κύπρος, Βουλγαρία, Λουξεμβούργου).
Αύξηση σε σύνολο καταθέσεων και προθεσμιακών κατέγραψε από την άλλη η Alpha Bank. Στο τρίτο τρίμηνο, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 1,58 δισ. ευρώ (σε τριμηνιαία βάση) φτάνοντας τα 52,884 δισ. ευρώ, με τις προθεσμιακές να αυξάνονται κατά 695 εκατ. ευρώ, καλύπτοντας πλέον το 27,22% του συνόλου, με καθοδήγηση στο 27% για το 2025 - 2027.
Η μάχη τιμολόγησης επηρεάζει τα NII...
Από την άλλη, η μείωση κατά 10 μονάδες βάσης του μέσου Euribor τριμήνου και η διαφορετικής ταχύτητας και δυναμικής πιστωτική επέκταση, επηρεάσε την τιμολόγηση δανείων και κατά συνέπεια τα επιτοκιακά έσοδα που καρπώνονται οι τράπεζες. Στο τρίτο τρίμηνο καταγράφηκαν χαμηλότερα έσοδα από τόκους μέσω ενήμερων δανείων, από 7 εκατ. ευρώ (Alpha Bank) έως 19 εκατ. ευρώ (Eurobank) σε τριμηνίαια βάση. Ωστόσο, τo σήμα ολοκλήρωσης του κύκλου αποκλιμάκωσης των επιτοκίων θα συμβάλλει στην ανάσχεση των πιέσεων σε αυτό το πεδίο και θα φανεί η θετική επίπτωση από τη δανειακή επέκταση.
Βέβαια, η «μάχη» τιμολόγησης και εγκρισιμότητας - επενδυτικών πλάνων, με φόντο τη μεγαλύτερη διεύρυνση της «πίτας» των μεγάλων εταιρικών χορηγήσεων, αναμένεται να συνεχιστεί μεταξύ των τεσσάρων συστημικών. Στο τρίτο τρίμηνο το μέσο spread στις μεγάλες επιχειρηματικές χορηγήσεις διαμορφώθηκε μεταξύ 1,84% - 2,39%, έναντι 1,9% - 2,5% στο δεύτερο.
...«κουμπώνουν» προϊόντα και ψηλώνουν προμήθειες
Τμήμα των εγχώριων τραπεζών επιλέγει να χαμηλώσει σημαντικά τα περιθώρια δανεισμού προκειμένου να «τραβήξει» μεγάλες χρηματοδοτήσεις, εντάσσοντας από την άλλη μια σειρά άλλων προϊόντων - στο πλαίσιο χορηγήσεων - ώστε να τονώσει το κομμάτι των εσόδων από προμήθειες. Ουσιαστικά, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων, εγγυητικών και του hedging (FX, πετρέλαιο, IRS) που παρέχουν οι τράπεζες σε εταιρείες - επιχειρηματίες, μπορούν να «γράψουν» σημαντικό όφελος και να (υπερ)αντισταθμίσουν τις πιέσεις που δέχονται σε καθαρά έσοδα από τόκους από τη χαμηλότερη τιμολόγηση που εφαρμόζουν.
Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, τα καθαρά έσοδα από τόκους αποτελούν βασικό συστατικό σε οικονομίες που βρίσκονται είτε στα πρώτα στάδια ανάπτυξης είτε βρίσκονται υπό πίεση. Πλέον, οι ελληνικές τράπεζες έχουν μπει στη δεύτερη φάση που είναι η αναζήτηση τρόπων ενίσχυσης των προμηθειών.
