Επιτόκια, η δύσκολη... ζαριά που τελειώνει το παιχνίδι

«Φίλε μου θα ήθελα να διαβάσεις προσεκτικά το σημείωμα αυτό και να μου το βγάλεις… λάθος. Αν συμφωνείς στην αριθμητική που χρησιμοποιώ πάρε με τηλέφωνο με το που θα διαβάσεις το σημείωμα. Αν έχω δίκιο –και δεν θέλω να έχω– τότε η κατάσταση είναι ήδη πολύ – πολύ άσχημη».

Είδα από χθες βράδυ ότι είχε έρθει mail από τον κ. Χ, αλλά σκόπιμα δεν το άνοιξα. Έδωσα στον εαυτό μου την ευκαιρία να δει άλλη μία ιστορία του Μονταλμπάνο στο Netflix, χωρίς την συνοδεία ρακής. Το πρωί όμως μαζί με τον καφέ έκατσα να το διαβάσω πριν φύγω για το γραφείο. Το παραθέτω.

«Λοιπόν κάνω μερικούς υπολογισμούς με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία και απλώς βγάζω τα αριθμητικά συμπεράσματα. Χρησιμοποιώ τα αμερικάνικα δεδομένα, αλλά είναι εύκολο να τα μεταφέρεις – και να ανατριχιάσεις – στα ευρωπαϊκά δεδομένα, καθώς οι διαδικασίες είναι οι ίδιες απλώς αρκετά χειρότερες για την Ευρωζώνη…

Ξεκινάω από το στοιχείο ότι η Fed υποστηρίζει πως στοχεύει με τις αυξήσεις επιτοκίων που κάνει σε ένα τελικό επιτόκιο 4,6%. Αυτό είναι το δεδομένο. Τι σημαίνει αυτό;

Οι ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει πρωτοφανή ελλείμματα τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια. Και κατάφεραν να είναι συνεπείς στην κάλυψή τους μόνο εξαιτίας του γεγονότος ότι η Fed κρατούσε τα επιτόκια αποπληρωμής του χρέους κοντά στο μηδέν, τα πραγματικά επιτόκια ήταν αρνητικά.

Παρ’ όλα αυτά το χρέος δεν μειώθηκε αλλά… αυξήθηκε και μαζί του το κόστος εξυπηρέτησής του. Πρέπει να λάβεις υπ’ όψη ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι βραχυπρόθεσμο.

Ιδού τα κρίσιμα νούμερα. Στη διάρκεια του 2021, η κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον πλήρωσε 392 δισεκατομμύρια δολάρια σε τόκους για τριάντα τρισεκατομμύρια δολάρια μέσου ανεξόφλητου χρέους – με μέσο επιτόκιο 1,8%.

Σκέψου τώρα τι θα πρέπει να πληρώσει αν η Fed καταφέρει να αυξήσει το επιτόκιό της –για να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό– στο στόχο δηλαδή στο 4,6%...

Απλά μαθηματικά και βρίσκεις ότι η κυβέρνηση που θα "λειτουργεί" με τα επιτόκια στο σημείο αυτό, θα πρέπει να ξοδέψει για τόκους επιπλέον 636 δισ. δολ. δηλαδή συνολικά 1,028 τρισεκατομμύρια δολάρια (!). Το λες αυτό σοκ δημοσιονομικής ενδόρηξης ή αλλιώς;

Και να σκεφτείς ότι αυτό, δηλαδή οι τόκοι που πρέπει να πληρωθούν είναι μεγαλύτεροι από το σύνολο των εξοπλιστικών δαπανών που το 2021 ήταν 801 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα μεγέθη αυτά σου θυμίζω είναι πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση.

Το μέγα ερώτημα βέβαια είναι πως θα πληρωθούν αυτά τα λεφτά; Από πού; Μήπως από τους φόρους; Μα αν η Fed πετύχει την ύφεση που θέλει τα έσοδα από φόρους θα μειωθούν ακόμα περισσότερο…

Θα μου πεις και πώς τα πλήρωναν μέχρι σήμερα; Την απάντηση την ξέρεις, το Υπουργείο Οικονομικών έβγαζε ομόλογα και η Fed… τα αγόραζε με το QE.

