Ροή
Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση τέθηκε για τις επόμενες δύο εβδομάδες το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με τίτλο: «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση για τη Νέα Γενιά: εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών στην επικουρική ασφάλιση, ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης και συναφείς διατάξεις».
Σκοπός του σχεδίου νόμου είναι η εισαγωγή και εφαρμογή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος οικονομικής λειτουργίας στην επικουρική ασφάλιση και η ίδρυση ενός νέου, δημόσιου Ταμείου, του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) το οποίο θα είναι αρμόδιο για τη διαχείριση της λειτουργίας της νέας επικουρικής ασφάλισης.
To κόστος μετάβασης στο νέο καθεστώς υπολογίζεται από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή μεταξύ 49 και 78 δισ. ευρώ.
Στο βασικό σενάριο, με επιτόκιο προεξόφλησης 3,5% και παραδοχή ότι στο νέο σύστημα θα ενταχθεί το 20% των νέων έως 35 ετών που βρίσκονται σήμερα ασφαλισμένοι στο ΕΤΕΑΕΠ, καθώς και το 5% των ελεύθερων επαγγελματιών που δεν έχει σήμερα υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, το κόστος μετάβασης εκτιμάται σε 56 δισ. ευρώ.
Στο βασικό σενάριο της αναλογιστικής μελέτης, το κόστος της μετάβασης για την πρώτη δεκαετία ανέρχεται σωρευτικά σε 3 δισ. ευρώ.
Η Αρχή εκτιμά ότι το νέο σύστημα θα αποφέρει στους συνταξιούχους παροχή επικουρικής σύνταξης κατά μέσον όρο 11%-13% υψηλότερη από την παροχή που υπολογίζεται χωρίς την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
Πόροι του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) θα είναι:
- τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές των ασφαλισμένων και των εργοδοτών,
- οι αποδόσεις από τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου,
- λοιπά έσοδα, πόροι, περιουσιακά στοιχεία που προβλέπονται από τη νομοθεσία και οι πρόσοδοί τους,
- πόροι προερχόμενοι από την Ευρωπαϊκή Ένωση και
- επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την κάλυψη της δαπάνης που αφορά στις πάσης φύσεως αποδοχές των οργάνων διοίκησης του Ταμείου και του προσωπικού που υπηρετεί σε αυτό με οποιαδήποτε σχέση εργασίας.
Για την πρώτη πενταετία λειτουργίας του, το Ταμείο θα λαμβάνει ετησίως επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την κάλυψη των λειτουργικών εν γένει δαπανών του.
Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης οι τρέχουσες εισφορές των ασφαλισμένων δεν χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των τρεχουσών συντάξεων.
Αντιθέτως, συγκεντρώνονται σε ατομικούς λογαριασμούς, αποταμιεύονται και επενδύονται στη βάση προκαθορισμένων κανόνων και διαδικασιών, και εν τέλει χρηματοδοτούν το εισόδημά τους όταν συνταξιοδοτηθούν.
Η νέα μορφή της επικουρικής ασφάλισης δεν μεταβάλλει το καθεστώς επικουρικής ασφάλισης των σημερινών συνταξιούχων: δεν επηρεάζονται οι υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις, οι εισφορές ή το εύρος των καλύψεων που αυτοί απολαμβάνουν. Για τον σκοπό αυτό, υπάρχει ρητή πρόβλεψη στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την κάλυψη των παροχών του ισχύοντος διανεμητικού συστήματος.
Επιπλέον, η εισαγωγή στοιχείων κεφαλαιοποίησης δεν επηρεάζει τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της επικουρικής ασφάλισης, η οποία διατηρεί τον δημόσιο χαρακτήρα της: εξακολουθεί να αποτελεί το δεύτερο σκέλος της κοινωνικής ασφάλισης και διατηρεί την παρακολουθηματική και συμπληρωματική φύση της σε σχέση με την κύρια ασφάλιση, τελώντας υπό την κρατική μέριμνα και εγγύηση, σύμφωνα με το άρθρο 22§5 του Συντάγματος.
