Πυκνή ομίχλη έχει ενσκήψει στις αγορές και στις τάξεις των αναλυτών γύρω από την ένταση της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων, πεδίο που θα οδηγήσει σε επανακαθορισμό των ευρωπαϊκών τραπεζικών «γκολποστ».
Το consensus των αναλυτών ευθυγραμμίζεται προς μια ακόμη μείωση επιτοκίων, κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούνιο, που θα φέρει τα επιτόκια στο 2%, ενώ με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα θεωρείται αναγκαία μία ακόμη κίνηση το αργότερο έως τον Σεπτέμβριο, προς το 1,75%. Οι τραπεζίτες δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο μειώσεων ακόμη και στο 1,5% έως τα τέλη του έτους, υπό προϋποθέσεις που δεν σχετίζονται μόνο με τις εμπορικές εντάσεις (π.χ. συμφωνία ΗΠΑ με Βρετανία, αλλά με διατήρηση δασμών στο 10%) και τις δυνητικές παρενέργειες αυτών, αλλά και με την αντίδραση των ευρωπαϊκών κρατών.
Το έργο της ΕΚΤ ενδέχεται να δυσκολέψει περαιτέρω, σύμφωνα με αναλυτές, εν μέσω μιας πιθανής αυξανόμενης πληθωριστικής πίεσης στη βάση του γερμανικού πακέτου τόνωσης της οικονομίας ή των νέων επενδύσεων στην άμυνα και στην Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, αναλυτές δεν αναμένουν παγίωση των σχετικά, χαμηλών επιτοκίων (βρισκόμαστε σε ένα megatrend υψηλών επιτοκίων με πιθανές αυξήσεις από το δεύτερο μισό του 2026). Σημαντικές αποδεικνύονται και οι κινήσεις ισχυροποίησης του ευρώ και οι αποδόσεις των ομολόγων για τον καθορισμό μιας ήπιας αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής.
Από τα νέα δεδομένα, που θα προκύψουν, η επενδυτική κοινότητα θα προχωρήσει σε μικρές ή μεγαλύτερες αναδιαρθρώσεις θέσεων στον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο, με τις τέσσερις συστημικές να διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο από την ευρωπαϊκή τραπεζική «πίτα», συγκρινόμενες με αυτές του ευρωπαϊκού Νότου και κυρίως τις ιταλικές. Ο χρονισμός των κινήσεων έχει μεγάλη σημασία για το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο και τα έσοδα από τόκους των τραπεζών. Κατά το πρώτο τρίμηνο, οι ελληνικές τράπεζες αντιπαρέβαλαν την ανθεκτικότητα κερδοφορίας, τη δυναμική πιστωτική επέκταση, τους υψηλούς κεφαλαιακούς δείκτες και τη σταθερή ποιότητα ενεργητικού, μπροστά στον αντίκτυπο της περαιτέρω αποκλιμάκωσης των επιτοκίων στα καθαρά έσοδα από τόκους.
Μετρώντας στη χρήση του 2024, αμφότερες εμφάνισαν, αντίστοιχο ρυθμό αύξησης των καθαρών εσόδων από τόκους, με τις εγχώριες να υπερέχουν ελαφρώς, καθώς «έτρεξαν» και συνεχίζουν να «τρέχουν» με υψηλότερο καθαρό επιτοκιακό περιθώριο. Οι τέσσερις συστημικές έκλεισαν το 2024 με καθαρό επιτοκιακό περιθώριο στις 278 μονάδες βάσης (στο 2,5% κατά το πρώτο τρίμηνο), έναντι 196 μονάδων βάσης για τις ιταλικές. Στο σενάριο βέβαια υποχώρησης των επιτοκίων σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα του 2%, το περιθώριο θα συμπιεστεί, όπως και τα καθαρά έσοδα από τόκους, με εξαίρεση τις τράπεζες (τόσο εγχώριες όσο και ιταλικές), που προχώρησαν σε διεύρυνση των ισολογισμών τους, μέσω εξαγορών, κτίζοντας μεγαλύτερη βάση εσόδων από τόκους. Αναλυτές εκτιμούν πως τα καθαρά έσοδα από τόκους θα καταλάβουν μικρότερο ποσοστό στην συνολική δεξαμενή εσόδων των τραπεζων, υποχωρώντας το 2025, στο 75,7% για την Eurobank (από 77,3% το 2024) στο 73,3% για την Πειραιώς (από 75,8% το 2024) και στο 80,3% για την Εθνική (από 8,16%). Συμπαγή για την Alpha στο 74,3% (από 74,2% το 2024).
Αντισταθμιστικά αναμένεται να συνεχίζει να λειτουργεί το μέγεθος των προθεσμιακών στο συνολικό μείγμα καταθέσεων και το beta καταθέσεων, δηλαδή η διατηρούμενη σε χαμηλά επίπεδα μετάβαση των καταθετών προς τις προθεσμιακές.
