Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις για την Ελλάδα όσον αφορά την εξάρτηση των ηλικιωμένων από τους εργαζόμενους, καθώς το δημογραφικό περιορίζει το εργατικό δυναμικό και αυξάνει τις κρατικές δαπάνες για το συνταξιοδοτικό.
Όπως πιστοποιούν οι τελευταίες μελέτες από Eurostat, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ΟΟΣΑ, σε κάθε 100 εργαζόμενους θα αναλογούν 60 ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών ως το 2040 και 75 ηλικιωμένοι ως το 2050 (από 39 που είναι σήμερα). Μάλιστα στη νέα έκθεση του ΟΟΣΑ «Pensions at a Glance 2025», επισημαίνεται πως σήμερα υπάρχουν 33 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω για κάθε 100 άτομα του παραγωγικού δυναμικού κατά μέσο όρο.
Λόγω της υπογεννητικότητας, προβλέπεται να επιδεινωθεί περαιτέρω η αναλογία ασφαλισμένων- συνταξιούχων στη χώρα μας από 1 συνταξιούχο προς 1,66 εργαζόμενους που είναι τώρα, στο 1 προς 1,46 ως το 2030 και στο 1 προς 1,23 ως το 2050.
Πάντως μέχρι το 2050, το 35% του πληθυσμού της Ελλάδας θα είναι συνταξιούχοι, σύμφωνα με πρόβλεψη των Ηνωμένων Εθνών. Το 2050 οι Έλληνες θα είναι μόλις 8.000.000 κάτοικοι στη χώρα, ενώ το 36% αυτών των κατοίκων θα είναι πάνω από 65 ετών.
Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό, καθώς ανεξάρτητα από το σύστημα συνταξιοδότησης της εκάστοτε χώρας, οι μελλοντικές συντάξεις θα είναι χαμηλότερες σε σχέση με τους μισθούς, εκτός εάν οι πολίτες αποφασίσουν να εργάζονται για περισσότερα χρόνια ή στραφούν στη ιδιωτική σύνταξη.
Ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι κατά μέσο όρο οι συντάξεις διαμορφώνονται στην Ευρώπη περίπου στο 61% του μισθού. Υπάρχουν ωστόσο σημαντικές διακυμάνσεις: Ενώ η Εσθονία, η Λιθουανία και η Ιρλανδία πέφτουν κάτω από το 40%, χώρες όπως η Ολλανδία, η Πορτογαλία και η Τουρκία φτάνουν τις συντάξεις τους σε επίπεδα που ξεπερνούν ακόμη και το 90% του μισθού. Στη Ελλάδα η αναλογία φτάνει στο 88,5%, όταν η Γερμανία, η Γαλλία και η Σουηδία βρίσκονται γύρω στο 50%.
Συρρικνώνεται ο εργασιακά ενεργός πληθυσμός
Όπως υποστηρίζει η Deutsche Welle, η Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει ότι ο πληθυσμός στα κράτη-μέλη της θα μειωθεί από 451 εκατομμύρια που είναι σήμερα, σε περίπου 432 εκατομμύρια έως το 2070. Την ίδια στιγμή το ποσοστό ηλικιωμένων αυξάνεται ραγδαία.
Ήδη, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, περίπου το 25% του πληθυσμού είναι ηλικίας 65 ετών και άνω. Όσο όμως συρρικνώνεται ο εργασιακά ενεργός πληθυσμός, ολοένα λιγότεροι εργαζόμενοι χρηματοδοτούν έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό συνταξιούχων.
Για να καλύψουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καλύπτουν τα χρηματοδοτικά κενά από τον κρατικό προϋπολογισμό. Στη Γερμανία, αυτή η ενίσχυση ξεπέρασε φέτος τα 100 δισ. ευρώ και αναμένεται να ξεπεράσει τα 150 δισ. ευρώ έως το 2040.
Συγκεκριμένα η Ιταλία δαπανά σήμερα το 16% του ΑΕΠ της για τις συντάξεις, ενώ στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται γύρω στο 10%. Η Ελλάδα διέθεσε το 2022 το 14,5% του ΑΕΠ της για συντάξεις και μέχρι το 2040 το ποσοστό αυτό θα μειωθεί στο 13,7%.
Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι μακροπρόθεσμα το όριο συνταξιοδότησης σε αρκετές χώρες ενδέχεται να φτάσει και ίσως να ξεπεράσει τα 70 χρόνια, λόγω των δημογραφικών εξελίξεων. Πάντως στην Ελλάδα, που τα όρια ηλικίας είναι συνδεδεμένα με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών και αναπροσαρμόζονται κάθε τρία χρόνια, αποφασίστηκε η επόμενη αύξηση να εξεταστεί το 2030, καθώς για το 2027 θα παραμείνουν σταθερά.
