Στο επίκεντρο της διεθνούς πολιτικής σκηνής βρέθηκε αυτές τις ημέρες η Κωνσταντινούπολη, με την ελπίδα ότι ο διπλωματικός «πυρετός» θα σηματοδοτήσει την έναρξη του τέλους του πολέμου στην Ουκρανία. Ενός πολέμου που επηρέασε και επηρεάζει ακόμα τις διεθνείς αγορές μετοχών και εμπορευμάτων, τις τιμές ενέργειας και τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο αν και με ποιους όρους θα καταστεί εφικτή μια ειρηνευτική συμφωνία, αλλά και αν θα εξαλειφθεί, τελικά, μία από τις πιο αποσταθεροποιητικές -για την Ευρώπη τουλάχιστον- εστίες γεωπολιτικού κινδύνου των τελευταίων ετών. Ένα ερώτημα που, ασφαλώς, απασχολεί και τους επενδυτές.
Πέραν του πολέμου στην Ουκρανία, εστίες έντασης και αβεβαιότητας εντοπίζονται και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, η περίπτωση Ινδίας - Πακιστάν.
Τα τελευταία χρόνια η γεωπολιτική αστάθεια δείχνει να έχει πάψει να είναι μια συγκυριακή συνθήκη. Αντιθέτως, εξελίσσεται σε καταλύτη διαρκείας για τις αγορές. Μοιραία, οι επενδυτές καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτή τη συνθήκη, όχι μόνο παρακολουθώντας στενά τις παγκόσμιες ισορροπίες ισχύος σε περιφερειακό ή και τοπικό επίπεδο, αλλά και αναζητώντας τρόπους να «θωρακίσουν» τα χαρτοφυλάκιά τους.
Παραδοσιακά, ο χρυσός αποτελεί επενδυτικό «καταφύγιο» σε περιόδους ανασφάλειας. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία μέχρι σήμερα η τιμή του ενισχύεται κατά περίπου 66%. Το ενδιαφέρον είναι ότι, στο ίδιο διάστημα, οι επενδυτές βρήκαν κι αλλού αποδόσεις που… «κοντράρουν» στα ίσια το πολύτιμο μέταλλο.
Πόλεμος στην Ουκρανία και Χρηματιστήριο Βαρσοβίας
Λόγω της εγγύτητάς της με τα μέτωπα του πολέμου, αλλά και του ρόλου που διαδραματίζει στη στήριξη του Κιέβου, η Πολωνία βρέθηκε από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των επενδυτών.
Ο δείκτης WIG του Χρηματιστηρίου της Βαρσοβίας είχε αρχίσει να υποχωρεί πριν την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, όταν το σενάριο της εισβολής ακόμα διακινείτο μόνο ως φήμη. Από τα επίπεδα των 67.400 μονάδων τον Ιανουάριο του 2022, βρέθηκε να χάνει τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους πάνω από το 30% της αξίας του. Έκτοτε, αν και με διακυμάνσεις, έχει ανακάμψει πλήρως και φέτος, από τα τέλη Απριλίου, κινείται σε ιστορικά υψηλά.
Σύμφωνα με αναλυτές, πέραν του γεγονότος ότι οι πολωνικές εισηγμένες έχουν σχεδόν διπλασιάσει τις μερισματικές τους αποδόσεις τα τελευταία δύο χρόνια, προσελκύοντας έτσι αξιόλογα κεφάλαια, η προοπτική τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία εξακολουθεί να δίνει κατεύθυνση στην αγορά.
Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο ανοδικό «ξέσπασμα» ξεκίνησε στις αρχές του 2025, όταν ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ μιλούσε για γρήγορο τερματισμό του πολέμου, ενώ ο δείκτης καταγράφει αλλεπάλληλα ιστορικά υψηλά έως και σήμερα. Στο διάστημα αυτό, τα μεγαλύτερα κέρδη σημειώνουν η κρατική ενεργειακή PGE (+58.65%), η πετρελαϊκή Orlen (+52,92%), η τραπεζική mBank (+48,43%), η ασφαλιστική PZU (+38,79%) και η κατασκευαστική Budimex (+33,56%).
Ταϊβάν - Κίνα, ημιαγωγοί και δασμοί
Στις αρχές Απριλίου η Κίνα πραγματοποίησε στρατιωτική άσκηση αποκλεισμού της Ταιβάν και, την επομένη, συνέχισε με γυμνάσια ευρείας κλίμακας στο στενό της Ταϊβάν.
Αν και οι ΗΠΑ επανέλαβαν την πάγια θέση τους, η στάση του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία έχει πυροδοτήσει ανησυχίες στην Ταϊβάν, σχετικά με τη στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ σε ενδεχόμενη σοβαρότερη κλιμάκωση της έντασης με την Κίνα. Εκείνες τις ημέρες λοιπόν, μέσα σε τρεις συνεδριάσεις το Χρηματιστήριο της Ταιβάν «βυθίστηκε» σε ποσοστό άνω του 18%.
Η Ταϊβάν δεν είναι απλώς ένα ακόμη γεωπολιτικό «θερμό σημείο». Είναι, επίσης, το παγκόσμιο επίκεντρο της παραγωγής ημιαγωγών. Η Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ημιαγωγών παγκοσμίως και θεωρείται κρίσιμος κρίκος όχι μόνο για την τεχνολογική βιομηχανία, αλλά και για τη στρατηγική αυτονομία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Ωστόσο, η μετοχή της δεν έμεινε αλώβητη εκείνες τις ημέρες της έντασης, καταγράφοντας απώλειες 17%.
