Tο ενδεχόμενο αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης που θα τεθεί στο τραπέζι στα τέλη του 2026, έχει ωθήσει δεκάδες χιλιάδες ασφαλισμένους από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα στην «έξοδο», προκειμένου να γλυτώσουν τυχόν επιβαρυντικές διατάξεις. Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με την ηλικία συνταξιοδότησης λειτουργεί ως «αποσυμπιεστής» για να μην υπάρξει έκρηξη του ασφαλιστικού στο μέλλον λόγω της αύξησης των δαπανών για συντάξεις.
Την επιμήκυνση του επαγγελματικού βίου στη χώρα μας προβλέπει και η τελευταία Έκθεση για τις Προοπτικές Απασχόλησης του ΟΟΣΑ (OECD Employment Outlook 2025), που επισημαίνει πως η μέση ηλικία εξόδου από την αγορά εργασίας στην Ελλάδα διαμορφώνεται στα 59,7 έτη για τις γυναίκες και στα 63,2 έτη για τους άνδρες, και συνιστά μία από τις χαμηλότερες στην ευρωπαϊκή κατάταξη.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Καταφύγιο η σύνταξη για όσους θέλουν να προλάβουν την αύξηση των ορίων - Νέο «κύμα» αιτήσεων το 2025
Το παράδειγμα της Δανίας, που αύξησε τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στα 70 έτη για όσους ασφαλισμένους είναι σήμερα έως 55 ετών, χτύπησε το «καμπανάκι» στους Έλληνες εργαζόμενους, που δεν θέλουν να βρεθούν αντιμέτωποι με την πιθανότητα παράτασης του χρόνου εργασίας τους. Έτσι, όσοι συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης προτιμούν να αποχωρήσουν, από το να αναγκαστούν να δουλέψουν έως και 1,5 έτος επιπλέον (αν τα ηλικιακά όρια αυξηθούν ανάλογα).
Τρεις είναι οι δημογραφικοί δείκτες που θα καθορίσουν αν και πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας από το 2027:
- Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων άνω των 65 ετών προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, που οδεύει προς το 60%, από 39% που είναι σήμερα.
- Ο δείκτης γήρανσης, που αυξάνεται, καθώς για κάθε 170 ηλικιωμένους άνω των 65 αντιστοιχούν 100 νέοι εργάσιμης ηλικίας για να τους αναπληρώσουν.
- Ο δείκτης γονιμότητας, που μπορεί να βελτιώθηκε οριακά από 1,3 παιδιά το 2018 σε 1,5 παιδιά το 2022, αλλά και πάλι παραμένει χαμηλός.
48.041 νέες αιτήσεις το α’ τρίμηνο
Σύμφωνα με τη «Μηνιαία Απεικόνιση Απονομών Κύριων Συντάξεων» του Πληροφοριακού Συστήματος «ΑΤΛΑΣ», το πρώτο τρίμηνο του 2025 υποβλήθηκαν στον ΕΦΚΑ 48.041 αιτήσεις συνταξιοδότησης, έναντι 51.568 αιτήσεων που είχαν υποβληθεί στο αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Αναλυτικότερα, οι νέες αιτήσεις που υποβλήθηκαν για συνταξιοδότηση τον φετινό Ιανουάριο ανέρχονται σε 15.896, τον Φεβρουάριο σε 16.336 και τον Μάρτιο σε 15.809. Ο κύριος όγκος των νέων αιτήσεων είναι για σύνταξη λόγω γήρατος σε ποσοστό 55% και ακολουθούν οι αιτήσεις για συντάξεις λόγω αναπηρίας (16%) και θανάτου (18%).
Για ολόκληρο το 2024, τη συνταξιοδότηση επέλεξαν 197.228 εργαζόμενοι, δηλαδή 6.860 περισσότεροι από το προηγούμενο έτος (2023). Από ιδρύσεως του ΕΦΚΑ το 2017 έως και σήμερα, τα έτη της μαζικής «φυγής» στη σύνταξη ήταν τα έτη 2021, 2022 και 2024.
Την ίδια στιγμή σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης ΑΤΛΑΣ, τον Μάρτιο του 2025 οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης, δηλαδή αυτές που δεν έχουν διεκπεραιωθεί (είτε με εγκριτική ή απορριπτική απόφαση είτε με άλλη διαδικασία) ανέρχονταν σε 16.150. Από αυτές, οι 10.535 αφορούν συντάξεις γήρατος, οι 2.091 αφορούν συντάξεις αναπηρίας, οι 2.305 αφορούν συντάξεις θανάτου και οι 1.219 αφορούν παραπληγικό επίδομα. Από τις 16.150 εκκρεμείς συντάξεις, οι περισσότερες προέρχονται από ΙΚΑ (5.751), ΟΑΕΕ (3.508), ΟΓΑ (2.459), ΕΤΑΑ (2.358) και Δημόσιο (1.482).
