Σε μία ριζική ανατροπή στην πολιτική των ΗΠΑ για την Ουκρανία, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την άποψη ότι το Κίεβο μπορεί να ανακτήσει όλη την Ουκρανία στην αρχική της μορφή. Και το ερώτημα που γεννιέται, πρόκειται για διπλωματικό ελιγμό ή για πραγματική αλλαγή στάσης;
Η δήλωση αυτή έγινε μετά από συνάντηση του Τραμπ με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ και έρχεται σε άμεση αντίθεση με προηγούμενες τοποθετήσεις του, σύμφωνα με τις οποίες ο πόλεμος θα κατέληγε αναγκαστικά σε εδαφικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία προς τη Ρωσία.
Στην ανάρτησή του στο Truth Social, ο Τραμπ έγραψε: «Πιστεύω ότι η Ουκρανία, με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρίσκεται σε θέση να πολεμήσει και να ΚΕΡΔΙΣΕΙ πίσω όλη την Ουκρανία στην αρχική της μορφή».
«Πιθανή αναφορά στα σύνορα του 2014 ή κάτι περισσότερο;», σημειώνει το Foreign Policy. Αν και ο Τραμπ δεν προσδιόρισε αν αναφέρεται στα σύνορα πριν την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 ή πριν την εισβολή της Ρωσίας το 2022, πρόσθεσε μια αμφιλεγόμενη φράση:
«Και ποιος ξέρει, ίσως και ακόμη παραπέρα!», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο η Ουκρανία να ανακαταλάβει όχι μόνο τα εδάφη της, αλλά και ρωσικά εδάφη, όπως συνέβη προσωρινά με τμήματα της περιοχής του Κουρσκ.
Σήμερα, η Ρωσία εξακολουθεί να κατέχει περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας, κυρίως περιοχές που καταλήφθηκαν τους πρώτους μήνες της εισβολής.
Επίσης, κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον Ζελένσκι, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ θα πρέπει να καταρρίπτουν ρωσικά drones και μαχητικά αεροσκάφη αν εισέρχονται στον εναέριο χώρο τους.
Πρώτη φορά αμφισβήτηση ρωσικής ισχύος
Είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ υπονοεί ότι η Ουκρανία είναι σε θέση να ανακτήσει όλα τα χαμένα εδάφη της και ταυτόχρονα η πρώτη φορά που αμφισβητεί ανοικτά τη στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας.
Ο λόγος για τον οποίο η τοποθέτηση του Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση είναι διπλός, σύμφωνα με το Politico: Πρώτον, αντιφάσκει με προηγούμενες δηλώσεις του, σύμφωνα με τις οποίες η Ουκρανία δεν είχε ποτέ ελπίδα να νικήσει τη Ρωσία, έναν πολύ ισχυρότερο αντίπαλο.
Δεύτερον, έρχεται σε αντίθεση με τη μέχρι τώρα επίσημη στάση της κυβέρνησής του, η οποία υποστήριζε ότι ο πόλεμος πρέπει να λήξει μέσω διαπραγμάτευσης, με την Ουκρανία να παραχωρεί εδάφη στη Ρωσία.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επιτέθηκε και στη στρατιωτική ικανότητα της Ρωσίας, χαρακτηρίζοντάς την ανίκανη. «Η Ρωσία πολεμά χωρίς σκοπό εδώ και τρεισήμισι χρόνια έναν πόλεμο που μια Αληθινή Στρατιωτική Δύναμη θα είχε κερδίσει σε λιγότερο από μία εβδομάδα». Ωστόσο, δεν πρότεινε περαιτέρω άμεση στρατιωτική στήριξη από τις ΗΠΑ προς την ΕΕ.
Είναι γεγονός ότι η βασική στάση του Τραμπ στον πόλεμο της Ουκρανίας ήταν επί μακρόν να δίνει το πλεονέκτημα της αμφιβολίας στον Πούτιν, όπως σχολιάζουν πολιτικοί αναλυτές. Αλλά ενώ ο Πούτιν έμαθε τις σκοτεινές τέχνες του χειρισμού ως μέλος της KGB, ο Τραμπ δεν είναι εύκολο να υποτιμηθεί. Και οι δύο, σημειώνουν οι αναλυτές, είναι δεξιοτέχνες του πολιτικού παιχνιδιού και γνώστες της πολιτικής χειραγώγησης.
Ερμηνεύοντας τις δηλώσεις Τραμπ
Ο Τζον Χέρμπστ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Κίεβο και νυν ανώτερος διευθυντής του Eurasia Center στο Atlantic Council, δήλωσε στο Foreign Policy πως ο Τραμπ φαίνεται να έχει καταλάβει ότι η Ρωσία δεν κερδίζει αυτόν τον πόλεμο και ότι η Ουκρανία δεν τα πηγαίνει άσχημα στο πεδίο της μάχης.
Οι δηλώσεις του Τραμπ ίσως αντανακλούν και την αυξανόμενη απογοήτευσή του από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος, παρά την παρουσία του σε σύνοδο στην Αλάσκα τον Αύγουστο μετά από πρόσκληση του Τραμπ, συνέχισε να βομβαρδίζει την Ουκρανία με πυραύλους και drones.
Eνδεχομένως όμως να αντικατοπτρίζει και τη βελτίωση των σχέσεών του με τον Ζελένσκι, με τον οποίο είχε συγκρουστεί κατά τη διάρκεια συνάντησής τους τον Φεβρουάριο στον Λευκό Οίκο.