Ποιους αφορά
Στη νέα επικουρική ασφάλιση υπάγονται υποχρεωτικά όλα τα πρόσωπα –ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας- που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 1.1.2022 και εφεξής εργασία-απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία υφίσταται μέχρι την ανωτέρω ημεροχρονολογία υποχρέωση υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α.
Στην αξιολογούμενη ρύθμιση προβλέπεται επιπλέον η δυνατότητα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου, όσων είναι ήδη ασφαλισμένοι - υποχρεωτικά ή προαιρετικά - στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-Ε.Φ.Κ.Α. και έχουν γεννηθεί από 1.1.1987 και εξής.
Στα προαιρετικά υπακτέα πρόσωπα ανήκουν, επίσης, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο (35ο) έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής στην ασφάλιση του Ταμείου οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του πρώην Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται της υποχρεωτικής υπαγωγής στην ασφάλιση άλλου φορέα επικουρικής ασφάλισης.
Τα πρόσωπα αυτά μπορούν να ασκήσουν το εν λόγω δικαίωμα οποτεδήποτε μέχρι τη συμπλήρωση του τριακοστού πέμπτου (35ου) έτους της ηλικίας τους.
Κατά τον χρόνο επέλευσης των καλυπτόμενων κοινωνικοασφαλιστικών κινδύνων το κράτος εγγυάται την καταβολή ελάχιστης ανταποδοτικής μηνιαίας επικουρικής σύνταξης.
Ως ελάχιστη ανταποδοτική μηνιαία επικουρική σύνταξη νοείται το ποσό της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης που υπολογίζεται στη βάση της πραγματικής αξίας του συνόλου των καταβληθεισών εισφορών, όπως αυτές απεικονίζονται λογιστικά στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων κατά τον χρόνο επέλευσης των καλυπτόμενων κοινωνικοασφαλιστικών κινδύνων.
Ατομικός λογαριασμός ασφαλισμένου
Για κάθε ασφαλισμένο του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) δημιουργείται ατομικός λογαριασμός, στον οποίο απεικονίζονται λογιστικά τουλάχιστον:
α) οι καταβλητέες εισφορές,
β) οι καταβληθείσες εισφορές,
γ) οι οφειλόμενες εισφορές,
δ) οι αποδόσεις από την επένδυση των καταβληθεισών εισφορών και
ε) οι κρατήσεις του άρθρου 9.
Το Ταμείο παρέχει στους ασφαλισμένους ένα προκαθορισμένο επενδυτικό πρόγραμμα κύκλου ζωής, το οποίο αξιολογείται από το Δ.Σ. ως το πλέον ενδεδειγμένο για τον μέσο ασφαλισμένο.
Με την υπαγωγή στην ασφάλιση του Ταμείου, οι ασφαλισμένοι κατατάσσονται αυτόματα στο προκαθορισμένο επενδυτικό πρόγραμμα.
Το Ταμείο μπορεί να παρέχει στους ασφαλισμένους περισσότερα του ενός επενδυτικά προγράμματα κύκλου ζωής με διαφοροποιημένο επενδυτικό κίνδυνο σε σχέση με το προκαθορισμένο.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν να επιλέξουν διαφορετικό επενδυτικό πρόγραμμα ή συνδυασμό προγραμμάτων από το προκαθορισμένο υποβάλλοντας μια απλή αίτηση, αφού συμπληρώσουν και υποβάλουν ηλεκτρονικά ερωτηματολόγιο αξιολόγησης και προσδιορισμού ατομικών επενδυτικών χαρακτηριστικών που διατίθεται από το Ταμείο, με βάση το οποίο προτείνεται το πλέον κατάλληλο επενδυτικό πρόγραμμα για τον ενδιαφερόμενο ασφαλισμένο.
To TEKA θα μπορεί να συνάπτει συμβάσεις διαχείρισης μέρους των περιουσιακών του στοιχείων με εξωτερικούς διαχειριστές επενδύσεων.
