Ροή
Η κατάσταση στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα προκαλεί ολοένα περισσότερη ανησυχία διεθνώς για το πώς μπορεί να εξελιχθεί αυτή η φάση των τεταμένων σχέσεων των δύο χωρών, με ειδικούς και αξιωματούχους να κάνουν λόγο ακόμα και για ενδεχόμενο στρατιωτικής εμπλοκής.
Mε δεκάδες χιλιάδες Ρώσους στρατιώτες συγκεντρωμένους στα σύνορα με την Ουκρανία, ζωντανεύουν οι μνήμες του 2014, όταν η Ρωσία εισέβαλλε στην Κριμαία και την «προσάρτησε», κατά τους επικριτές της, «απελευθέρωσε», κατά την ίδια.
Την προηγούμενη εβδομάδα, Αμερικανοί αξιωματούχοι φέρεται, σύμφωνα με διεθνή μέσα, να προειδοποίησαν τους Ευρωπαίους ομολόγους τους ότι η Ρωσία θα μπορούσε να «ζυγίζει» μια πιθανή εισβολή στην Ουκρανία. Το υπουργείο Άμυνας της χώρας ισχυρίστηκε στις αρχές Νοεμβρίου ότι περίπου 90.000 στρατιώτες συγκεντρώνονταν στα σύνορα, ενώ ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι υπήρχαν σχεδόν 100.000 Ρώσοι στρατιώτες στα σύνορα, όπως αναφέρει το Reuters.
Από την πλευρά του, όταν ρωτήθηκε εάν η Ρωσία σχεδιάζει μια στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν απέρριψε μια τέτοια υπόθεση.
Αλλά και ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι «η μετακίνηση στρατευμάτων στο έδαφός μας δεν πρέπει να προκαλεί την ανησυχία κανενός».
Άρα γιατί ανησυχούν οι ειδικοί διεθνώς;
Οι εξελίξεις στα σύνορα των δύο χωρών εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ της Ρωσίας και μεγάλου τμήματος της διεθνούς κοινότητας.
Εντάσεις αναδύονται σε διάφορα μέτωπα, κυρίως με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, από την ενέργεια και το πολιτικό πεδίο μέχρι τον κυβερνοπόλεμο και τους μετανάστες, με τη Ρωσία να κατηγορείται ότι βοήθησε τη Λευκορωσία να ενορχηστρώσει την αυξανόμενη μεταναστευτική κρίση στο κατώφλι της ΕΕ.
«Όλοι θα πρέπει να ανησυχούμε πολύ, για να είμαι ειλικρινής, συμμερίζομαι αυτήν την εκτίμηση», είπε στο CNBC ο Μίχαλ Μπαρανόφσκι, διευθυντής και ανώτερος συνεργάτης στο γραφείο στη Βαρσοβία του German Marshall Fund, όταν ρωτήθηκε εάν η Ρωσία θα μπορούσε να εξαπολύσει στρατιωτική δράση κατά της Ουκρανίας.
«Αυτή την εκτίμηση συμμερίζονται πολλοί εδώ στη Βαρσοβία και στην Ουάσιγκτον», προσθέτοντας ότι «βλέπουμε πολύ σημαντική συσσώρευση απειλών στα σύνορα με την Ουκρανία. Επομένως, είναι πραγματικά μια κρίσιμη στιγμή για τη Δύση να εντείνει την πίεση εναντίον του Πούτιν».
Ο εμπειρογνώμονας περί της Ρωσίας, Τίμοθι Ας, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην BlueBay Asset Management, σημείωσε την Τρίτη ότι «αισθάνεται ότι ο Πούτιν προετοιμάζεται για πόλεμο με την Ουκρανία. Έχει το κίνητρο, την ευκαιρία και το όπλο».
Το κίνητρό του, είναι ότι «θέλει την Ουκρανία, καθώς δεν αποδέχτηκε ποτέ την ήττα της το 91′ με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και βλέπει την Ουκρανία ως κεντρικό στοιχείο στο όραμά του για τη Μεγάλη Ρωσία».
Η ευκαιρία, σύμφωνα με τον Ας, είναι ότι «η Δύση είναι αδύναμη, διχασμένη και στερείται προσανατολισμού. Ο Μπάιντεν επικεντρώνεται στην Κίνα, η Ευρώπη στο φυσικό αέριο, στους μετανάστες και στα Βαλκάνια. Η Ουκρανία είναι πολιτικά αδύναμη».
Και το πιθανό όπλο του Πούτιν; «Λοιπόν, μια δύναμη εισβολής πολλών εκατοντάδων χιλιάδων εντός και γύρω από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων δυνάμεων ήδη στο Ντονμπάς και την Κριμαία. Προσθέστε φυσικό αέριο, μετανάστες, πολιτικές ίντριγκες, κυβερνοχώρο, διάστημα», συμπλήρωσε ο Ας.
Και οι πολιτικές ηγεσίες ανησυχούν
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η Ουάσιγκτον ανησυχεί για τις αναφορές για «ασυνήθιστη ρωσική στρατιωτική δραστηριότητα» κοντά στα σύνορα της Ρωσίας με την Ουκρανία, προειδοποιώντας ότι εάν η Ρωσία «διαπράξει περαιτέρω επιθετικές ενέργειες κατά της Ουκρανίας, εμείς δεσμευόμαστε, και η Γερμανία δεσμεύεται, για λήψη των κατάλληλων μέτρων», χωρίς να διευκρινίζει τι μπορεί να συνεπάγεται αυτή η ενέργεια.
Οι αντίστοιχοι υπουργοί Εξωτερικών της Γερμανίας και της Γαλλίας, Χάικο Μάας και Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, εξέδωσαν ανακοίνωση την Τρίτη διακηρύσσοντας την «αταλάντευτη υποστήριξή τους για την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας».
