Ροή
Θετικά καταγράφονται τα πρώτα μηνύματα για το 2024 από την τουριστική αγορά, με τις αεροπορικές και τους tour operators να συνεχίζουν να εντάσσουν την χώρα μας στον προγραμματισμό του 2024 και τους τουρίστες να περιλαμβάνουν την Ελλάδα στους επιθυμητούς προορισμούς. Την ίδια στιγμή, βέβαια, οι προκλήσεις στην τουριστική σκακιέρα παραμένουν πολλαπλές και μεγάλες, προσθέτοντας έναν παράγοντα αβεβαιότητας στις όποιες προβλέψεις.
Οι πρώτες εκτιμήσεις
«Τα μηνύματα που λαμβάνουμε μέχρι στιγμής, χωρίς να μπορούμε να αξιολογήσουμε την επίδραση του πολέμου Ισραήλ, είναι ότι το capacity (αεροπορικές θέσεις των εταιρειών) θα είναι στο ίδιο επίπεδο με το 2023» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Διευθύνων Σύμβουλος της Fraport Greece, Γιώργος Βήλος σε πρόσφατη συνάντησή του με δημοσιογράφους, τονίζοντας ότι ενδεχομένως να υπάρξουν μικρές διαφοροποιήσεις στα ποσοστά της ζήτησης σε επίπεδο προορισμών. Προσέθεσε μάλιστα ότι οι αεροπορικές επιθυμούν να ενεργοποιήσουν τον ίδιο αριθμό προγραμματισμένων θέσεων, εξέλιξη την οποία και χαρακτήρισε θετική, αφού «είναι αδύνατο το ένα ρεκόρ να διαδέχεται το άλλο».
Αντιστοίχως ευοίωνες είναι και οι προβλέψεις για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, ο οποίος μάλιστα αναμένει υψηλότερη κίνηση και τους πρώτους μήνες του νέου έτους, χάρη στην ενίσχυση των συνδέσεων κατά την χειμερινή περίοδο. Σύμφωνα με πληροφορίες, για τη χειμερινή περίοδο 2023/2024 αναμένεται να προστεθούν 4 εντελώς καινούργιες συνδέσεις προορισμών αλλά και 32 επιπλέον εξυπηρετήσεις γραμμών (Services) από τις αεροπορικές που εντάσσουν στο χειμερινό πτητικό τους πρόγραμμα και τον προορισμό της Αθήνας.
Θετικές παραμέτρους για την τουριστική πορεία του 2024 διαπιστώνει και η πρόσφατη έρευνα «Τάσεις του Επιχειρείν» της Εθνικής Τράπεζας. Επισημαίνοντας ότι έσοδα κι αφίξεις για φέτος θα κυμανθούν σε επίπεδα ρεκόρ - 13% και 4% υψηλότερα έναντι 2019 - χαρακτηρίζει ευνοϊκά τα σημάδια πρώιμης ζήτησης για το 2024, καθώς οι κρατήσεις πτήσεων τον τελευταίο μήνα υπερβαίνουν τόσο τα επίπεδα 2019 (+37%) όσο και τα επίπεδα 2022 (+34%). Αρωγό στην ανοδική πορεία του 2024 και ειδικά σε «εναλλακτικούς μήνες» και εναλλακτικούς προορισμούς, θα αποτελέσει σύμφωνα με την έρευνα και η βελτίωση της εποχικότητας, η οποία έγινε αισθητή ήδη από φέτος, σε συνδυασμό με την τάση των τουριστών για off-season διακοπές.
Το θετικό πρόσημο της επόμενης χρονιάς ασπάζεται άλλωστε και το υπουργείο Eθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με τον υπουργό Κωστή Χατζηδάκη, να τοποθετεί τον πήχη των τουριστικών εσόδων για φέτος στα 19 εκατ. ευρώ και για του χρόνου στα 21 δισ. ευρώ.
Πολλαπλές οι προκλήσεις
Πέρα βέβαια από το θετικό κλίμα, οι προκλήσεις και οι αστερίσκοι παραμένουν, επισφραγίζοντας την ρευστή φύση του τουριστικού γίγνεσθαι αλλά και την πεποίθηση των φορέων ότι οι καλές επιδόσεις δεν προσφέρονται για εφησυχασμό.
Σε αυτές συγκαταλέγονται οι πληθωριστικές πιέσεις οι οποίες μπορεί να «στενέψουν» περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα των ταξιδιωτών με αποτέλεσμα είτε να περιορίσουν τα ταξίδια είτε να μειώσουν την μέση δαπάνη και οι έκρυθμες γεωπολιτικές συνθήκες, με δύο πολέμους να μαίνονται στην ευρύτερη περιοχή.
Στην περίπτωση του πολέμου στο Ισραήλ ωστόσο οι προβλέψεις είναι αντιφατικές, με παράγοντες του κλάδου να σημειώνουν ότι ναι μεν οι ροές από την εκεί ανερχόμενη αγορά έχουν ελαχιστοποιηθεί αλλά ότι η σύγκρουση μπορεί να στρέψει τουρίστες άλλων εθνικοτήτων στην ελληνική αγορά.
