Ροή
Σε σύσφιξη οδεύουν τα κριτήρια δανεισμού επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην ευρωζώνη, όπως προκύπτει από την επισκόπηση Ιανουαρίου 2021 της ΕΚΤ για τις χορηγήσεις από τις ευρωπαϊκές τράπεζες το τελευταίο τρίμηνο του 2020.
Όπως καταγράφει η επισκόπηση, η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών, η αύξηση του πιστωτικού κινδύνου και η μικρότερη ανοχή των τραπεζών στην ανάληψη ρίσκου, οδήγησαν σε αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού για τις επιχειρήσεις (νέα δάνεια και πιστωτικές γραμμές, με πιο μεγάλα επιτοκιακά περιθώρια και ισχυρότερες απαιτήσεις για ενέχυρα) και τα νοικοκυριά (πιο αυστηρά κριτήρια ιδίως για την απόκτηση στέγης).
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αναμένουν ότι η τάση για αυστηρότερα κριτήρια δανεισμού θα συνεχιστεί για όλο το α΄ τρίμηνο του 2021.
Οι τράπεζες της ευρωζώνης ανέφεραν ως παράγοντα για τη σύσφιξη των πιστωτικών κριτηρίων, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αυτά ήταν η αιτία για την αποφυγή ανάληψης ρίσκου και επηρέασαν τους όρους δανεισμού των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, ενώ γενικά είχαν ουδέτερο αντίκτυπο στα στεγαστικά δάνεια.
Η αυστηροποίηση των κριτηρίων δανεισμού των επιχειρήσεων δεν περιορίστηκε σε συγκεκριμένους κλάδους, αλλά ίσχυσε σε όλους τους βασικούς κλάδους οικονομικής δραστηριότητας το β΄ εξάμηνο του 2020. Πιο έντονη ήταν η σύσφιξη των πιστωτικών κριτηρίων σε επιχειρήσεις του commercial real estate και κλάδων του χονδρικού και λιανικού εμπορίου.
Όπως ανέφεραν οι τράπεζες, τα κυβερνητικά προγράμματα κρατικών εγγυήσεων για τη στήριξη των επιχειρήσεων εν μέσω της πανδημικής κρίσης, βοήθησαν ώστε οι όροι και οι συνθήκες δανεισμού για τις επιχειρήσεις να γίνουν πιο ευνοϊκοί το 2020. Μάλιστα, οι τράπεζες ανέφεραν, για το α΄ εξάμηνο του 2020, μία πολύ ισχυρή καθαρή ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικές γραμμές που συνοδεύονταν από κρατικές εγγυήσεις, ενώ η καθαρή αύξηση της ζήτησης ήταν ήπια το β΄ εξάμηνο, αντανακλώντας τις χαμηλότερες ανάγκες ρευστότητας.
Η επισκόπηση της ΕΚΤ δείχνει ότι η ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικές γραμμές υποχώρησε περαιτέρω, σε καθαρούς όρους, το δ΄ τρίμηνο του 2020, με το μεγαλύτερο ποσοστό των τραπεζών να δηλώνει μείωση παρά αύξηση στη ζήτηση για επιχειρηματικά δάνεια. Η ζήτηση για αποθεματικά και κεφάλαιο κίνησης συνέχισε σε συμβάλει στην αύξηση της ζήτησης, αν και η θετική συμβολή της ήταν χαμηλότερη από αυτήν του α΄ εξαμήνου 2020.
Αυτό ερμηνεύεται ενδεχομένως από τα «μαξιλάρια» προληπτικής ρευστότητας που είχαν δημιουργήσει οι επιχειρήσεις τα προηγούμενα τρίμηνα.
Η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια συνέχισε να αυξάνει το δ΄ τρίμηνο 2020, ξαναπιάνοντας το «νήμα» της ζήτησης μετά το πρώτο lockdown στο β΄ τρίμηνο.
Για τα καταναλωτικά δάνεια και τον λοιπό δανεισμό προς νοικοκυριά, οι τράπεζες ανέφεραν πτώση στη ζήτηση, ύστερα από την ήπια αύξηση που είχε σημειωθεί το προηγούμενο τρίμηνο. Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια και καταναλωτικές πιστοδοτήσεις υποστηρίχθηκε από το γενικά χαμηλό επίπεδο επιτοκίων, ενώ η χαμηλότερη καταναλωτική εμπιστοσύνη συνέχισε να μειώνει τη ζήτηση.
Για το α΄ τρίμηνο του 2021 οι τράπεζες αναμένουν αύξηση της ζήτησης για επιχειρηματικά και καταναλωτικά δάνεια και υποχώρηση της ζήτησης για στεγαστικά.
Σύμφωνα με τις τράπεζες της ευρωζώνης, οι κανονιστικές και εποπτικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν εν μέσω της πανδημικής κρίσης, συνέχισαν να ενισχύουν την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών και διευκόλυναν πολύ τις συνθήκες χρηματοδότησης των τραπεζών το 2020. Παράλληλα, οι τράπεζες ανέφεραν ότι οι δράσεις σε κανονιστικό και εποπτικό επίπεδο συνέχισαν να έχουν επίδραση στα πιστοδοτικά κριτήρια, κάνοντάς τα πιο αυστηρά, για όλες τις κατηγορίες δανείων.
Η επισκόπηση του τραπεζικού δανεισμού στην ευρωζώνη διενεργείται από την ΕΚΤ τέσσερις φορές τον χρόνο. Η επισκόπηση Ιανουαρίου 2021 αναφέρεται στο δ΄ τρίμηνο 2020 και στις εκτιμήσεις για το α΄ τρίμηνο 2021. Διενεργήθηκε σε δύο φάσεις, στις 4 και 29 Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ 143 τραπεζών και με ποσοστό ανταπόκρισης 100%.
