Ροή
Μικρή αποκλιμάκωση καταγράφουν οι τιμές καυσίμων την Τρίτη με την βενζίνη 95 οκτανίων να πέφτει λίγο κάτω από τα 2 ευρώ το λίτρο σε πολλά πρατήρια στην Αττική (από τα 2,1 ευρώ που ήταν η πανελλαδική μέση τιμή πριν από δύο ημέρες) ενώ στα νησιά, παρά τις μειώσεις, ένας μεγάλος αριθμός πρατηρίων εξακολουθεί να πουλά πάνω από 2 ευρώ. Πιο αισθητή για τους καταναλωτές είναι η πτώση των τιμών στο diesel κίνησης και στο πετρέλαιο θέρμανσης λόγω της απότομης αύξησης που κατέγραψαν το προηγούμενο διάστημα. Το πετρέλαιο θέρμανσης από τα 1,62 ευρώ το λίτρο τείνει να υποχωρήσει στα 1,50 ευρώ ενώ παράγοντες της αγοράς δεν αποκλείουν να καταγραφεί ακόμη μεγαλύτερη πτώση βραχυπρόθεσμα, εάν η διεθνής τιμή του πετρελαίου εξακολουθήσει να βαίνει μειούμενη.
Την Δευτέρα το βράδυ η διεθνής τιμή του Brent κατέγραφε πτώση άνω του 6% στα 105,45 δολάρια το βαρέλι διευρύνοντας το καθοδικό σερί που ξεκίνησε την προηγούμενη εβδομάδα (από τα 139 στα 125 και κατόπιν στα 116, τα 112 και τα 105 ευρώ). Πρόκειται για μία διακύμανση-ρεκόρ η οποία δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την πορεία των τιμών σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Την τάση αυτή επιβεβαιώνει μιλώντας στο Insider.gr εκπρόσωπος του ΣΕΕΠΕ, ο οποίος υπογραμμίζει ότι «οι διακυμάνσεις των διεθνών τιμών, ακόμη και στην ημερήσια διακύμανση, είναι πολύ μεγάλες και είναι διαφορετικές στα προϊόντα. Είδαμε μία πτώση από τα 128 στα 110 δολάρια το βαρέλι των τιμών του αργού πετρελαίου. Η μείωση αυτή περνά στις αντλίες των πρατηρίων της χώρας μας με καθυστέρηση 3-4 ημερών. Φαίνεται πως τις επόμενες δύο ημέρες η τιμή της αμόλυβδης θα πέσει, όμως μεγαλύτερη μείωση θα έχει το diesel. Με τη σκιά του πολέμου όμως να εξαπλώνεται στις διεθνείς αγορές ενέργειας, είναι αδύνατο να προβλέψουμε τις πιθανές διακυμάνσεις των τιμών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα».
Οι διεθνείς εξελίξεις όπως είναι η πορεία των ειρηνευτικών συνομιλιών στον πόλεμο στην Ουκρανία, οι συνέπειες των κυρώσεων (παλαιών και νέων) στη Ρωσία και ο φόβος διαταραχών της προμήθειας φυσικού αερίου και πετρελαίου ο οποίος γιγαντώνεται σε ένα περιβάλλον μιας ήδη σφιχτής αγοράς) εξακολουθούν να πυροδοτούν σενάρια υψηλών τιμών και να διατηρούν σε κατάσταση συναγερμού την διεθνή και εγχώρια αγορά.
Ανησυχία στην ελληνική αγορά
Όπως είχε γράψει το Insider.gr, η τιμή της βενζίνης ξεπέρασε τα 2 ευρώ το λίτρο τις προηγούμενες ημέρες, μία τάση η οποία διατηρήθηκε μέχρι χθες, Δευτέρα. Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων του κλάδου σε μια προσπάθεια να αναλύσουν το θέμα των υψηλών τιμών στα καύσιμα τις τελευταίες ημέρες έδωσαν μια ζοφερή εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά.
Ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Καυσίμων, κ. Γιώργος Ασμάτογλου, μιλώντας στην ΕΡΤ είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «ελπίζουμε το επόμενο διάστημα να δούμε μια αποκλιμάκωση των τιμών. Οι τιμές της βενζίνης έχουν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα στη νησιωτική Ελλάδα. Αλλά και οι τιμές του πετρελαίου θέρμανσης είναι πολύ υψηλά και παρόλη την κακοκαιρία οι άνθρωποι δυσκολεύονται πολύ κι αγοράζουν σε μικρές ποσότητες, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για κάτι άλλο». Αναφερόμενος περαιτέρω στις τιμές επεσήμανε ότι «αν δεν είναι ένα κερδοσκοπικό παιχνίδι και εάν συνεχιστεί η πτωτική πορεία των διεθνών τιμών θα γίνει και αποκλιμάκωση της τιμής στα πρατήρια».
Στο ίδιο πνεύμα, μιλώντας στο OPEN NEWS, την Δευτέρα, έκανε λόγο για αποκλιμάκωση των τιμών, σημειώνοντας ωστόσο ότι δεν είναι εφικτό να προσδιορίσει το μέγεθός της. Εξέφρασε ωστόσο την εκτίμηση ότι οι μειώσεις θα είναι σημαντικές και εκτίμησε ότι αυτές θα μετακυλιστούν στη λιανική. Περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην αγορά σημείωσε ότι αυτή την Κυριακή καταγράφτηκε πτώση των πωλήσεων κατά 40% σε σχέση με την προηγούμενη Κυριακή ενώ όσον αφορά στο πετρέλαιο θέρμανσης σημείωσε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν καταναλωτές που τους λείπουν ακόμη και τα 10 ευρώ για να βάλουν πετρέλαιο θέρμανσης. Ως εκ τούτου, όπως εκτίμησε, τα μέτρα που προωθούνται από την πλευρά της κυβέρνησης (επιδότηση μέσω επιστροφής φόρου) δεν αποτελούν άμεσο βοήθημα για τους καταναλωτές.
Τα φαινόμενα αισχροκέρδειας και ο ρόλος των διυλιστηρίων
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει την επιβολή πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στα πρατήρια, ως μέτρο αντιμετώπισης της αισχροκέρδειας. Ωστόσο, ακόμη και τα φαινόμενα αισχροκέρδειας δεν αποτελούν τον κανόνα σε μια αγορά όπου λειτουργεί ο ελεύθερος ανταγωνισμός και οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να κάνουν έρευνα αγοράς και να συγκρίνουν τιμές. Οι ανατιμήσεις στα καύσιμα αποτελούν αποτέλεσμα πολλών παραγόντων οι οποίοι ξεφεύγουν από τα στενά όρια των τοπικών επιχειρήσεων.
Παράγοντες της αγοράς απέδωσαν και μέρος της αύξησης των τιμών στην πολιτική που ακολουθούν τα διυλιστήρια. Την Δευτέρα, η πρόεδρος βενζινοπωλών Αττικής, κ. Μαρία Ζάγκα, εξέφρασε την άποψη ότι «τα διυλιστήρια είναι αυτά, που ανεβάζουν κάθε μέρα τις τιμές στα καύσιμα, χωρίς να αγοράζουν κάθε μέρα σε υψηλότερες τιμές πετρέλαιο». Ως προς την ευθύνη των διυλιστηρίων, πηγή της αγοράς, μιλώντας στο Insider.gr, εξηγεί ότι «υπάρχει μία κλασική φόρμουλα που εφαρμόζεται στην τιμολόγηση των διυλιστηρίων. Είναι μια σύνθετη διαδικασία η οποία βασίζεται μεταξύ άλλων σε εκ των προτέρων προβλέψεις και υπολογισμούς αλλά σε κάθε περίπτωση είναι διαφανής διαδικασία, η οποία μάλιστα δεν αφήνει περιθώρια για πολλά καπέλα».
Τα μέτρα που δρομολογεί η κυβέρνηση – Οριζόντιες λύσεις ζητά η αγορά
Βασικοί παράγοντες διαμόρφωσης των τιμών εκτός από τον ΦΠΑ, τον ΕΦΚ και τις λοιπές επιβαρύνσεις (που αντιπροσωπεύουν το 65% της τιμής στην Ελλάδα) είναι οι διεθνείς τιμές του Brent, η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου (στη τρέχουσα συγκυρία μας ευνοεί το ενισχυμένο ευρώ έναντι του δολαρίου καθώς εισάγουμε) και οι διεθνείς τιμές των προϊόντων διύλισης (PLATTS).