Μόνο από τα ξενοδοχεία έλλειψαν φέτος 53.000 εργαζόμενοι
Τροχοπέδη για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου μπορεί να αποτελέσει και η έλλειψη προσωπικού, η οποία σε συνδυασμό με τις αυξήσεις που καταγράφονται σε επίπεδο τιμών οδηγούν στην εξασθένηση της σχέσης ποιότητας-τιμής. Είναι ενδεικτικό ότι «σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΤΕΠ, μόνο στον κλάδο της ξενοδοχίας, το 2023 έλειψαν 53.000 εργαζόμενοι, ήτοι το 20% του συνόλου των αναγκών», όπως επεσήμανε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, κατά την χθεσινή συνέλευση των μελών του ΞΕΕ που πραγματοποιήθηκε στη τουριστική έκθεση Ξενία που λαμβάνει χώρα αυτές τις ημέρες στο Metropolitan. Αντίστοιχα η πρόεδρος του Ινστιτούτου Τουριστικών Μελετών και Προβλέψεων, κα Κωνσταντίνα Σβύνου σημείωσε ότι κοντά στο 40% των ξενοδοχείων φέτος δεν μπόρεσαν να καλύψουν θέσεις εργασίας, με το 1/3 εξ αυτών μάλιστα να αδυνατεί να ανοίξει συγκεκριμένα τμήματα των καταλυμάτων τους εξαιτίας της έλλειψης αυτής.
Στο σύνολο του κλάδου οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι απουσιάζουν περίπου 80 με 100 χιλιάδες άτομα, όπως επεσήμανε ο κ. Βήλος, γεγονός που συνδυασμό με τις αυξήσεις τιμών, όσες τουλάχιστον δεν δικαιολογούνται λόγω πληθωρισμού, διαταράσσουν τη σχέση ποιότητας - τιμής. «Σε αυτό θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί δεν είμαστε μόνοι μας στον τουρισμό. Έχουμε ανταγωνισμό, o οποίος επιθυμεί διακαώς, να αυξήσει το μερίδιό του», σημείωσε χαρακτηριστικά.
«Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού είναι ένα ζήτημα παγκόσμιο, είναι μια δομική πρόκληση για τα επόμενα χρόνια ανέφερε σχετικά η υπουργός Τουρισμού, κα Όλγα Κεφαλογιάννη από το βήμα της γενικής συνέλευσης του ΞΕΕ, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να εστιάσουμε και σε τρόπους που βελτιώνουν τις συνθήκες για τους εποχικούς εργαζόμενους. Σε αυτό το πλαίσιο μάλιστα επεσήμανε το ζήτημα στέγασης των εργαζομένων σε κάποιους προορισμούς προτείνοντας να «βγουν από την αγορά παλιά ξενοδοχεία και να μετατραπούν σε κατοικίες για τους απασχολούμενους στα ξενοδοχεία».
Βιωσιμότητα κι υπερτουρισμός στο επίκεντρο
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν ταυτόχρονα φορείς και για τα φαινόμενα υπερτουρισμού τα οποία φαίνεται να εξαντλούν την φέρουσα ικανότητα κάποιων προορισμών, διαταράσσοντας στο τέλος της ημέρας και την εμπειρία που παίρνουν μαζί τους οι επισκέπτες. Η λύση σε αυτό είναι η επιμήκυνσης της σεζόν, ούτως ώστε να επιτευχθεί αποσυμφόρηση των προορισμών κατά τους μήνες υψηλής ζήτησης, γεγονός όμως που επιβάλλει δραστικά μέτρα, αλλαγή νοοτροπίας και σύμπνοια μεταξύ των φορέων και των επιχειρηματιών του κλάδου. Η επιβολή ορίου επισκεπτών θα μπορούσε να προσφέρει μια κάποια λύση σε έντονα κορεσμένους προορισμούς όπως η Σαντορίνη, αναφέρουν φορείς του κλάδου. Προσθέτουν δε ότι η εν λόγω λύση υιοθετήθηκε πολύ πρόσφατα από την δημοτική αρχή της Βενετίας, το κέντρο της οποίας θα επισκέπτονται από τον Απρίλιο συγκεκριμένος αριθμός τουριστών με ηλεκτρονικό εισιτήριο.
Έτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι και η προώθηση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού που θα προσελκύσουν στην χώρα τουρίστες για διαφορετικούς λόγους από τον «ήλιο και τη θάλασσα». Η συγκυρία χαρακτηρίζεται ευνοϊκή αν σκεφτεί κανείς τις αλλαγές στις συνήθειες των ταξιδιωτών αλλά και τις κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση που δρομολογεί το υπουργείο Τουρισμού μέσα από το νέο νομοσχέδιο που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση και θα τεθεί προς ψήφιση τον Δεκέμβριο.