«Στο φόντο των ανανεωμένων ανησυχιών για τις κινήσεις ρωσικών στρατευμάτων και υλικού κοντά στην Ουκρανία, καλούμε τη Ρωσία να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να παρέχει διαφανείς πληροφορίες σχετικά με τις στρατιωτικές της δραστηριότητες. Οποιαδήποτε νέα προσπάθεια υπονόμευσης της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας θα έχει τρομερές συνέπειες», ανέφεραν οι υπουργοί.
Εν τω μεταξύ, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ έγραψε στο Twitter τη Δευτέρα ότι η στρατιωτική συμμαχία «παρακολουθεί στενά τις μεγάλες και ασυνήθιστες συγκεντρώσεις ρωσικών δυνάμεων κοντά στα σύνορα της Ουκρανίας. Καλούμε τη Ρωσία να είναι διαφανής, να αποτρέψει την κλιμάκωση και να μειώσει τις εντάσεις».
Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν είπε στον Πούτιν τη Δευτέρα ότι η χώρα του είναι έτοιμη να υπερασπιστεί την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ουκρανίας. Αλλά το πόσο μακριά θα έφταναν η ΕΕ και οι ΗΠΑ για να υπερασπιστούν την Ουκρανία είναι αβέβαιο.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συζήτησαν για την Ουκρανία και είπαν ότι «υποστηρίζουν πλήρως την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας», χωρίς όμως περαιτέρω εξηγήσεις.
Η Ουκρανία έχει πει ότι η Δύση πρέπει να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στη Μόσχα να μην προβεί σε καμία επιθετική ενέργεια.
«Εάν συνεχίσουμε να έχουμε ισχυρούς δυτικούς εταίρους που στέκονται δίπλα μας και αναλάβουν αποφασιστικές ενέργειες, αυτό θα μας βοηθήσει να αποτρέψουμε τον πόλεμο και να αποτρέψουμε την αιματοχυσία και σε αυτό επικεντρωνόμαστε τώρα», δήλωσε στο BBC ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα.
Ποια είναι τα άλλα «μέτωπα» της Ρωσίας;
Η Ρωσία κατηγορείται έντονα το τελευταίο διάστημα ότι βοηθά στην πρόκληση μιας άλλης κρίσης στα σύνορα μεταξύ Λευκορωσίας και Πολωνίας, όπου μάζες μεταναστών κυρίως από τη Μέση Ανατολή έχουν συγκεντρωθεί σε μια προσπάθεια να εισέλθουν στην ΕΕ.
Η σύμμαχος του Πούτιν, Λευκορωσία, έχει κατηγορηθεί ότι «εργαλειοποιεί» τους μετανάστες και κατασκευάζει τη μεταναστευτική κρίση, ουσιαστικά προσκαλώντας μετανάστες στη χώρα γνωρίζοντας ότι στη συνέχεια θα προσπαθήσουν να εισέλθουν στην ΕΕ μέσω Πολωνίας, προκειμένου να αποσταθεροποιήσει την Ένωση και να αποσπάσει την προσοχή από την ρωσο-ουκρανική διένεξη.
Η Λευκορωσία αρνείται ότι δημιούργησε τη μεταναστευτική κρίση και η Ρωσία αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη, με τον γραμματέα Τύπου του Πούτιν να λέει στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα ότι «η Ρωσία - όπως και άλλες χώρες - προσπαθεί να συμμετάσχει στην επίλυση της κατάστασης».
Μια άλλη πηγή έντασης είναι η ενέργεια, με τη Ρωσία να κατηγορείται ότι ενορχήστρωσε μια κρίση στις τιμές ενέργειας στην Ευρώπη τους τελευταίους μήνες με την παρακράτηση των προμηθειών καθώς αναμένει το «πράσινο φως» για τον επίμαχο αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 που θα στείλει τις προμήθειες φυσικού αερίου της στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Ουκρανία.
Και σαν μην έφτανε η ήδη περιπλεγμένη κατάσταση, οι γερμανικές αρχές ανέστειλαν τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού αυτή την εβδομάδα, λέγοντας ότι η εταιρεία εκμετάλλευσης πρέπει να συμμορφωθεί με τη γερμανική νομοθεσία για να μπορέσει να εγκρίνει τον αγωγό. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές του φυσικού αερίου εκτινάχθηκαν στην Ευρώπη.
Ο αγωγός είναι αμφιλεγόμενο θέμα στην Ευρώπη, με την Πολωνία και την Ουκρανία να υποστηρίζουν ότι το έργο απειλεί την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Ωστόσο, πέρα από την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία, η Ουκρανία ανησυχεί επίσης επειδή θα χάσει τα ζωτικής σημασίας τέλη μεταφοράς φυσικού αερίου που κερδίζει όταν οι προμήθειες αερίου εισέρχονται στην Ευρώπη μέσω των δικών της αγωγών. Οι ΗΠΑ, από την δική τους σκοπιά, ανταγωνίζονται τη Ρωσία για ένα μερίδιο στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης, γι' αυτό και έχουν επίσης αντιταχθεί τον αγωγό.
Ο Nord Stream 2 αποτελεί «αγκάθι» και για την Ευρώπη. Αφενός βασίζεται στις εισαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας με περίπου το 40% να είναι ρωσικό, αλλά έχει δεσμευτεί να προστατεύσει την Ουκρανία, μια χώρα που έχει φιλοδοξίες να ενταχθεί στην ΕΕ, προς δυσαρέσκεια της Ρωσίας.
Photo: GettyImages/Ideal Image
