Τη στιγμή που ο Vladimir Putin προσπαθεί να επαναφέρει την κυριαρχία της Ρωσίας στην αγορά της Μέσης Ανατολής, η Σαουδική Αραβία εισέρχεται στο προπύργιο της, παρέχοντας πετρέλαιο σε χαμηλές τιμές στην Πολωνία.
Σε ένα πρόσφατο επενδυτικό forum, ο Igor Sechin, διευθύνων σύμβουλος της Rosneft, της μεγαλύτερης εταιρείας πετρελαίου της Ρωσίας, παραπονέθηκε για την είσοδο των Αράβων στην πολωνική αγορά.
«Κάνουν επιθετικό dumping» (σ.σ η τακτική πώλησης προϊόντων και εμπορευμάτων στην εγχώρια ή στην ξένη αγορά σε τιμές χαμηλότερες από αυτές που επικρατούν ήδη ή σε τιμές κάτω του κόστους παραγωγής), είπε.
Και άλλα ρωσικά στελέχη της αγοράς πετρελαίου, εκφράζουν την ανησυχία τους. «Δεν είναι αυτό το πρώτο βήμα για ένα ξαναμοίρασμα των δυτικών αγορών;», εἰπε ο Nikolai Rubchenkov, στέλεχος της Tatneft. «Δεν θα ἐπρεπε η στρατηγική της κυβέρνησης στην ενέργεια να περιλαμβάνει κάποια μέτρα για τη διασφάλιση των συμφερόντων της Ρωσίας στις υπάρχουσες δυτικές αγορές της;» προσέθεσε.
Οι ευρωπαϊκές εταιρείες εμπορίας και διύλισης πετρελαίου επιβεβαιώνουν ότι η Σαουδική Αραβία προσφέρει το πετρέλαιο της με σημαντικές εκπτώσεις, καθιστώντας το πιο ελυστικό από το ρωσικό αργό.
Και, παρόλο που τα περισσότερα διυλιστήρια της Ανατολικής Ευρώπης είναι πλέον τεχνολογικά εξαρτημένα από το ρωσικό αργό, οι ρώσοι πετρελαιοπαραγωγοί δικαιολογημένα ανησυχούν.
Μάχη για τα μερίδια αγοράς
Στην δεκαετία του 1970, η Σαουδική Αραβία έστελνε το ήμισυ του πετρελαίου της στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, η Σοβιετική Ένωση κατασκευασε αγωγούς εξαγωγής από τα άφθονα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Δυτικής Σιβηρίας και οι Σαουδάραβες στράφηκαν στις ασιατικές αγορές όπου η ζήτηση αυξανόταν και οι τιμές ήταν καλύτερες.
Το μερίδιο αγοράς των Σαουδάραβων στην ευρωπαϊκή αγορά αργού συνεχώς μειωνόταν: Το 2009 έφτασε στο κατώτατο σημείο, στο 5,9%.
Το μερίδιο της Ρωσίας έφτασε στο υψηλότερο σημείο, στο 34,8%, το 2011. Τα τελευταία χρόνια, η Σαουδική Αραβία αύξησε σιγά - σιγά την παρουσία της, φτάνοντας το μερίδιο της στο 8,6% το 2013, αλλά ποτέ δεν δοκίμασε την τύχη της στην Πολωνία.
Όπως οι περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η Πολωνία είναι από καιρό πελάτης των ρωσικών εταιρειών πετρελαίου.
Απεξάρτηση από τους Ρώσους
Πέρυσι, περίπου τα τρία τέταρτα των εισαγωγών καυσίμων της προήλθαν από την Ρωσία, με το υπόλοιπο να προέρχεται από το Καζακστάν και ευρωπαϊκές χώρες. Η Πολωνία, πάντως βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη ρωσική ενέργεια. Πρόσφατα ανακοίνωσε συμφωνία με Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου από και προς τις χώρες της Βαλτικής για την εξασφάλιση της μελλοντικής τους ανεξαρτησίας από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σε αυτό το πλαίσιο ένας νέος και αξιόπιστος προμηθευτής αποτελεί ένα απροσδόκητο καλό νέο.
Όσο για τους Σαουδάραβες, χρειάζονται την επέκταση τους εκτός της Ασίας οπου η ζήτηση μειώνεται. Το Κρεμλίνο και οι ρώσοι πετρελαιοπαραγωγοί έχουν εδώ και καιρό αισθανθεί την διάθεση της Ευρώπης για ενεργειακή διαφοροποίηση και έχουν στραφεί σε νέες αγορές. Μέχρι την δεκαετία του 2000, σχεδόν όλες οι ρωσικές εξαγωγές αφορούσαν την Ευρώπη. Αλλά τον τελευταίο χρόνο το μερίδιο έχει συρρικνωθεί περισσότερο από τα 2/3.
Στις ασιατικές αγορές, η Ρωσία έχει γίνει ένα σοβαρός ανταγωνιστής της Σαουδικής Αραβίας. Τον Μαϊο οι ρωσικές προμήθειες αργού στην Κίνα ξεπέρασαν, έστω και προσωρινά, αυτές της Σαουδικής Αραβίας.
Τώρα οι Σαουδάραβες εμπλέκονται σε ένα ανελέητο πόλεμο για το μερίδιο αγοράς στην αγορά της Ρωσίας. Στον πόλεμο αυτό αντίπαλοι είναι μόνο οι παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ αλλά και όλοι οι προμηθευτές που δεν είναι μέλη του OPEC.
Αυτό θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια σκληρή κόντρα μεταξύ των δύο μεγαλύτερων εξαγωγικών χωρών πετρελαίου του κόσμου, οι οποίες ήδη βρίσκονται σε αντιπαράθεση για τον πόλεμο στην Συρία. Μέχρι στιγμής ο OPEC και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπουν αύξηση της ζήτησης για τον επόμενο χρόνο. Όμως, αν η κινέζικη οικονομία συνεχίζει να επιδεινώνεται, περισόττερο από το αναμένόμενο, τότε η αγορά αυτή μπορεί να γίνει πολύ μικρή για τους Ρώσους και τους Σαουδάραβες. Και οι δύο οικονομίες είναι εξαρτημένες από το πετρέλαιο και η διατήρηση του μεριδίου αγοράς είναι θέμα επιβίωσης.
Ο ρόλος του Ιράν
Ο πετρελαϊκός ανταγωνισμός είναι ένας επικίνδυνο υπόγειο ρεύμα της πολιτικής του Putin στην Μέση Ανατολή. Ο ρώσος ηγέτης ελπίζει ότι όταν ο συμμαχός του, το Ιράν ξαναμπεί στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, η Ρωσία θα έχει με κάποιο τρόπο μερίδιο στα κέρδη, ίσως μέσω νέων αγωγών στη Συρία. Επίσης, θέλει να εμποδίσει τους Σαουδάραβες να δημιουργήσουν νέους εξαγωγικές οδούς προς τη Συρία .
Όμως τώρα που και η ρωσική ενεργειακή κυριαρχία στην Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο, αντίστοιχα αυξάνεται η αποφασιστικότητα του Putin για την επίλυση του συριακού προβλήματος με τους δικούς του όρους.