Οι ιταλικές τράπεζες (Banco BPM, Unicredit, Banca Popolare di Sondrio, Credem, Intesa Sanpaolo, BPER, MPS - από το δείγμα της Πειραιώς) φαίνεται πως αποτελούν μια «αμυντικότερη» επενδυτική επιλογή εάν η ένταση των μειώσεων των επιτοκίων παραμείνει υψηλή, καθώς διαθέτουν διευρυμένη βάση εσόδων από προμήθειες σε σχέση με τις ελληνικές. Το ποσοστό συμμετοχής των προμηθειών στα συνολικά έσοδα διαμορφώνεται σε σχεδόν διπλάσια επίπεδα από αυτά των ελληνικών, ήτοι στις 107 μονάδες βάσης, έναντι 59 μονάδων βάσης για τις τέσσερις ελληνικές (υψηλότερα τραβά τον μέσο όρο η Πειραιώς, για την οποία οι προμήθειες έφτασαν στις 82 μονάδες βάσης - χρήση 2024 - με υλοποίηση στρατηγικών κινήσεων για την περαιτέρω ισχυροποίηση), χάρη στο διευρυμένο δίκτυο εργασιών σε bancassurance, asset management και investment banking. Πεδία τα οποία χρήζουν βελτίωσης και περαιτέρω διείσδυσης από τις ελληνικές τράπεζες.
Μέσω Ιταλίας άλλωστε, στην οποία συντελείται μια περαιτέρω ενοποίηση του τραπεζικού συστήματος, φαίνεται να «ζεσταίνουν τις μηχανές» των εξαγορών και οι τέσσερις συστημικές. Παρά τη διεθνής αβεβαιότητα, οι τελευταίες υλοποιούν κινήσεις τόσο γεωγραφικής, όσο και λειτουργικής διαφοροποίησης των πηγών εσόδων τους, αξιοποιώντας τα ισχυρά κεφαλαιακά πλεονάσματα που διαθέτουν. Σύμφωνα μάλιστα με παράγοντες της αγοράς, το επόμενο βήμα στο re - rating των τραπεζών θα προέλθει κυρίως από τη βέλτιστη αξιοποίηση των κεφαλαίων τους σε εξαγορές και δευτερευόντως από το λειτουργικό σκέλος.
Διπλάσιο κόστος κινδύνου, υψηλότερος δείκτης NPE
Το κόστος κινδύνου (CoR) για τις ελληνικές τράπεζες είναι σχεδόν διπλάσιο έναντι των ιταλικών, στις 62 μονάδες βάσης έναντι 29 μονάδων βάσης, εν μέσω της επιβάρυνσης των πρώτων με έξοδα διαχείρισης NPEs και των σημαντικά χαμηλότερων LLPs (προβλέψεις για ζημιές από δάνεια) που έχουν λάβει οι ιταλικές τράπεζες. Επιπλέον, ο δείκτης NPE των ελληνικών τραπεζών διαμορφώθηκε στο 2,76% το 2024, έναντι 2,6% για τις ιταλικές. Κατά το πρώτο τρίμηνο, ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 2,77%, με οριακή αύξηση 79,3 εκατ. ευρώ σε NPEs σε τριμηνιαία βάση.
Payouts: «Σφήνα» των ελληνικών στις παραδοσιακές ιταλικές υπερδυνάμεις
Από την άλλη, «σφήνα» στα υψηλά payouts των ιταλικών τραπεζών μπαίνουν οι ελληνικές, με μέσο payout στο 44,5% από τα κέρδη χρήσης 2024, που θα ανέβει προς το 52,5% φέτος. Οι ιταλικές διαθέτουν από τα υψηλότερα επίπεδα επιβράβευσης των μετόχων τους στην Ευρωζώνη, απόρροια της σχετικά καλύτερης ποιότητας κεφαλαίων και της διευρυμένης συμμετοχής των εσόδων από προμήθειες στο συνολικό μείγμα.
Η Intesa αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα. Από τα κέρδη χρήσης 2024, η ιταλική τράπεζα προχώρησε σε πρόωρη διανομή μερίσματος 3,022 δισ. ευρώ (0,17 ευρώ ανά μετοχή) στα μέσα Νοεμβρίου, ενώ ακόμη 3,044 δισ. θα διανεμηθούν προς τους μετόχους το μήνα που διανύουμε (0,171 ευρώ ανά μετοχή). Συνεπώς, η συνολική χρηματική διανομή διαμορφώνεται στα 6,1 δισ. ευρώ, ενώ από τον Ιούνιο θα ξεκινήσει εκτεταμένο buyback, ύψους 2 δισ. ευρώ (από 1,7 δισ. που είχε τρέξει), φτάνοντας έτσι τα 8,1 δισ. ευρώ.
