Το διαρκώς μεταβαλλόμενο τοπίο των οικογενειακών επιχειρήσεων και τις στρατηγικές τους για τη διατήρηση της ανάπτυξης από γενιά σε γενιά – κάτι που καθίσταται ακόμα πιο κρίσιμο σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων και παγκόσμιων ανακατατάξεων υπό το βάρος γεωπολιτικής αβεβαιότητας, εξετάζει η μελέτη “Global Family Business Report 2025” που δημοσίευσαν η KPMG Private Enterprise και το STEP Project Global Consortium.
Η λεπτομερής μελέτη βασίζεται σε δεδομένα από την παγκόσμια έρευνα του STEP Project και της KPMG Private Enterprise, στην οποία συμμετείχαν 2.683 οικογενειακές επιχειρήσεις από 80 χώρες. Η μελέτη αναδεικνύει τη διαρκώς αυξανόμενη επιρροή των οικογενειακών επιχειρήσεων στον 21ο αιώνα, υπογραμμίζοντας την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά τους, και αποκαλύπτει χαρακτηριστικά και τάσεις που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις υψηλών επιδόσεων.
Ο Νίκος Δημάκος, Partner, Head of Management Consulting, KPMG στην Ελλάδα δήλωσε «Η μελέτη, στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 2.700 οικογενειακές επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο, αποκαλύπτει ότι η υιοθέτηση αποτελεσματικών δομών διακυβέρνησης, η ενίσχυση της διαγενεακής επιχειρηματικότητας και η ενσωμάτωση της βιωσιμότητας ως στρατηγικού μοχλού ανάπτυξης, οδηγούν σε υψηλότερες επιχειρηματικές επιδόσεις και μακροπρόθεσμη ευημερία. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις που επενδύουν στη διαδοχή, την καινοτομία και τη διαφοροποίηση, διατηρώντας παράλληλα τις αξίες και το όραμά τους, ξεχωρίζουν διεθνώς για τη σταθερότητα, την ανθεκτικότητα και τον θετικό κοινωνικό τους αντίκτυπο. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι πλέον επιλογή, αλλά στρατηγική αναγκαιότητα για την επιβίωση και την πρόοδο των οικογενειακών επιχειρήσεων στη νέα εποχή.»
Τα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι οι ευκαιρίες για τις οικογενειακές επιχειρήσεις να ευημερήσουν είναι πολλές, και βασίζονται σε μία θεμελιώδη μετατόπιση στον τρόπο λειτουργίας τους. Οι επιρροές της σημερινής εποχής – η επιστροφή στην εργασία, οι αλλαγές στη διακυβέρνηση, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ), τα ESG κριτήρια και η κυβερνοασφάλεια – απαιτούν από τους ηγέτες είτε να προσαρμοστούν στη δυναμική του νέου επιχειρηματικού τοπίου είτε να αποφασίσουν συνειδητά ποιες αλλαγές δεν θα ακολουθήσουν.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η διακυβέρνηση έχει σημασία: οι επιτυχημένες οικογενειακές επιχειρήσεις είναι κατά 10% πιο πιθανό να διαθέτουν Διοικητικό Συμβούλιο, κάτι που ενισχύει τη βιωσιμότητα και τις επιδόσεις. Με τον προσεκτικό σχεδιασμό της στρατηγικής τους πορείας, οι επιχειρήσεις αυτές αξιοποιούν ολοένα και περισσότερο αναπτυξιακά κεφάλαια και συμμετέχουν σε συγχωνεύσεις και εξαγορές (M&A) για να επεκταθούν και να καινοτομήσουν.
Η έρευνα καταγράφει ότι σχεδόν 500 οικογενειακές επιχειρήσεις συμμετείχαν σε M&A την τελευταία τριετία, όπου το 60% των στόχων ήταν επίσης οικογενειακές επιχειρήσεις. Επιπλέον, οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων (private equity) ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για την υποστήριξη της ανάπτυξης των οικογενειακών επιχειρήσεων, προσφέροντας χρηματοδότηση και τεχνογνωσία, βοηθώντας έτσι σε επιτυχημένες μεταβάσεις και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
«Αυτή είναι μια εξαιρετικά συναρπαστική περίοδος για τις οικογενειακές επιχειρήσεις – ίσως και καθοριστική στην ιστορία τους!» ανέφερε ο Andrea Calabrò, STEP Project Global Consortium Academic Director. «Οι διεθνείς εξαγορές δεν είναι απλά οικονομικές πράξεις – είναι στρατηγικές κινήσεις που καθορίζονται από τη μετοχική δομή, την ηγεσία και το όραμα. Ένα καλά δομημένο Διοικητικό Συμβούλιο πρέπει να αναγνωρίζει αυτές τις δυναμικές και να διασφαλίζει ότι οι στρατηγικές εξαγορών ευθυγραμμίζονται τόσο με τους οικονομικούς στόχους όσο και με τις προτεραιότητες ως προς τον κοινωνικοσυναισθηματικό πλούτο της οικογένειας.»
