Ροή
Οι βιώσιμες επενδύσεις έχουν ανάγκη και από χρηματοδοτικά προϊόντα μικρότερης κλίμακας προκειμένου μικρότερες επιχειρήσεις (οι οποίες δεν είναι οπωσδήποτε πολυεθνικές) να έχουν πρόσβαση σε φθηνά και ευέλικτα χρηματοδοτικά προϊόντα και εργαλεία. Σε διαφορετική περίπτωση, η πράσινη ανάκαμψη τείνει να καταστεί ένα άπιαστο όνειρο για ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων οι οποίες έχουν ωστόσο τη θέληση να εντάξουν τις πράσινες επενδύσεις και τα κριτήρια ESG στη στρατηγική τους.
Τα τελευταία χρόνια, δανειστές, τράπεζες και επενδυτές συνειδητοποίησαν ότι η κλιματική αλλαγή είναι πολλά περισσότερα από μια περιβαλλοντική κρίση και επεκτείνεται σε ζωτικά μέρη της οικονομίας. Από το λιανεμπόριο και την κατασκευή έως τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες οι πράσινες υπηρεσίες και επενδύσεις και τα πράσινα προϊόντα και υποδομές βρίσκονται στο επίκεντρο των μακροπρόθεσμων σχεδιασμών. Μάλιστα, όσον αφορά στις τράπεζες, μια έκθεση της ΕΕ για το 2020 διαπίστωσε ότι το 2020 το 52% των τραπεζών θεωρούν την περιβαλλοντική και κλιματική αλλαγή ως αναδυόμενο κίνδυνο τα επόμενα πέντε χρόνια, ένα ποσοστό αρκετά αυξημένο σε σύγκριση με το 37% που ίσχυε το 2019.
Στα διεθνή φόρα αναδεικνύεται συχνά ο ρόλος των τραπεζών στην ενίσχυση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Οι πρωτοβουλίες κυμαίνονται από πράσινα ομόλογα και βιομηχανικές επενδύσεις μεγάλης κλίμακας που στοχεύουν στην αλλαγή του κλίματος έως τα μικρά προσωπικά δάνεια που ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να αγοράζουν πιο φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα. Για παράδειγμα, η JPMorgan στοχεύει στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έως και 2,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για εταιρείες και έργα που στοχεύουν στην κλιματική αλλαγή και την κοινωνική ανισότητα. Η Goldman Sachs δημιούργησε ένα ταμείο 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων για επενδυτικές, συμβουλευτικές και χρηματοδοτικές δραστηριότητες για να βοηθήσει τους πελάτες της στη δράση τους για το κλίμα και στις προσπάθειες ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.
Ωστόσο, λίγα πράγματα έχουν γίνει μέχρι τώρα για τις μικρές επιχειρήσεις και αυτό είναι κάτι το οποίο δεν περνάει απαρατήρητο στη διεθνή αγορά. Ο Addisu Lashitew, ερευνητής του Brookings Institution, προτείνει τη δημιουργία ενός Πράσινου Ταμείου Ανάκαμψης για τις Μικρές Επιχειρήσεις (Small Business Green Recovery Fund), το οποίο θα προσφέρει οικονομική υποστήριξη μέσω πράσινων επιχορηγήσεων, πράσινων ομολόγων και πράσινων δανείων.
Ο ιδιωτικός τομέας των ΗΠΑ αντιμετωπίζει τη διπλή πρόκληση της ανάκαμψης από τις καταστροφικές συνέπειες της πανδημίας και τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Το σχέδιο της διοίκησης του Biden υπογραμμίζει την ανάγκη υποστήριξης των μικρών επιχειρήσεων και προώθησης της φυλετικής ισότητας και έχει προτείνει ένα Ταμείο Ευκαιριών Μικρών Επιχειρήσεων ύψους 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο Lashitew,υπάρχει ανάγκη για οριζόντιες πολιτικές πρωτοβουλίες που εκμεταλλεύονται τη μοναδική ευκαιρία που προσφέρει η πανδημία για ταυτόχρονη προώθηση της βιωσιμότητας και της ταχείας οικονομικής ανάκαμψης. Αυτή η πρόταση απαιτεί ένα ομοσπονδιακό ταμείο ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα προωθεί πράσινες καινοτομίες και επενδύσεις από την πλευρά των μικρών επιχειρήσεων.