Οι λόγοι της «φυγής» προς την σύνταξη
Σύμφωνα με την ΕΝΥΠΕΚΚ, οι βασικές αιτίες που οδηγούν τους περισσότερους εργαζόμενους στο να επιλέξουν τη συνταξιοδότηση είναι οι εξής:
- Ο φόβος για αύξηση των ορίων ηλικίας από την 1-1-2027, καθώς θα εφαρμοστεί η ρήτρα που συνδέει τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης με την αύξηση στο προσδόκιμο ζωής μετά τα 65 έτη, ώστε να προστατευθεί το ασφαλιστικό σύστημα από τις πιέσεις του δημογραφικού
- Η ανησυχία για αλλαγή επί τα χείρω του θεσμικού πλαισίου της εξαγοράς πλασματικού χρόνου (σπουδών, στρατού, τέκνων κ.ά.)
- Η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών από 1-1-2026, βάσει των οποίων υπολογίζεται η ανταποδοτική σύνταξη. Οι αποδοχές στο εξής θα αναπροσαρμόζονται με το ποσοστό αύξησης του νέου Δείκτη Μισθών, ενώ η αναπροσαρμογή με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (δηλαδή με τον τιμάριθμο) εφαρμόζεται για το διάστημα από το 2002 έως το 2025.
- Η δυνατότητα απασχόλησης των συνταξιούχων με ευνοϊκότερες συνθήκες απασχόλησής τους σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Η μέση ηλικία «εξόδου» από την εργασία στην Ελλάδα
Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ως απάντηση στη γήρανση του πληθυσμού και την αυξανόμενη πίεση στα συνταξιοδοτικά συστήματα, πολλές χώρες του ΟΟΣΑ αύξησαν τα νόμιμα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, περιόρισαν την πρόσβαση στις πρόωρες συντάξεις και θέσπισαν κίνητρα για εργασία μετά την συνταξιοδότηση.
Όσο οι Έλληνες ασφαλισμένοι θα ζουν περισσότερα χρόνια και η αναλογία τους στον γενικό πληθυσμό θα αυξάνεται (έως το 2050 το 40% του πληθυσμού θα είναι άνω των 60 ετών), τόσο θα επεκτείνεται ο εργασιακός βίος μέσω της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Στην Ελλάδα τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα επανεξεταστούν στο τέλος του 2026, και η όποια αναπροσαρμογή τους (λόγω προσδόκιμου ζωής) θα εφαρμοστεί από το 2027. Σήμερα η μέση ηλικία «εξόδου» από την εργασία στην Ελλάδα διαμορφώνεται στα 59,7 έτη για τις γυναίκες και στα 63,2 έτη για τους άνδρες, όταν ο μέσος όρος για τον ΟΟΣΑ είναι 63,1 έτη για τις γυναίκες και 64,4 έτη για τους άνδρες.
Στην Ελλάδα η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής (των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών) με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης έχει ψηφιστεί από το 2010 και προβλέπει την αναπροσαρμογή των ορίων κάθε τρία χρόνια από το 2021 και μετά.
Η πρώτη αναπροσαρμογή για το 2021 δεν εφαρμόστηκε λόγω της πανδημίας και των πολλών θανάτων που σημειώθηκαν εκείνη την περίοδο, ενώ η δεύτερη του 2024 δεν επηρέασε τα όρια.
Η σύνδεση του προσδόκιμου ζωής με τα όρια ηλικίας με βάση την πρακτική του ΟΟΣΑ, μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία 1 προς 1, με αναλογία 1 προς 2/3 και με αναλογία 1 προς 1/3.
Το αυστηρότερο μοντέλο είναι η αναλογία 1 προς 1, δηλαδή για κάθε ένα έτος που θα αυξάνει το προσδόκιμο, θα αυξάνονται κατά ένα έτος και τα όρια ηλικίας. Με το 1 προς 2/3 τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν κατά 8 μήνες (για κάθε έναν χρόνο αύξησης του προσδόκιμου ζωής) και με το 1 προς 1/3 η αύξηση των ορίων θα είναι ηπιότερη.