Το ύψος της σύνταξης και η επιστροφή εισφορών
Οι ασφαλισμένοι του ΤΕΚΑ που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης σε αυτό τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών δικαιούνται ισόβια μηνιαία επικουρική σύνταξη γήρατος, εφόσον συνταξιοδοτηθούν από τον φορέα κύριας ασφάλισής τους.
Ειδικά για τους ασφαλισμένους αυτοτελώς απασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες για την καταβολή της επικουρικής σύνταξης γήρατος πρέπει επιπλέον να έχουν καταβληθεί πλήρως ή να έχουν ρυθμιστεί οι ασφαλιστικές τους εισφορές προς το Ταμείο, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 3863/2010 (Α΄ 115).
Η επικουρική σύνταξη γήρατος υπολογίζεται με βάση τις τεχνικές παραμέτρους που ισχύουν κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης στο Ταμείο ή κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης κατά περίπτωση.
Το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης γήρατος των ασφαλισμένων που πληρούν τις προϋποθέσεις των παρ. 1 και 2 υπολογίζεται με βάση το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού κάθε ασφαλισμένου κατά την κατάργησή του, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο άρθρο 46, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τον πίνακα θνησιμότητας που στηρίζεται σε εγκεκριμένους αναλογιστικούς πίνακες και το προεξοφλητικό επιτόκιο.
Από 1η.1.2022 ο χρόνος ασφάλισης που θα έχει διανυθεί στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) και στους λοιπούς φορείς επικουρικής ασφάλισης συνυπολογίζεται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σύμφωνα με τον παρόντα νόμο.
Το ποσό της σύνταξης υπολογίζεται διακριτά για το σύνολο του χρόνου που έχει διανυθεί σε κάθε φορέα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις για κάθε φορέα και για κάθε χρονικό διάστημα. Κάθε φορέας απονέμει στον δικαιούχο το ποσό σύνταξης που αναλογεί στον χρόνο που διανύθηκε σε αυτόν.
Στο μεταξύ, για κάποιον ασφαλισμένο στο Ταμείο για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός (1) έτους και για τα οποία επήλθε λόγος διακοπής στην ασφάλιση, προβλέπεται η προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης, εντός έξι μηνών από τη διακοπή της.
Το δικαίωμα προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης μπορεί να ασκηθεί περισσότερες από μία φορές. Κατά το διάστημα της προαιρετικής συνέχισης της ασφάλισης, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν μηνιαίως την εκάστοτε ισχύουσα νόμιμη ασφαλιστική εισφορά, υπολογιζόμενη επί του ποσού που αντιστοιχεί στον κατώτατο µισθό υπαλλήλων.
Οι ασφαλισμένοι που έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον 12 ετών στο ΤΕΚΑ, μπορούν να καταβάλουν εφάπαξ το σύνολο των εισφορών που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστημα που υπολείπεται.
Στους ασφαλισμένους που δεν έχουν συμπληρώσει χρόνο ασφάλισης τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών στην ασφάλιση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, επιστρέφεται κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης ποσό ίσο με τις καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές στο Ταμείο σε πραγματικές τιμές.
Διαχειριστής Επενδύσεων
Ο Διαχειριστής Επενδύσεων είναι αρμόδιος για τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, σύμφωνα με την καθορισμένη επενδυτική στρατηγική, με σκοπό την επίτευξη των βέλτιστων δυνατών αποδόσεων για τις επενδύσεις του.
Στις αρμοδιότητες του Διαχειριστή Επενδύσεων περιλαμβάνονται:
α) Η λήψη και η διαβίβαση εντολών του Ταμείου σχετικά με ένα ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά μέσα και η εκτέλεση των εντολών αυτών για λογαριασμό του Ταμείου.
β) Η διαπραγμάτευση για την κατάρτιση συναλλαγών σε ένα ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά μέσα.
γ) Η έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και η χρηματοοικονομική ανάλυση σχετικά με συναλλαγές σε χρηματοπιστωτικά μέσα.