Έκτοτε -κι ενώ στο μεταξύ ανακοίνωσε θεαματική αύξηση κατά 60% στα καθαρά της κέρδη έναντι του περσινού α’ τριμήνου- η TSMC ενισχύεται στο ταμπλό σε ποσοστό 40%. Η εταιρεία διατήρησε μάλιστα αμετάβλητη την πρόβλεψή της για αύξηση κερδών κατά 20% φέτος, παρά το γεγονός ότι μετά την 90ήμερη «παύση» που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Trump, η εταιρεία ίσως βρεθεί αντιμέτωπη με δασμούς της τάξης του 32%.
Ινδία – Πακιστάν
Η πρόσφατη κλιμάκωση στη σχέση Ινδίας και Πακιστάν επανέφερε στο προσκήνιο μια από τις πιο μακρόχρονες και ασταθείς γεωπολιτικές εστίες της Ασίας. Μετά από ανταλλαγή πυρών σε ξηρά και αέρα, συμφωνήθηκε κατάπαυση στις 10 Μαΐου. Στο Πακιστάν, ο δείκτης KSE-100 που είχε υποχωρήσει σχεδόν 10% στο διήμερο 7-8 Μαΐου, τις επόμενες δύο συνεδριάσεις ενισχύθηκε 14%, μια ιλιγγιώδης διακύμανση 22,4% μέσα σε 4 συνεδριάσεις.
Αισθητά μικρότερη ήταν η διακύμανση του ινδικού BSE-100, ο οποίος μετά από διήμερες απώλειες 1,76%, ενισχύθηκε στη συνέχεια κατά 3,84%. Ωστόσο, μετά τις δηλώσεις του Ινδού Προέδρου για ανάγκη αύξησης της εγχώριας παραγωγής στρατιωτικού εξοπλισμού και, παρά το γεγονός ότι είχε ήδη τεθεί σε ισχύ η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, μετοχές του αμυντικού κλάδου της Ινδίας έκλεισαν την προηγούμενη εβδομάδα με διψήφια ποσοστιαία άνοδο που για κάποιες (Cochin Shipyard, Bharat Dynamics) έφτασε to 20%-25%.
Τα ETFs της άμυνας
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών, ειδικά στην Ευρώπη, και η στροφή κρατών και επενδυτών προς την αμυντική τεχνολογία, έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα. Τα σχετικά ETFs, «καλάθια» μετοχών του αμυντικού κλάδου, λειτουργούν όχι μόνο ως γεωπολιτικό «θερμόμετρο» αλλά και ως μέσο έκθεσης των επενδυτών σε έναν τομέα που βρίσκεται πια στο επίκεντρο των δημοσίων πολιτικών.
Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις τριών ευρωπαϊκών ETFs, τα οποία δημιουργήθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Το πιο νέο είναι το ETF της WisdomTree, το οποίο εστιάζει αποκλειστικά σε ευρωπαϊκές εταιρείες άμυνας και λανσαρίστηκε στις αγορές τον Μάρτιο του 2025. Διαπραγματεύεται στα χρηματιστήρια του Λονδίνου, της Φρανκφούρτης και του Μιλάνου. Το WisdomTree Europe Defence (WDEF) περιλαμβάνει 20 εταιρίες του κλάδου, μεταξύ των οποίων οι Rheinmetall, η Leonardo, η BAE Systems, η Saab και η Thales. Μέχρι στιγμής, εμφανίζει απόδοση +11,50%.
Το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό ETF στον κλάδο είναι το VanEck Defense (DFNS), το οποίο ξεκίνησε να διαπραγματεύεται τον Μάρτιο του 2023. Περιλαμβάνει εταιρείες από όλο τον κόσμο (κυρίως όμως -σε ποσοστό 53,6%- από την αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ) και η απόδοσή του μέσα στα δύο αυτά χρόνια φτάνει το 152%.
Διεθνή έκθεση σε μετοχές του κλάδου προσφέρει και το Future of Defence (NATO) της HANetf, που από την έναρξη της διαπραγμάτευσής του (Ιούλιος του 2023) μέχρι σήμερα ενισχύεται κατά 110%.
Στις ΗΠΑ, το iShares U.S. Aerospace & Defense διαπραγματεύεται από το 2006. Μέχρι σήμερα έχει ενισχυθεί πάνω από 700%! Σε αντίθεση με το ETF της iShares, το οποίο εστιάζει κυρίως στις μεγαλύτερες αμερικανικές βιομηχανίες, το SPDR S&P Aerospace & Defense προσφέρει έκθεση και σε εταιρείες μεσαίας και μικρής κεφαλαιοποίησης. Από το ντεμπούτο του τον Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι σήμερα ενισχύεται κατά 640%.
Και μιας και αναφερθήκαμε νωρίτερα στον χρυσό και στην άνοδο της τιμής του κατά περίπου 66% από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, αξίζει να σημειωθεί ότι στο ίδιο διάστημα τα δυο αμερικανικά ETFs καταγράφουν κέρδη 69% και 63% αντίστοιχα.
