O OHE, στα πλαίσια του World Food Programme, αναφέρει ότι 8 στις 10 διατροφικές κρίσεις, είναι αποτέλεσμα τοπικών διενέξεων. Το νούμερο αυτό εμφανίζεται σήμερα σαν παλαιό και να χρειάζεται αναθεώρηση, αφού δύο νέες παράμετροι έχουν προστεθεί στη συζήτηση: οι ιδιαίτερα υψηλές τιμές των τροφίμων των τελευταίων χρόνιων και η επελαύνουσα κλιματική κρίση.
Το ίδιο το WFP, λόγω πληθωρισμού αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα συνέχισης του έργου του, ζητώντας συνεχώς περισσότερες δωρεές. Λογικό, αφού με το ίδιο ποσό χρημάτων το 2020 και το 2022, μπορεί να αγοράσει περίπου τις μισές ποσότητες τροφίμων!!! Οι υψηλές τιμές των αγροτικών κυρίως προϊόντων, έθεσαν εκτός υπολογισμών τη συνέχιση του προγράμματος. Αυτά αναφορικά με την διεθνή επισιτιστική βοήθεια. Υπάρχει όμως και η εθνική διάσταση της βοήθειας προς λιμοκτονούντες ή γενικότερα υποσιτιζόμενους.
Πολλές χώρες, έχουν τα δικά τους προγράμματα παροχής επισιτιστικής βοήθειας, βασισμένα σε διάφορους τρόπους: διανομή τροφίμων, κουπόνια σίτισης, συσσίτια κ.α. Οι πολύ υψηλές τιμές των τροφίμων και της ενέργειας των τελευταίων χρόνων, έφεραν όμως τα πάνω κάτω στον τομέα αυτό, παντού στον κόσμο. Χώρες όπως αυτές γύρω από τη Μεσόγειο, που είχαν κατορθώσει να κρατήσουν την πείνα σε σχετικά ανεκτά επίπεδα και φιγουράριζαν στο πάνω μέρος της κατάταξης του Global Hunter Index (Παγκόσμιος δείκτης πείνας), άρχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ομαλού εφοδιασμού των αγορών τους.
Η συνέχεια ήταν η αναμενόμενη. Η Τυνησία για παράδειγμα, βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ για τη σύναψη ενός δανείου ύψους 2 δισ. δολ. προκειμένου να καλύψει το δημοσιονομικό της έλλειμμα. Οι γνωστοί μας «δανειστές», επιμένουν σε σειρά μεταρρυθμίσεων μεταξύ των οποίων αναδιοργάνωση 100 προβληματικών δημόσιων επιχειρήσεων καθώς και του συστήματος επιδομάτων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κι επισιτιστικής κρίσης.
Ο πρόεδρος της χώρας Κάις Σαϊέντ, αρνείται τις προτάσεις τις οποίες χαρακτηρίζει διαταγή κι έτσι οι συνομιλίες δεν καταλήγουν σε αποτέλεσμα. Παραδέχεται ότι μέρος των αποδεκτών βοήθειας κυρίως στα καύσιμα δεν την χρειάζεται αλλά παράλληλα απορρίπτει τις προτάσεις του ΔΝΤ. Εν τω μεταξύ η Τυνησία, απουσιάζει από τις διεθνείς αγορές σκληρού σιταριού, στις οποίες ήταν τακτικός πελάτης. Γιατί άραγε; Υπάρχουν αρκετά αποθέματα εγχωρίως, σε αντίθεση με τα διεθνώς ισχύοντα ή δεν φτάνουν τα χρήματα.