Τώρα όμως για να αναχαιτίσει (;) η Fed τον πληθωρισμό αυξάνει τα επιτόκια και μειώνει τον ισολογισμό της κατά 90 δισ. κάθε μήνα, ήτοι πληρώνεται τα ομόλογα που είχε αγοράσει και λήγουν και δεν αγοράζει άλλα, δηλαδή αντί του QE εφαρμόζει το QT…

Θα μου πεις το αμερικάνικο χρέος είναι "ασφαλές καταφύγιο" και ότι ομόλογα θα βγάζει το ΥΠΟΙΚ θα τα απορροφούν οι αγορές.

Δεν είναι έτσι γιατί οι αγορές για να… αγοράσουν θέλουν και "αποδοτικές" αποδόσεις, με άλλα λόγια το ΥΠΟΙΚ θα πρέπει να πληρώνει πολύ ακριβότερα για να αντικαταστήσει το παλιό χρέος, με την Fed να είναι εκτός αγοράς. Αλλά αυτό είναι ένας φαύλος κύκλος που αυξάνει και τον πληθωρισμό ταυτόχρονα…

Με άλλα λόγια δημοσιονομική αιμορραγία και μεγαλύτερος πληθωρισμός… Ποια κυβέρνηση μπορεί να το αντέξει αυτό;

Κάποια στιγμή, η Fed θα αναγκαστεί για να σώσει το Υπ. Οικονομικών, να παρέμβει ξανά ως αγοραστής έσχατης ανάγκης επιδεινώνοντας ξανά την κρίση. Αυτό δεν έκανε και η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας προχθές;

Αυτός ο φαύλος κύκλος έχει μόλις αρχίσει και μπορώ να υποθέσω ότι μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνος πολύ γρήγορα. Και βέβαια αυτό δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ.

Για να είμαι ακριβής αφορά και τις ΗΠΑ αλλά… τελευταίες στη σειρά. Πρώτα έχουν σειρά οι αναδυόμενες αγορές. Ή μάλλον έτσι νόμιζα εγώ. Και έκανα πολύ λάθος. Αυτό που έγινε στη Μ. Βρετανία ήταν ένα πολύ… "ανεπτυγμένο" παράδειγμα αυτής της αλυσιδωτής αντίδρασης.

Για να είμαι ειλικρινής πιστεύω ότι η "ακολουθία" αυτή παράλληλα - ίσως σε συνάρτηση και με τα "σκασίματα" που θα γίνουν στην περιφέρεια- θα χτυπήσει, όπως έδειξε η Μ. Βρετανία που δεν έχουμε δει ακόμα το τέλος της ιστορίας και στην Ευρώπη. Πολύ πιθανόν στην γειτονιά μας.

Δεν θα ξαφνιαστώ να δω τα γεγονότα να "σκάνε" δίπλα μας στην Ιταλία πριν ακόμα καταφέρουν να συγκροτήσουν κυβέρνηση.

Φίλε μου από την στιγμή που άρχισαν να αυξάνουν τα επιτόκια και να συνεχίζουν οι κεντρικοί τραπεζίτες να το κάνουν, το παιχνίδι έχει τελειώσει. Εκτός βέβαια και αν χτυπήσουν έγκαιρα… καμπάνες και σταματήσουν πριν αρχίσουν να σκάνε τα "πυροτεχνήματα" και στην Ευρώπη.

Υπάρχει ένα όριο στο ύψος των επιτοκίων που αντέχει το σύστημα του χρέους που έχει συσσωρευτεί και πάνω από αυτό το όριο αρχίζει το τικ – τακ να ακούγεται… Και για να το πω διαφορετικά ο μόνος τρόπος για να σταματήσει αυτός ο επικίνδυνος… ήχος, είναι οι Κεντρικές Τράπεζες να "ανακαλύψουν" έγκαιρα ότι ο πληθωρισμός είναι προτιμότερος από την ενδόρηξη της ύφεσης και του χρέους.

Το κακό της υπόθεσης είναι ότι το οριακό αυτό σημείο είναι εντελώς διαφορετικό για κάθε μία οικονομία της Ευρωζώνης. Και τα λάθη εδώ μπορεί πολύ εύκολα να πληρωθούν από το Ευρώ, με την ίδια του την ύπαρξη…».

Γ. Αγγέλης