Μηνύματα για μεταρρύθμιση της άμεσης φορολόγησης των εισοδημάτων και χορήγηση επιδομάτων και με άλλα κριτήρια πέραν των εισοδηματικών στέλνει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας μέσα από την έκθεση για τη νομισματική πολιτική. Σύμφωνα με την έκθεση, η ενίσχυση της προοδευτικότητας του φορολογικού συστήματος μπορεί να εξουδετερώσει τη φορολογική διάβρωση (fiscal drag), συμβάλλοντας παράλληλα σε μια δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών και σε βελτίωση της εισπραξιμότητας των φόρων.
Φορολογική διάβρωση, όπως εξηγείται σε ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης της ΤτΕ, είναι το φαινόμενο που το κράτος λόγω πληθωρισμού εισπράττει περισσότερα φορολογικά έσοδα από τα εισοδήματα των φορολογούμενων οι οποίοι ανεβαίνουν σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια πληρώνοντας περισσότερους φόρους, παρά το γεγονός ότι τα ονομαστικά τους έσοδα και η αγοραστική τους δύναμη δεν έχει αυξηθεί. Η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, πλήττει κυρίως τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η προοδευτικότητα του συστήματος και να αυξάνεται η ανισότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η ελαστικότητα του φόρου εισοδήματος αυξήθηκε από 1,8 το 2019 σε 2 το 2023, αντανακλώντας την αυξημένη επιβάρυνση. Μάλιστα, το 70% της φορολογικής πίεσης προήλθε το 2023 από τη μετακίνηση των φορολογουμένων σε υψηλότερα κλιμάκια.
Η ΤτΕ στέλνει εμμέσως σήμα για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας και αλλαγές στους φορολογικούς συντελεστές. Αν και δεν διατυπώνει ρητή πρόταση για μόνιμο μηχανισμό τιμαριθμοποίησης της κλίμακας, επισημαίνει την ανάγκη ενσωμάτωσης της μέτρησης της φορολογικής διάβρωσης στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό σχεδιασμό. Όπως σημειώνει, η ακριβής ποσοτικοποίηση του φαινομένου μπορεί να βελτιώσει τις προβλέψεις των εσόδων και να στηρίξει πιο δίκαιες και στοχευμένες πολιτικές.
Στοχευμένα επιδόματα – Λιγότερες στρεβλώσεις
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται επίσης στη διάρθρωση των κοινωνικών δαπανών. Η ΤτΕ καλεί σε ανακατανομή δημόσιων πόρων, από τομείς χαμηλής παραγωγικότητας προς εκείνους με ισχυρότερο αναπτυξιακό και κοινωνικό αποτύπωμα. Συστήνει αποφυγή αποσπασματικών επιδοματικών πολιτικών και επανεξέταση των κριτηρίων χορήγησης βοηθημάτων, με χρήση δεικτών πέραν του δηλωμένου εισοδήματος – εξαιτίας της υποδήλωσης που αλλοιώνει την εικόνα της πραγματικής οικονομικής κατάστασης.
Επίσης προτείνεται:
- Η παροχή φορολογικών κινήτρων σε νεοφυείς επιχειρήσεις και επενδύσεις στην καινοτομία.
- Η απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος με περιορισμό της γραφειοκρατίας
- Η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης για τη στήριξη του κράτους δικαίου.
Φορολογική συνείδηση
Η καλλιέργεια φορολογικής συνείδησης αποτελεί θεμέλιο για τη διαμόρφωση μιας υγιούς σχέσης του πολίτη με το κράτος και συνδέεται άρρηκτα με το χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, την παιδεία και την εμπιστοσύνη στους θεσμούς σημειώνει η ΤτΕ. Όπως τονίζει ένας πολίτης που κατανοεί βασικές έννοιες οικονομικής διαχείρισης και το ρόλο της φορολογίας στη λειτουργία του κράτους μπορεί να αντιληφθεί ότι η συμμόρφωση με τις φορολογικές του υποχρεώσεις δεν αποτελεί μόνο νομική υποχρέωση, αλλά και πράξη συλλογικής ευθύνης που συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στη σταδιακή μείωση των φορολογικών βαρών. Η εμπέδωση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, και μάλιστα από νεαρή ηλικία, είναι καθοριστική για την καλλιέργεια μιας φορολογικής κουλτούρας βασισμένης στη διαφάνεια, την εμπιστοσύνη και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών.