Η επανεμφάνισή της ως αγοραστής λίγο πριν τα προηγούμενα Χριστούγεννα, όταν δηλαδή έπεσαν οι τιμές, μας οδηγεί προς τη δεύτερη άποψη. Ενδιαφέρον για το θέμα έδειξε και η ΕΕ όπου η πρόεδρος της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συνοδευόμενη από την Ιταλίδα Πρωθυπουργό Μελόνι, επισκέφθηκαν πρόσφατα την Τύνιδα για συνομιλίες, όπου προσέφεραν επιπλέον 1 δισ. ευρώ σαν βοήθεια, φυσικά με τις δεσμεύσεις που προτείνει το ΔΝΤ αλλά και επενδύσεις σε καλώδια και ΑΠΕ στην χώρα. Γιατί τόσο ενδιαφέρον; Διότι η Τυνησία είναι σε πολλές περιπτώσεις το λιμάνι αναχώρησης των δουλεμπορικών σκαφών που αναχωρούν για την Ιταλία.
Πριν λίγο καιρό ο Ιταλός Υπουργός Εξωτερικών, απευθυνόμενος προφανώς τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό της χώρας του, ανακοίνωσε την εκπαίδευση 4.000 Τυνησίων στην πατρίδα τους, προκειμένου στη συνέχεια να προσληφθούν νόμιμα από Ιταλικές επιχειρήσεις στην Ιταλία. Δημιούργησε δηλαδή μια προοπτική λύσης του προβλήματος με “σύγχρονους” όρους και κυρίως αποδεκτές από όλους πρακτικές.
Είναι όμως οι πρόσφυγες που επιβαίνουν στα σαπιοκάραβα για να περάσουν στην Ευρώπη Τυνήσιοι; Κάποιες εκτιμήσεις, διότι εδώ τα περιθώρια λάθους είναι εμφανώς μεγάλα, αναφέρουν ότι μόνο το 7% των όσων αναχωρούν από την Τυνησία είναι Τυνήσιοι, με τους κατοίκους των χωρών του ΣΑΧΕΛ (Τσαντ, Νίγηρα, Μαυριτανία. Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Σουδάν) να έχουν τη μερίδα του λέοντος.
Άρα η μεγάλη δεξαμενή μεταναστών δεν είναι σήμερα η Τυνησία και η μισο-διαλυμένη Λιβύη αλλά άλλες χώρες της Αφρικής. Εκεί μεταξύ των άλλων θεμάτων που έχουν, η πείνα έχει χτυπήσει κόκκινο. Ξυπνούν σαν εφιάλτες οι μνήμες, όταν ο Καντάφι έλεγε στους Ευρωπαίους συνομιλητές του λίγο πριν το καθεστώς του πέσει να τον στηρίξουν, διότι όσο είναι αυτός στην εξουσία προφυλάσσει τις Ευρωπαϊκές χώρες από τα μεταναστευτικά ρεύματα της βαθιάς Αφρικής!
Οι μεσογειακές χώρες της Αφρικής επωφελούνται τα μάλα από την γειτνίαση με τη μεγάλη ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και τις ποικίλες επαφές που έχουν τα δύο μέρη. Δυστυχώς όμως η γειτνίαση αυτή δεν έχει πάντα τα οφέλη που από πρώτη ματιά φαίνονται. Έτσι, το Μαρόκο εξελίσσεται σε λαχανόκηπο της Ευρώπης, με τις εξαγωγές τομάτας να έχουν υποσκελίσει την Ισπανία και να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση ως προμηθευτής μετά την Ολλανδία. Τα τελευταία χρόνια, στο Μαρόκο έχουν γίνει σημαντικές, κυρίως ξένες επενδύσεις, στα αποκαλούμενα super foods τα οποία όμως χρειάζονται αρκετό νερό. Κι ως γνωστό, το Μαρόκο βρίσκεται... στη Σαχάρα. Κατά συνέπεια κάποιοι μικρότεροι παραγωγοί μένουν χωρίς νερό για τις καλλιέργειές τους...