Η κυβέρνηση έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο μείωσης του ΕΦΚ αλλά έχει εξαγγείλει άλλα μέτρα όπως είναι η επιδότηση καυσίμων (πιθανότατα μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας) και το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους στα καύσιμα (για το οποίο αναμένεται η σχετική υπουργική απόφαση).
Ωστόσο, η μόνη δραστική λύση που προτείνει σύσσωμη η αγορά στις υψηλές τιμές καυσίμων είναι η μείωση του ΕΦΚ και του ΦΠΑ. Αυτό το αίτημα επανέλαβε και η ΠΟΠΕΚ αλλά και ο ΣΕΕΠΕ (Σύνδεσμος Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος) δια στόματος του προέδρου του, κ. Γιάννη Αληγιζάκη.
Ο κ. Αληγιζάκης μιλώντας στο Metropolis 95.5 σημείωσε ότι «οι πολύ μεγάλες αυξήσεις στο πετρέλαιο οφείλονται στην γεωπολιτική κρίση, στην κρίση με την Ρωσία και την Ουκρανία. Δυστυχώς για τα νοικοκυριά οι τιμές και στα τρία προϊόντα, φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ηλεκτρικό ρεύμα είναι εξαιρετικά υψηλές.
Το θέμα της φορολογίας στα καύσιμα είναι πολύ μεγάλο θέμα, θα έλεγα πως οι τιμές της βενζίνης, τον ειδικό φόρο της Ελλάδας, με εξαίρεση την Ολλανδία και την Ιταλία, οι οποίες έχουν υψηλότερο ειδικό φόρο. Και βεβαίως έχουμε το ΦΠΑ στο 24%.Στον ειδικό φόρο βλέπουμε πως δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή δημοσιονομικός φόρος, από την άλλη πλευρά όμως, βλέπουμε ότι στο ΦΠΑ, το οποίο είναι ποσοστιαίο, σημαίνει ότι όταν ανεβαίνουν οι τιμές των καυσίμων τα έσοδα του κράτους από το ΦΠΑ ανεβαίνουν και ανεβαίνουν πάρα πολύ».
Σημειώνεται ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως είναι η Γαλλία και η Γερμανία έχουν προχωρήσει σε μείωση του ΦΠΑ ως μέτρο αντιστάθμισης των υψηλών τιμών.
Αναγκασμένοι να ζήσουμε με την αστάθεια των τιμών
Η αστάθεια στις τιμές αναμένεται να καταστεί βραχυπρόθεσμα η νέα κανονικότητα σύμφωνα με θεσμικούς φορείς και παράγοντες της αγοράς.
«Για λίγο καιρό θα πρέπει να ζήσουμε με την αστάθεια των τιμών», δήλωσε ο Ειδικός Απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου για το Κλίμα Τζον Κέρι. Eκτός όμως από την αστάθεια, οι παράγοντες που τείνουν να λειτουργήσουν εξισορροπητικά στις υψηλές τιμές όπως θα ήταν η πρόθεση του ΟΠΕΚ+ για αύξηση της παραγωγής ή η αύξηση των επενδύσεων στο upstream δεν έχουν ακόμη «ακουμπήσει» ούτε το κλίμα ούτε τις φυσικές αγορές αφήνοντας ερωτηματικά για το πόσο σταθερή θα μπορούσε να καταστεί μια αποκλιμάκωση των τιμών. Η αβεβαιότητα ενισχύεται και από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, παρά τις συζητήσεις που διεξάγονται σε διπλωματικό επίπεδο. Ο Ryan Fitzmaurice, στρατηγικός αναλυτής της Rabobank, μιλώντας την Δευτέρα στο CNN εκτίμησε ότι, στον τρέχοντα κύκλο, οι τιμές του πετρελαίου δεν έχουν ακόμη «πιάσει ταβάνι». «Τελικά, θα δούμε νέα υψηλά», σημείωσε ο Fitzmaurice, προσθέτοντας ότι «δεδομένου του πόσο μεγάλη και σημαντική είναι η Ρωσία, πιθανότατα θα ξεπεράσουμε τα υψηλά όλων των εποχών που σημειώθηκαν το 2008».
