Ταμείο Ανάκαμψης: Ένα καλό σενάριο (και για την Ελλάδα) στον ορίζοντα

Η συζήτηση προκειμένου να βρεθεί μία κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αντιμετώπιση κρίσεων έχει ξεκινήσει στις Βρυξέλλες πολύ πριν ο «Daniel» χτυπήσει τη Θεσσαλία. Η κλιματική αλλαγή -και όχι μόνο αυτή- προκάλεσε αρκετά νωρίτερα τη συγκεκριμένη ανάγκη, η οποία δεν αφορά αποκλειστικά στις χώρες του Νότου αλλά στο σύνολο των κρατών μελών.

Η περίπτωση να εφευρίσκονται ad hoc εντός της ΕΕ ικανά νέα κονδύλια από τους κλειστούς προϋπολογισμούς της ή τα πεπερασμένα κονδύλια της πολιτικής συνοχής εύλογα δε συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες. Συνεπώς, η δημιουργία ενός νέου αποτελεσματικού μηχανισμού καθίσταται ολοένα και πιο δημοφιλής εντός των κρατών-μελών και των οργάνων της ΕΕ. Με την Ελλάδα να έχει ήδη ζητήσει και να υποστηρίζει τη θεσμοθέτησή του. Τα χαρακτηριστικά μάλιστα αυτού του μηχανισμού με βάση τις ανάγκες που καλείται να καλύψει είναι συγκεκριμένα. Και καθόλου πρωτοφανή.

Για να μην μακρηγορούμε, η προσέγγιση που ήδη συζητείται ατύπως στις Βρυξέλλες είναι η «μετατροπή» του Ταμείου Ανάκαμψης -και Ανθεκτικότητας- σε έναν τέτοιο μηχανισμό. Και υπάρχουν σημαντικοί λόγοι αισιοδοξίας ότι θα οδηγηθούμε επιτυχώς προς αυτήν την κατεύθυνση.

Το Ταμείο δημιουργήθηκε με προδιαγραφές να αντιμετωπίζει έκτακτες κρίσεις με σημαντική επίδραση στην κοινωνία και την οικονομία (την πανδημία). Υπάρχει ήδη έτοιμος ένας μηχανισμός κοινής δανειοδότησης και ελέγχου διαδικασιών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τη δημιουργία ενός αντίστοιχου χρηματοδοτικού εργαλείου σε περίπτωση κρίσεων. Και ίσως το σημαντικότερο: Ένας τέτοιος μηχανισμός είναι απαραίτητος προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η (όποια) κοινή αμυντική πολιτική. Για την ακρίβεια -και επί του παρόντος- η κατεπείγουσα ανάγκη στήριξης της Ουκρανίας μέσω κοινών αμυντικών δαπανών. Δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαία η πρόθεση της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λέιεν να δημιουργήσει αντίστοιχο χαρτοφυλάκιο εφόσον ανανεωθεί η θητεία της.

Τα αποτελέσματα των απαραίτητων σχετικών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες δε θα προκύψουν εντός του τρέχοντος κύκλου των ευρωπαϊκών θεσμών, πριν από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου. Άλλωστε η πρόσφατη τροποποίηση του κοινοτικού προϋπολογισμού 2021-27 δίνει (περιορισμένη) άνεση χρόνου. Η επόμενη χρονιά, ωστόσο, είναι εκείνη που πιθανότατα θα αποδείξει για ακόμη μία φορά ότι η δημιουργία ενός εργαλείου εντός της ΕΕ έρχεται για να μείνει. Έστω κι αν το ίδιο το εργαλείο, με τη σημερινή του υπόσταση έχει ημερομηνία λήξης. Το 2026.