Ποσό ύψους 9 δισ. ευρώ έχει στρέψει προς τους μετόχους της η UniCredit, από τα κέρδη χρήσης 2024, εκ των οποίων περίπου 3,7 δισ. ευρώ αφορούν μέρισμα (εκ των οποίων 1,44 δισ. ευρώ έχουν ήδη καταβληθεί ως ενδιάμεσο μέρισμα τον Νοέμβριο του 2024 και τα υπόλοιπα 2,29 δισ. ευρώ διατέθηκαν τον Απρίλιου) και περίπου 5,3 δισ. ευρώ αφορούν πρόγραμμα επαναγοράς ιδίων (εκ των οποίων 1,7 δισ. ευρώ έχει ήδη αναλωθεί).
«Δυνατό χαρτί» η πιστωτική επέκταση
Στο ζύγι μπαίνει τόσο η ανατιμολόγηση των δανειακών χαρτοφυλακίων όσο και η πιστωτική επέκταση που και πάλι συνδέονται με το μείγμα της καταθετικής βάσης. Μπορεί από τη μία η χαμηλότερη ανατίμηση στα δάνεια να έχει επίδραση στις τράπεζες, από την άλλη όμως, εφόσον η βάση πελατών τους δε κινείται πιο εκτεταμένα προς τις προθεσμιακές και η πιστωτική επέκταση «ρολάρει» επωφελούνται εκ νέου.
Στο εποχικά, αδύναμο, πρώτο τρίμηνο και έχοντας προηγηθεί ένα δυνατό φινάλε έτους, η οργανική πιστωτική επέκταση δεν έδειξε σημάδια εξασθένισης, φτάνοντας στα 3,1 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος, αφορούσε μεγάλες εταιρικές χορηγήσεις και δευτερευόντως τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, με το σύνολο να ανέρχεται στα 5,6 δισ. ευρώ (εκταμιεύσεις) - έχοντας και ένα «μαξιλάρι» από το τέταρτο τρίμηνο. Ωστόσο, οι υψηλές πρόωρες αποπληρωμές (εξέλιξη που μπορεί να συνδέεται και με τη μείωση καταθέσεων τον Φεβρουάριο) αλλά και ο αντίκτυπος από το FX περιόρισαν τα νούμερα της πιστωτικής επέκτασης. Οι τράπεζες έχουν στραμμένο το βλέμμα τους και στις διεθνείς χορηγήσεις (syndicated loans), ενώ ως σταθερή βάση, λειτουργούν τα δάνεια για επενδύσεις που έχουν προσδεθεί στο RRF.
Στα επιχειρηματικά δάνεια, έχει εξασθενήσει η πίεση, από την πλευρά επιχειρήσεων, για περαιτέρω μείωση των spreads, καθώς έχουν αποκλιμακωθεί σημαντικά τον τελευταίο 1,5 χρόνο. Η πιο σταδιακή πλέον υποχώρηση από τις τράπεζες (έναντι και των στόχων που έχουν θέσει) δίνει τον χώρο και το χρόνο στις τελευταίες να ανεβάσουν ρυθμούς σε επίπεδο πιστωτικής επέκτασης στα τρέχοντα επιτόκια έναντι αυτών που θα έδιναν, εάν υποχωρούσαν εμπροσθοβαρώς και πιο «επιθετικά», χτίζοντας βάσεις για περαιτέρω ενίσχυση των εσόδων από αμοιβές και προμήθειες. Κατά το πρώτο τρίμηνο, το μέσο spread εταιρικών χορηγήσεων της Alpha Bank διαμορφώθηκε στο 2,54% (από 2,64% στο τέταρτο), για την Πειραιώς σε 2,27% (από 2,29%), για την Eurobank στο 1,97% (από 2%), με την Εθνική να μην αναφέρεται στην παρουσίαση του πρώτου τριμήνου (στο τέταρτο τρίμηνο ήταν ωστόσο στο 2,07%).
Παραμένουν ελκυστικές οι «Big Four»
Οι τέσσερις συστημικές συνεχίζουν να διαπραγματεύονται ελκυστικά επίπεδα, ακόμη και μετά την ανοδική αντίδραση, με την Eurobank (έχει κόψει μέρισμα 0,105 ευρώ ανά μετοχή) και την Εθνική να κινούνται πέριξ του 1,10 - 1,14x σε όρους P/TBV, την Πειραιώς στο 0,91x και την Alpha στο 0,83x, με βάση την ενσώματη λογιστική αξία ανά μετοχή για το πρώτο τρίμηνο. Ο μέσος δείκτης CET1 Fully Loaded για πρώτο τρίμηνο διαμορφώθηκε στο 15,9% (προβλέψεις για διανομές) από 16% στο τέταρτο τρίμηνο για τις τέσσερις συστημικές, έναντι 15,8% για τις ιταλικές του δείγματος. Οι ιταλικές διαπραγματεύονται μέσο P/TBV στο 1,18x, ενώ οι τράπεζες με απόδοση ενσώματων ιδίων κεφαλαίων για το 2025 άνω του 14%, κινούνται προς το 1,45x και άνω (στο 14,6% για τις τέσσερις συστημικές στο πρώτο τρίμηνο).
