Τα νούμερα σοκάρουν: 262.854 ζώα έχουν σφαγιασθεί τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας της ευλογιάς μικρών μηρυκαστικών. Οι επίσημες στατιστικές ανεβάζουν το σύνολο των προβάτων και κατσικιών της χώρας μας σε 10,3 εκατ. ζώα, άρα τα απολεσθέντα αντιστοιχούν στο 2,5% του συνολικού πληθυσμού.
Σε εθνικό επίπεδο, θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η απώλεια παλεύεται. Αλλά σε ατομικό επίπεδο όχι: «Πάει το κοπάδι μου, τέλος» λέει ο κάθε κτηνοτρόφος που αναγκάζεται να αποχωριστεί τα ζώα του προκειμένου να σωθούν του γείτονα.
Διότι ειδικά στην ευλογιά, δεν φαίνεται να σηκώνει άλλη θεραπεία. Σφαγή του συνόλου των ζώων του κοπαδιού που έχουν προσβληθεί και απομόνωση του στάβλου για 3 χρόνια!
Σύνολο θανατώσεων αιγοπροβάτων εξαιτίας της ευλογιάς
Μήνας Θανατώσεις
Αύγουστος 2024 2.204
Σεπτέμβριος 2024 7.202
Οκτώβριος 2024 19.876
Νοέμβριος 2024 51.464
Δεκέμβριος 2024 16.886
Ιανουάριος 2025 11.328
Φεβρουάριος 2025 1.165
Μάρτιος 2025 2.282
Απρίλιος 2025 3.070
Μάιος 2025 10.652
Ιούνιος 2025 23.133
Ιούλιος 2025 58.441*
Αύγουστος 2025 55.151*
Σύνολο 262.854
Τι θα κάνουν οι κτηνοτρόφοι για τρία χρόνια;
Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, τι θα κάνει ο κτηνοτρόφος επί μια τριετία; Θα εισπράξει τις επιδοτήσεις, θα εισπράξει τυχόν άλλες βοήθειες, αλλά το μεγάλο ζητούμενο είναι με τι θα ασχοληθεί ένας κτηνοτρόφος σε παραγωγική ηλικία;
Και το πλέον «επικίνδυνο για τον κλάδο», είναι να ασχοληθεί με κάποιο άλλο επάγγελμα πιθανότατα στην γειτονική πόλη. Και τότε πάει χάθηκε το παιχνίδι!
Είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις όπου άνθρωποι χωρίς προηγούμενη επαφή με το αντικείμενο αποφασίζουν να ασχοληθούν με το κτηνοτροφικό επάγγελμα. Πρόκειται στην ουσία για ένα «κλειστό επάγγελμα» όχι για διοικητικούς λόγους προστασίας του, αλλά λόγω δυσκολίας, μακροχρόνιας γνώσης και τρόπου ζωής. Επομένως κάθε κτηνοτρόφος που χάνεται, πρακτικά δεν αντικαθίσταται.
Αυτό το σημείο, είναι από οικονομικής σκοπιάς το πλέον ευαίσθητο, η έλλειψη επαγγελματιών που θα στελεχώσουν τις μονάδες του αύριο. Για μια ακόμη φορά πιαστήκαμε απροετοίμαστοι. Χωρίς πρακτικές και θεωρητικές σχολές κατάρτισης κι επιμόρφωσης κτηνοτρόφων, χωρίς ένα σταθερό πρόγραμμα δια βίου ενημέρωσής τους, χωρίς ένα αποτελεσματικό σύστημα παραγωγής γνώσης με βάση τις ιδιαιτερότητες της κτηνοτροφίας στην χώρα, δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι ενθαρρυντικό.
Δυο λαμπρές εξαιρέσεις, που φρόντισαν να βγάλουν νέες γενιές επαγγελματιών
Αξίζει να αναφερθούν δύο λαμπρά παραδείγματα, εξαιρέσεις του κανόνα: η Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων και η Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή. Η αναγνώριση του έργου τους είναι καθολική, αλλά το πλέον δυνατό σημείο τους είναι ότι οι απόφοιτοί τους, όπου κι εάν τους πετύχεις σου λένε με υπερηφάνεια, «Έχω τελειώσει τη Σχολή».
Τέτοιους αγρότες και κτηνοτρόφους χρειαζόμαστε για το μέλλον, όχι αυτούς που έμαθαν από τον πατέρα τους πέντε πράγματα και προσπαθούν να συνεχίσουν την οικογενειακή παράδοση της εκμετάλλευσης.
Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες.
Ας ρίξουμε όμως μια πολύ σύντομη κι επιφανειακή ματιά τι κάνουν δύο Ευρωπαϊκές χώρες, η μία με μεσογειακό ταπεραμέντο, η Ισπανία, και η άλλη με τεράστια αγροτική δύναμη και παράδοση, η Γαλλία.
Η Ισπανία, διαθέτει πλήθος σχολών και κέντρων εκπαίδευσης και ενημέρωσης κτηνοτρόφων όλων των τύπων της κτηνοτροφίας: πεδινής, ορεινής, εσταβλισμένης και νομαδικής. Η δήλωση του Batis Otaegi, Δ/ντης σπουδών στο σχολείο του Ονάτι ήδη από το 1997 είναι όλα τα λεφτά: «όταν πρωτοείπαμε για σχολή τσοπάνηδων, γίναμε περίγελος!»
Έκτοτε, έχουν δημιουργηθεί πλήθος παρόμοιων σχολείων σε όλη την χώρα με την μεγάλη κτηνοτροφική παράδοση κι έχει μάλιστα δημιουργηθεί κι ένα σχετικό δίκτυο. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι σε περιοχές με πολλές εναλλακτικές ευκαιρίες, όπως η Castile la Mancha, λίγο έξω από την Πρωτεύουσα Μαδρίτη, υπάρχουν σχολεία για την δημιουργία κτηνοτρόφων/τσοπάνηδων που απευθύνονται σε νεοεισερχόμενους στον κλάδο. Ένα από αυτά, με υπερηφάνεια ανακοινώνει το σχετικό του πρόγραμμα για εντελώς ξένους με τον κλάδο ενδιαφερόμενους.
Θα άξιζε τον κόπο να καταγράψει κάποιος τις αντιδράσεις, Ελλήνων κτηνοτρόφων και άλλων παραγόντων του κλάδου, ανακοινώνοντάς τους για ένα τέτοιο σχολείο…. Έννοιες εντελώς ξένες με τα επικρατούντα στη χώρα μας.
Όχι δεν έλυσε όλα της τα προβλήματα η Ισπανία εκπαιδεύοντας κάθε χρόνο 500 ή 1000 νέους κτηνοτρόφους και τσοπάνηδες. Έχει όμως την μαγιά να ξεκινήσει το οτιδήποτε είτε καλό είτε κακό, σαν αυτό που μας βρήκε εμάς.
Στην Γαλλία τώρα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Σε ολόκληρη την χώρα, υπάρχει ένα πολύ εκτεταμένο δίκτυο σπουδών για άτομα της πρωτογενούς παραγωγής. Από αυτά, λιγότερο από 10 θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν σχολεία κτηνοτρόφων και τσοπάνηδων. Βρίσκονται όλα στην Νότιο-Ανατολική πλευρά της χώρας, εκεί που αφενός υπάρχουν πολλοί κτηνοτρόφοι, αφετέρου η παράδοση είναι πολύ ισχυρή. Τα τμήματα εκπαίδευσης είναι ολιγομελή και βάση φαίνεται να αποτελεί το εξάμηνο, αφού οι υφιστάμενοι κτηνοτρόφοι δεν μπορούν να εγκαταλείψουν για πολύ καιρό το κοπάδι τους.
Οι γειτονικές χώρες Ελβετία και Ιταλία, ζήλεψαν κι αυτές και ξεκίνησαν την δημιουργία αντίστοιχων σχολών. όπως φαίνεται και στον χάρτη που ακολουθεί
Εν κατακλείδι, η ευλογιά είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, οι οικονομικές επιπτώσεις του οποίου μπορεί να είναι σημαντικές αλλά είναι αντιμετωπίσιμες. Αυτό που φαίνεται ανυπέρβλητο, είναι είτε πως θα διασφαλίσουμε ότι οι πληγέντες κτηνοτρόφοι θα εξακολουθήσουν να υπηρετούν το επάγγελμα, είτε που θα βρούμε καινούργιους.
Κι εμείς, και στους δύο τομείς δεν έχουμε να επιδείξουμε πολλά επιτυχημένα παραδείγματα. Να είμαστε καλά, πρόβατα και γίδια θα ξαναφτιάξουμε, ποιος θα τα φροντίζει είναι το θέμα.