Οι ανάγκες των ελληνικών επιχειρήσεων και η ανταπόκριση των τραπεζών
Η ιδέα της εξεύρεσης τρόπων ενίσχυσης των μικρότερων επιχειρήσεων, εκτός από τις ΗΠΑ, απασχολεί, φυσικά, και τα ευρωπαϊκά κράτη αλλά και την Ελλάδα. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αναπτύσσουν νέα προγράμματα για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις οι οποίες επενδύουν σε πράσινα έργα και προϊόντα, στον ψηφιακό τους μετασχηματισμό και στη βιώσιμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.
Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειες είναι αυτόνομες και ίσως κάπως αποσπασματικές αλλά όπως φαίνεται υπάρχει η βούληση προκειμένου τα χρηματοδοτικά προϊόντα να ενταχθούν στην ευρύτερη κουλτούρα της κυκλικής οικονομίας τόσο για μεγάλης όσο και για μικρής κλίμακας επενδύσεις. Αυτό τουλάχιστον προδιαγράφουν και οι δημόσιες τοποθετήσεις ανώτερων τραπεζικών στελεχών στην Ελλάδα όπως είναι η πρόσφατη αναφορά του κ. Νικόλαου Κ. Νεζερίτη, Επικεφαλής της Διεύθυνσης Σύνθετων Χρηματοδοτήσεων της Alpha Bank, ο οποίος μιλώντας στο Circular Economy forum αναφέρθηκε στην χρηματοδότηση έργων κυκλικής οικονομίας, τονίζοντας ότι είναι σημαντικό να δημιουργηθούν από τις τράπεζες και τους επενδυτικούς φορείς προϊόντα χρηματοδότησης σε μικρότερη κλίμακα επενδύσεων.
«Οι ελληνικές τράπεζες έχουν αντιμετωπίσει τα θέματα κυκλικής οικονομίας σποραδικά και αυτό έχει γίνει κυρίως μέσω χρηματοδοτήσεων σε συγκεκριμένα project όπως είναι οι ΑΠΕ. Η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα καλό story για τους επενδυτές που θέλουν να κατευθύνουν κεφάλαια σε πράσινες υποδομές . Το ίδιο συμβαίνει και με τον τραπεζικό κλάδο όπου βλέπουμε να χρηματοδοτούνται πράσινες επενδύεις. Ωστόσο, οι αγορές - οι διεθνείς κυρίως - απευθύνονται σε πολύ μεγάλες επιχειρήσεις. Δεν έχουν πολλές επιχειρήσεις εύκολη και φθηνή πρόσβαση σε αυτές τις αγορές. Αυτό που είναι σημαντικό να σκεφθεί κάποιος είναι το πώς θα φτιάξει προϊόντα χρηματοδότησης σε μικρότερη κλίμακα», επεσήμανε σχετικά ο κ. Νεζερίτης.
Όμως και πάλι, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση δεν αποτελεί από μόνη της παράγοντα για την ανάπτυξη της βιώσιμης επιχειρηματικότητας καθώς η Ελλάδα όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζει κενά στο θεσμικό της πλαίσιο. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, ο κ. Νεζερίτης υπογραμμίζει ότι: «Πρέπει να γίνουν κάποια πράγματα στην Ελλάδα και στο θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να κινητοποιηθούν κάποια κεφάλαια, η διαθεσιμότητά τους είναι βέβαια προϋπόθεση αλλά θα πρέπει να υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες».