δ) Η επιλογή κατάλληλων επενδυτικών μέσων και η μεταβολή της διάρθρωσης του χαρτοφυλακίου, με βάση τη στρατηγική επενδύσεων του Ταμείου.
ε) Η συνεργασία με την Επενδυτική Επιτροπή και τα λοιπά αρμόδια όργανα του Ταμείου, επί ζητημάτων αρμοδιότητάς τους, όποτε του ζητηθεί.
στ) Η συνεχής ενημέρωση του Διευθύνοντος Συμβούλου, καθώς και η τακτική, μηνιαία και έκτακτη, υποβολή έκθεσης στο Δ.Σ., όταν οι συνθήκες το απαιτούν ή κατόπιν αίτησης του Δ.Σ., στην οποία αποτυπώνονται η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των επενδύσεων, καθώς και οι μεταβολές της αξίας του χαρτοφυλακίου ανά μήνα, οι μεταβολές της απόδοσης και οι μεταβολές του βαθμού επικινδυνότητας. Παράλληλα στην έκθεση αποτυπώνονται και οι τυχόν αποκλίσεις από τους συγκριτικούς δείκτες αξιολόγησης.
ζ) Η υποβολή στο Δ.Σ. κατάστασης με τις επενδυτικές αποδόσεις τόσο του συνόλου του χαρτοφυλακίου όσο και των επιμέρους στοιχείων του στην αρχή κάθε έτους.
η) Η συνεργασία του με τον θεματοφύλακα του άρθρου 51 για τον διακανονισμό των επενδυτικών συναλλαγών και η άμεση ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών του Ταμείου ως προς τις πραγματοποιηθείσες συναλλαγές.
θ) Η υποβολή στον θεματοφύλακα και στις υπηρεσίες του Ταμείου των παραστατικών στοιχείων των επενδυτικών συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν.
ι) Κάθε άλλο σχετικό τεχνικό ή λεπτομερειακό ζήτημα.
Θεματοφύλακας
Το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.) διορίζει έναν ή περισσότερους θεματοφύλακες. Ο θεματοφύλακας είναι πιστωτικό ίδρυμα που κατέχει την απαιτούμενη από την ισχύουσα εθνική νομοθεσία άδεια και είναι υπεύθυνος για τη φύλαξη των στοιχείων του ενεργητικού του Ταμείου.
Ο θεματοφύλακας εκτελεί τις οδηγίες του Ταμείου, διασφαλίζει ότι σε συναλλαγές που αφορούν περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου, το αντάλλαγμα αποδίδεται στο τελευταίο εντός καθορισμένων προθεσμιών και ότι τα έσοδα που παράγουν τα στοιχεία του ενεργητικού διατίθενται σύμφωνα με τους κανόνες του Ταμείου.
Ο θεματοφύλακας διασφαλίζει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου δεν επαναχρησιμοποιούνται από τον ίδιο ή από τρίτους.
O θεματοφύλακας ορίζεται με σύμβαση, η οποία προβλέπει τη διαβίβαση των πληροφοριών που είναι απαραίτητες, ώστε να ασκεί τα καθήκοντά του, με γνώμονα το συμφέρον του Ταμείου. Με απόφαση του Δ.Σ. καθορίζεται η διαδικασία επιλογής, αξιολόγησης και λύσης της σύμβασης του θεματοφύλακα.
Ο θεματοφύλακας δεν ασκεί δραστηριότητες, οι οποίες ενδέχεται να δημιουργούν συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ του Ταμείου και του ιδίου.
Ο θεματοφύλακας ευθύνεται έναντι του Ταμείου για κάθε ζημία που υφίσταται λόγω μη εκτέλεσης των υποχρεώσεών του ή πλημμελούς εκτέλεσης αυτών. Ο θεματοφύλακας δεν απαλλάσσεται της ευθύνης του, εάν ανέθεσε σε τρίτο το σύνολο ή μέρος των περιουσιακών στοιχείων τη φύλαξη των οποίων ανέλαβε.