- Διαβάστε ακόμα - Διχασμός στο ΝΑΤΟ: Σκληρή γραμμή ή ψυχραιμία απέναντι στη Μόσχα;
Ο Χέρμπστ, ωστόσο, προειδοποιεί για αντιφατικά μηνύματα από την κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με το πόσο πρόθυμη είναι να αντιπαρατεθεί στη Ρωσία.
Ο Τραμπ, για παράδειγμα, αντιμετώπισε τις παραβιάσεις του πολωνικού εναέριου χώρου λέγοντας ότι τα drones μπορεί να βρίσκονταν εκεί «κατά λάθος». «Αυτός είναι ένας τρόπος να πει: “Δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα γι’ αυτό”», εξήγησε. «Και αυτό δεν είναι ένδειξη ισχύος», σημείωσε.
Από την άλλη Ευρωπαίοι διπλωμάτες εκτιμούν ότι αυτή η «στροφή» του Τραμπ ίσως να είναι απλώς μια προσπάθεια να προκαλέσει τον Πούτιν, χωρίς πραγματικό αντίκτυπο στην πολιτική των ΗΠΑ.
Όπως είπε ένας συνεργάτης του Μακρόν στο Politico: «Ευτυχώς αλλά και δυστυχώς για εμάς, αυτά που λέει ο Τραμπ τη Δευτέρα δεν είναι τα ίδια με αυτά που λέει την Τρίτη».
Eνδεχομένως, ο Τραμπ να μην προσποιείται πια, επισημαίνει η Le Monde. «Δεν κάνει καμία προσπάθεια να φανεί αξιοσέβαστος ή διπλωματικός, παραδίδεται ολοκληρωτικά στις εμμονές του, αδιαφορώντας για τις φιλελεύθερες αξίες που οι ΗΠΑ ισχυρίζονταν για καιρό ότι υπερασπίζονται και ενσαρκώνουν. Πανηγύρισε για την καταστροφή σκαφών που, σύμφωνα με τον ίδιο, ελέγχονταν από καρτέλ ναρκωτικών στα ανοικτά της Βενεζουέλας και έκανε κήρυγμα στους Ευρωπαίους για τη μετανάστευση και το κλίμα, αποκαλώντας τα «τέρας με δύο ουρές» που, όπως υποστήριξε, απειλεί την ύπαρξή τους, καλώντας τους να επιλέξουν ισχυρά σύνορα και ορυκτά καύσιμα. Και επιτέθηκε στον ίδιο τον ΟΗΕ με πρωτοφανείς εκφράσεις.
Ο Τραμπ θέλει να επηρεάσει την Ευρώπη
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει να επιβάλει την πολιτική του ατζέντα και το πρόγραμμά του στους Ευρωπαίους, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τρίτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).
Σύμφωνα με την έκθεση, ο Αμερικανός ηγέτης χρησιμοποιεί διάφορα κανάλια για να αναπροσανατολίσει τις διατλαντικές σχέσεις σύμφωνα με τις συντηρητικές του αξίες και τη ρητορική του περί ελευθερίας του λόγου.
Αυτές δεν είναι απλώς πολιτικές διαφωνίες, αλλά αποτελούν το ορατό κομμάτι ενός «πολιτισμικού πολέμου», όπως τονίζει στο Euronews ο συντάκτης της έκθεσης Πάουελ Ζέρκα.
«Δεν νομίζω ότι κάποιος θα αμφισβητήσει το γεγονός ότι η παρούσα αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να παρέμβει στις εσωτερικές πολιτικές των κρατών-μελών της ΕΕ. Αν ο Τραμπ πετύχει σε αυτό, τότε το ιδεολογικό κέντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά και προς τα ζητήματα που θεωρεί κρίσιμα για τις σύγχρονες δημοκρατίες», δήλωσε ο Zέρκα.
Ο συντάκτης της έκθεσης καλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες να ξεπεράσουν τη «ζώνη άνεσής» τους και να οικοδομήσουν στρατηγική αυτονομία στους τομείς της άμυνας, της τεχνολογίας, της ενεργειακής πολιτικής, αλλά και να ολοκληρώσουν την ενιαία αγορά.
Ωστόσο, η ΕΕ δεν είναι ενωμένη. Ο Τραμπ διατηρεί πολιτικές σχέσεις με ηγέτες χωρών όπως η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Σλοβακία, κάτι που του δίνει επιρροή εντός της Ευρώπης, σύμφωνα με την έκθεση.
Κρίσιμα ερωτήματα
Αναμφισβήτητα, μετά την ομιλία Τραμπ αναδύεται μία νέα δυναμική, σημειώνει το Australian Broadcasting Operation. Αν ο Τραμπ εννοεί αυτά που είπε, ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ έχουν δικαίωμα να καταρρίπτουν ρωσικά αεροσκάφη στον εναέριο χώρο τους, τότε ενδέχεται να εκχωρεί το δικαίωμα σοβαρής στρατιωτικής απάντησης στη ρωσική επιθετικότητα στις χώρες του ΝΑΤΟ.
Και το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν μία χώρα του ΝΑΤΟ πράξει αυτό που ο Τραμπ λέει ότι μπορούν να κάνουν, θα σταθεί στο πλευρό τους ή θα κάνει πίσω; Ή θα χρησιμοποιήσει τη δύναμη που συνοδεύει τον ρόλο του ως de facto ηγέτης του ΝΑΤΟ;