Η όποια επιτυχία των χωρών της Βορείου Αφρικής σε συνδυασμό με τις πυκνές επαφές με τον πλούσιο βορρά, έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον των πολύ φτωχών νότιων γειτόνων τους. Όλες αυτές οι χώρες βρίσκονται σε μόνιμη διατροφική ανεπάρκεια, παράλληλα με τα όποια άλλα δεινά υφίστανται: κλιματική αλλαγή, εξεγέρσεις, ανταγωνισμός φατριών, πόλεμοι. Προφανώς η κατάσταση δεν είναι ίδια στο εσωτερικό κάθε μιας χώρας. Έτσι όσοι υποφέρουν περισσότερο, όσοι είναι πιο τολμηροί, πιο φιλόδοξοι ή αισθάνονται καλύτερα δικτυωμένοι, τολμούν να κάνουν το μετέωρο βήμα προς τα λιμάνια της Βόρειας Αφρικής με την Ελπίδα ότι από εκεί ανοίγει ο δρόμος για την Ευρώπη.
Στην άλλη μεριά τώρα του πλανήτη, στην Ασία και συγκεκριμένα στο Πακιστάν, οι συνεχείς εναλλαγές ξηρασίας και πλημμυρών έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη των αγροτών στην δουλειά τους. Οι στρεμματικές αποδόσεις δεν είναι πια ούτε υψηλές ούτε σταθερές χρόνο με το χρόνο, ενώ λάθη στην διαχείριση του αρδευτικού νερού στερούν το πολύτιμο αγαθό από πολλούς αγρότες. Έτσι, μετά τις τελευταίες πλημμύρες την προηγούμενη χρονιά, πολλοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το επάγγελμα και να μεταναστεύσουν σε νέους τόπους αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Η πρωτεύουσα Καράτσι, εκεί δηλαδή που μαζεύεται ο πλούτος και οι ευκαιρίες, δεν είναι σε θέση να απορροφήσει όλο αυτό το κύμα εσωτερικής μετανάστευσης. Άλλωστε ήδη κατατάσσεται στις ποιο ανυπόφορες πόλεις παγκοσμίως για να ζει κανείς!
Κατά συνέπεια μέρος του όγκου των μεταναστών στρέφεται προς το εξωτερικό. Αυτούς μέχρι τώρα τους συναντούσαμε στον Ανατολικό διάδρομο της μεσογειακής μετανάστευσης, αλλά φαίνεται ότι σιγά σιγά μετακινούνται δυτικότερα. Γι' αυτό άλλωστε τους «καταγράψαμε» και στο τραγικό και εγκληματικό ναυάγιο της Πύλου.
Εκτιμάται ότι στη Νότιο Ασία 18 εκατ. άτομα έχουν ήδη εξωθηθεί σε μετανάστευση, λόγω κλιματικών κρίσεων. Οι επίσημες στατιστικές και συμφωνίες τους κατατάσσουν όμως στους οικονομικούς μετανάστες κι έχουν την αντίστοιχη μεταχείριση. Άλλωστε τα νούμερα στο χώρο αυτό είναι τόσο ενδεικτικά, όσο και κατευθυνόμενα. Αποδείξεις παραμένουν τα ναυάγια, η αύξηση του αριθμού των δομών υποδοχής μεταναστών, τα πτώματα που καθημερινά βρίσκουν στη θάλασσα οι ψαράδες της Βόρειας Αφρικής και δεν μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια από τους εφιάλτες
Η λέξη χάος, είναι ίσως λίγη για να περιγράψει την όλη κατάσταση. Είναι σαφές, ότι η ανωμαλία που έχει προκληθεί από τα καπρίτσια του καιρού και του κλίματος, σε συνδυασμό με λάθη από όλες τις πλευρές έχουν οδηγήσει την κατάσταση δε κρίση. Το αδιέξοδο δεν φαίνεται να είναι πολύ μακριά, ειδικά εάν τυχαίοι λόγοι συνηγορήσουν υπέρ τους, όπως για παράδειγμα μια διακοπή της διώρυγας των Ουκρανικών σιτηρών.