Η μελέτη περιγράφει διάφορες ενέργειες που μπορούν να αναλάβουν οι οικογενειακές επιχειρήσεις για να επιτύχουν μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και βιωσιμότητα, διευρύνοντας το πεδίο οραματισμού τους, όπου η επιτυχία δεν περιορίζεται στη διαδοχή, αλλά επικεντρώνεται σε μια ουσιαστική μεταβίβαση κεφαλαίου μεταξύ γενεών:
• Ενίσχυση της διακυβέρνησης: Καθιέρωση Διοικητικών Συμβουλίων, προσεκτική επιλογή της σύνθεσής τους και καθορισμός σαφών ορίων, ευθυνών και αρμοδιοτήτων.
• Βελτίωση της επικοινωνίας: Σχεδόν το 40% των συμμετεχόντων διατύπωσε επιφυλάξεις ως προς την ποιότητα επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας και της οικογενειακής επιχείρησης.
• Ενθάρρυνση της συμμετοχής πολλαπλών γενεών: Μόνο το 52% των μελών της επόμενης γενιάς συμμετέχει στη χάραξη της στρατηγικής. Η ενεργή συμμετοχή πολλαπλών γενεών στις λειτουργίες της επιχείρησης ενισχύει τη βιωσιμότητα και τις επιδόσεις της.
• Προτεραιότητα στη βιωσιμότητα: Ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στη στρατηγική, για οικονομικά οφέλη και ισχυρότερες σχέσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη.
• Αξιοποίηση αναπτυξιακών κεφαλαίων και M&A: Διερεύνηση ευκαιριών για εύρεση κεφαλαίων ανάπτυξης και εξέταση στρατηγικών εξαγορών & συγχωνεύσεων, με στόχο την επέκταση σε νέες αγορές και την ενίσχυση της καινοτομίας.
• Συνεργασία με εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων (private equity): Δημιουργία δεσμών με εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων και family offices για νέα κεφάλαια, στρατηγικές κατευθύνσεις και τεχνογνωσία.
• Αναθεώρηση της έννοιας της επιτυχίας: Καθώς οι οικογενειακές επιχειρήσεις εξελίσσονται παράλληλα με τις αλλαγές στις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες, θα πρέπει να καθορίσουν για το μέλλον τί σημαίνει επιτυχία για τη δική τους οικογενειακή επιχείρηση και πώς αυτή θα αποτιμηθεί.
Εργαλείο Αυτοαξιολόγησης για τις Oικογενειακές Επιχειρήσεις
Με διαχρονική αφοσίωση, η KPMG στην Ελλάδα στέκεται σταθερά στο πλευρό των οικογενειακών επιχειρήσεων, προσφέροντας εξειδικευμένες υπηρεσίες και μία στενή συνεργασία για την έγκαιρη και μεθοδική διαχείριση των προκλήσεων που ανακύπτουν μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον. Μέσα από συστηματική υποστήριξη στη διακυβέρνηση, στη διαδοχή και στην ανοιχτή και εποικοδομητική επικοινωνία των μελών της οικογένειας, έχει συμβάλλει αποφασιστικά στην επιτυχημένη μετάβαση στη νέα γενιά, στην ανάπτυξη και στη μακροημέρευση πολλών οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό ανέπτυξε και ένα νέο εύχρηστο, δωρεάν, online εργαλείο αυτοαξιολόγησης, μέσω του οποίου οι οικογενειακές επιχειρήσεις μπορούν να διερευνήσουν, με βάση τις προσωπικές τους απόψεις, σε ποιο στάδιο εξέλιξης βρίσκεται η επιχείρησή τους σε σχέση με 4 κρίσιμους τομείς (Όραμα & Αξίες, Διακυβέρνηση, Διαδοχή, Οικογενειακή Συνοχή) και να λάβουν άμεσα μία «Αναφορά Ανατροφοδότησης» που μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για ουσιαστικό διάλογο και στρατηγική ενδυνάμωση. Το εργαλείο αυτό είναι προσβάσιμο μέσω της ιστοσελίδας της KPMG.
Η Κατερίνα Πολυζώη, Senior Manager, Family Business, Advisory, KPMG στην Ελλάδα ανέφερε: «Η διαχρονική ανάπτυξη και επιτυχημένη πορεία μιας οικογενειακής επιχείρησης απαιτούν στρατηγική προσέγγιση, αρμονική συνεργασία και ευθυγράμμιση των μελών της οικογένειας. Το νέο εργαλείο αυτοαξιολόγησης που δημιουργήσαμε προσφέρει στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να εντοπίσουν πού βρίσκονται ως προς κρίσιμους τομείς όπως το κοινό όραμα, η διακυβέρνηση, η διαδοχή και η οικογενειακή συνοχή, να αναγνωρίσουν τα δυνατά τους σημεία και να εντοπίσουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης. Είναι μία αφορμή για ενδοσκόπηση και διάλογο, με στόχο την εξέλιξη της επιχείρησης και την επιτυχημένη μετάβαση από γενιά σε γενιά»
