Ροή
Το τέλος του QE σε δύο εβδομάδες από σήμερα σηματοδοτεί τη λήξη της φθηνής χρηματοδότησης για όλη την Ευρωζώνη εκτός από την Ελλάδα: μετά από μια οδύσσεια τριών ετών, τα ελληνικά ομόλογα δεν πήραν ποτέ «πράσινο φως» για ένταξη από την ΕΚΤ.
Στις σημερινές του δηλώσεις, ο κεντρικός τραπεζίτης Μάριο Ντράγκι διαμήνυσε σε θριαμβευτικό τόνο ότι «το QE είναι ο μοναδικός μοχλός της ανάκαμψης στην Ευρωζώνη» και τίθεται το εύλογο ερώτημα γιατί η Ελλάδα δεν επωφελήθηκε ποτέ από το «μπαζούκα» της ΕΚΤ -ιδίως εάν αναλογιστεί κανείς ότι ήταν η χώρα που βίωσε με τον πλέον επώδυνο τρόπο την κρίση στην Ευρωζώνη και ήταν η τελευταία που βγήκε από τα μνημόνια.
Το ιστορικό της Οδύσσειας
Όλα ξεκίνησαν στις αρχές του 2015, όταν ο εξήγγειλε πρόγραμμα μηνιαίων αγορών ομολόγων αξίας 60 εκατ. ευρώ από τις τράπεζες της Ευρωζώνης με στόχο τη διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά και τη στήριξη της ανάκαμψης.
Η Ελλάδα ως μνημονιακή χώρα και με τα ομόλογά της στην κατηγορία «junk» (σκουπίδια) χρειαζόταν απαλλαγή (waiver) ώστε να περιληφθεί στο πρόγραμμα. Το περίφημο waiver, όμως, δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, αφού το ταραχώδες πρώτο εξάμηνο της διαπραγμάτευσης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επέφερε κυρώσεις από την ΕΚΤ και άρση του waiver τον Φεβρουάριο του 2015.
Το «κρυφτό» Αθήνας-Φρανκφούρτης
Από τότε και έως την έξοδο από τα μνημόνια τον περασμένο Αύγουστο, Αθήνα και Φρανκφούρτη παίζουν «κρυφτό» με την Ποσοτική Χαλάρωση, με τις ελπίδες να αναπτερώνονται σε κάθε επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης και να διαψεύδονται σε κάθε «nein» της κεντρικής τράπεζας.
Αυτό που διαμήνυε σε κάθε τόνο η ΕΚΤ ήταν ότι για να γίνει η Ελλάδα δεκτή στη Φρανκφούρτη, χρειάζεται εγγυήσεις για τη βιωσιμότητα του χρέους. Απαντώντας σε ερώτηση του insider.gr τον Ιούλιο του 2017, το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της κεντρικής τράπεζας Μπενουά Κερέ επισήμανε ότι η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα δεν έχει λάβει από τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης ούτε τις διασφαλίσεις ούτε τις διευκρινίσεις σχετικά με τους όρους ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Εξάλλου, τόνισε ότι προς το παρόν το Eurogroup δεν έχει λάβει καμία σχετική απόφαση, ξεκαθαρίζοντας ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί πριν τα μέσα του 2018.
Πράγματι, η αισιοδοξία για ένταξη στο QE, έστω και λίγους μήνες πριν την ολοκλήρωση των προγραμμάτων, ήρθε με τη συμφωνία για την ελάφρυνση του χρέους τον Ιούνιο του 2018. Εγχώριες πηγές εκτιμούσαν ότι έστω και μια ολιγόμηνη ένταξη θα είχε πολύ θετική επίδραση στην πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας και το κόστος του δανεισμού της από τις αγορές μετά την έξοδο από τα μνημόνια.
«Δώρον άδωρον»
Οι προσδοκίες διαψεύστηκαν εκ νέου, όταν οι αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, πρώτα από το ΔΝΤ να αποφανθεί επί της συμφωνίας για το χρέος και έπειτα από το Eurogroup να επικυρώσει τη συμφωνία. Το αποτέλεσμα ήταν η χώρα να βγει χωρίς QE από τα μνημόνια, χάνοντας έτσι και τη δυνατότητα του waiver.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΚΤ, η ευνοϊκή ρύθμιση ισχύει αποκλειστικά για χώρες σε πρόγραμμα, συνεπώς, μόνο μια πιστοληπτική γραμμή στήριξης θα μπορούσε να εγγυηθεί την παράτασή του. Παρά τις παροτρύνσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, για λήψη γραμμής στήριξης, η κυβέρνηση ήταν εξ αρχής κατηγορηματική υπέρ της «καθαρής εξόδου».
Με την ανακοίνωση, όμως, της ΕΚΤ στις 10 Αυγούστου ότι «τα ελληνικά ομόλογα παύουν από τις 21 Αυγούστου να θεωρούνται επιλέξιμα για τις πράξεις νομισματικής χρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος, καθώς η Ελλάδα δεν θα βρίσκεται σε πρόγραμμα στήριξης» έσβησε οριστικά το… όνειρο της φθηνής χρηματοδότησης μέσω QE.
Ούτως ή άλλως, όμως, τα οφέλη του QE θα ήταν πλέον περιορισμένα. Όπως δήλωσε στο insider.gr η ανώτατη αντιπρόεδρος της Moody’s, Κάθριν Μουελμπρόνερ η ΕΚΤ βρίσκεται ούτως ή άλλως σε διαδικασία απόσυρσης του προγράμματος QE, «οπότε ακόμη και σε περίπτωση ένταξης των ελληνικών ομολόγων –το οποίο είναι αρκετά απίθανο– η ένταξη θα ήταν βραχύβια».
