Ροή
Η προοπτική παρέμβασης στο μοντέλο λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, για τη «θωράκιση» των καταναλωτών από τις ενεργειακές κρίσεις, άνοιξε για πρώτη φορά στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας, που πραγματοποιήθηκε στο διήμερο 21-22 Ιανουαρίου στην Αμιέν της Γαλλίας.
Η εν λόγω πρόταση τέθηκε επί τάπητος το Σάββατο, 21 Ιανουαρίου, κατά τη συζήτηση της εκτίναξης του ενεργειακού κόστους και των μέτρων προστασίας των Ευρωπαίων από ενδεχόμενα μελλοντικά ανοδικά «ράλι» των τιμών. Εκτός από τους υπουργούς Ενέργειας των 27 κρατών-μελών, μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας υπουργός ΠΕΝ Κ. Σκρέκας, στο άτυπο συμβούλιο έδωσαν επίσης το παρών η Επίτροπος Ενέργειας Kadri Simson, ο πρόεδρος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας Christian Busoi, και ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) Christian Zinglersen.
Έστω κι αν βρίσκεται υπό εξέταση, το σχέδιο αυτό σηματοδοτεί μία σαφή «στροφή» της πολιτικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς μέχρι σήμερα δεν είχαν βρει ανταπόκριση οι πρωτοβουλίες για δομικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική των χονδρεμπορικών αγορών ρεύματος, με σκοπό τη στήριξη των καταναλωτών. Χαρακτηριστική περίπτωση η πρόταση της Γαλλίας και τεσσάρων ακόμη χωρών (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) για τη μεταρρύθμιση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με σκοπό την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των τιμών χονδρικής του ρεύματος.
Ανάκτηση κερδών ηλεκτροπαραγωγών
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της γαλλικής προεδρίας για το συμβούλιο, η νέα πρόταση αφορά τη δυνατότητα των κρατών-μελών να ανακτούν μέρος των κερδών που αποκομίζουν ορισμένες κατηγορίες ηλεκτροπαραγωγών, σε περιπτώσεις εκτίναξης των χονδρεμπορικών τιμών. Τα ποσά αυτά θα ανακατανέμονται σε όλες τις κατηγορίες καταναλωτών, ώστε να απορροφάται ένα ποσοστό των ανατιμήσεων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η πρόταση (όπως και τα υπόλοιπα υποψήφια μέτρα που τέθηκαν επί τάπητος) θα συμπεριληφθεί στις διαβουλεύσεις της Κομισιόν με τον ACER, εν όψει της έκθεσης που ετοιμάζει ο Οργανισμός για τη «θωράκιση» των ευρωπαϊκών αγορών. Η μελέτη του ACER θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο, πριν από το Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο.
Πίσω από την προοπτική ανάκτησης εσόδων από «παίκτες» της αγοράς, βρίσκεται το επιχείρημα ότι με τον υφιστάμενο τρόπο υπολογισμού του χονδρεμπορικού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας, σε περιπτώσεις ανόδου των τιμών, εμφανίζουν υπέρογκα κέρδη (windfall profits) οι τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής που έχουν μικρότερο κόστος λειτουργίας. Κατά συνέπεια, στόχος είναι ένα μέρος αυτών των κερδών να αξιοποιείται για να στηριχθεί η κατανάλωση.
Στη δεδομένη συγκυρία για παράδειγμα, με την εκτίναξη των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου, η ακριβότερη τεχνολογία είναι η θερμοηλεκτρική παραγωγή με αέριο, η οποία και καθορίζει τη λεγόμενη οριακή τιμή, («pay as cleared»). Επομένως, με δεδομένο ότι όλη η ηλεκτροπαραγωγή αμείβεται με την οριακή τιμή, οι σταθμοί που λειτουργούν με άλλο καύσιμο (π.χ. πυρηνικά, υδροηλεκτρικά), και επομένως έχουν μικρότερο κόστος λειτουργίας, έχουν αυξημένα έσοδα.
Ανάμικτες αντιδράσεις από στελέχη της ελληνικής αγοράς
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα ανάλογο μέτρο έχει εφαρμόσει από την έναρξη της κρίσης η Ισπανία, παραβιάζοντας ουσιαστικά τους κανόνες της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, σύμφωνα με ανάλυση που έχει κάνει ο καθηγητής του ΕΜΠ Π. Κάπρος για την ελληνική χονδρεμπορική αγορά την περίοδο Αυγούστου- Σεπτεμβρίου, τα windfall profits άγγιξαν το 39% επί της μέσης τιμής του κόστους του μείγματος παραγωγής.
Στην προοπτική πάντως θεσμοθέτησης της ανάκτησης κερδών, οι πρώτες αντιδράσεις στελεχών της αγοράς είναι ανάμεικτες. Έτσι, παράγοντες της ενεργοβόρου βιομηχανίας επισημαίνουν ότι πρόκειται για πολύ θετική εξέλιξη το γεγονός ότι μπήκε στο τραπέζι των υπό εξέταση μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, όπως προσθέτουν, είναι μεγάλο το χρονικό διάστημα έως τον Απρίλιο, όταν θα ληφθούν οι όποιες αποφάσεις.
Από την άλλη πλευρά, στελέχη του κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας σημειώνουν ότι εξαιρετικά δύσκολα θα μπορέσει να εφαρμοσθεί ένα τέτοιο σχέδιο στην πράξη. Όπως επισημαίνουν, ο λόγος είναι πως υπάρχει αντικειμενική δυσκολία να καθορισθεί το ύψος των υπέρογκων κερδών μιας κατηγορίας ηλεκτροπαραγωγών, το οποίο θα οδηγούσε σε ενεργοποίηση του μηχανισμού αυτού. Και μάλιστα, αυτός ο καθορισμός θα πρέπει να γίνει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε ο μηχανισμός να μπορεί να εφαρμοσθεί σε κάθε κράτος-μέλος που θα θελήσει να τον υιοθετήσει.
