Βρυξέλλες, Μαρία Βασιλείου
Σε κρίσιμη καμπή μπαίνουν με τον ερχομό του Απριλίου οι διεργασίες για τη μεταμνημονιακή εποχή της χώρας, με αιχμή αφενός την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και αφετέρου τη διαμόρφωση του εποπτικού μηχανισμού. Κρίσιμη ημερομηνία θα πρέπει να θεωρείται το Euroworking Group στις 12 Απριλίου και το Eurogroup, που ακολουθεί αμέσως μετά στις 27 Απριλίου στη Σόφια, όπου θα ληφθούν οι πρώτες αποφάσεις για το επικρατέστερο σενάριο, το οποίο θα διαμορφωθεί πλήρως, αφού κλείσει η τέταρτη αξιολόγηση, «αν δεν υπάρξουν καθυστερήσεις» τον Μάιο.
Εκπρόσωποι των πιστωτών - είτε μιλούν on-the-record είτε off-the-record - διαμηνύουν ότι η Ελλάδα θα βρεθεί για αρκετά χρόνια μετά τον Αύγουστο, οπότε «κλείνει» η μνημονιακή περίοδος, υπό ενισχυμένη εποπτεία, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει αναστρεψιμότητα των μεταρρυθμίσεων, που έχουν ήδη μπει σε τροχιά υλοποίησης, αλλά και όσων θα προχωρήσουν στο τρέχον διάστημα. Παράλληλα, ο μηχανισμός αιρεσιμότητας θα διευρυνθεί λόγω της ελάφρυνσης του χρέους, καθώς η ιδέα της «υπό όρους ελάφρυνσης χρέους» κερδίζει έδαφος ανάμεσα στους πιστωτές. Οι κυβερνήσεις σε χώρες, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία, η Φιλανδία δεν θα ήθελαν να δώσουν το μήνυμα ότι «χαρίζουν» χρήματα στην Ελλάδα, κάτι που μπορεί να διασφαλιστεί με τη διασύνδεση της ελάφρυνσης χρέους με συγκεκριμένους όρους.
Ποιες, είναι όμως, οι κυριότερες παράμετροι, που βρίσκονται στο επίκεντρο της επεξεργασίας; Όσον αφορά τις ρήτρες αιρεσιμότητας θα μπορούσαν να διαχωριστούν σε δύο κατηγορίες, στις δεσμεύσεις, που αφορούν στην καλύτερη λειτουργία του κράτους και σε αυτές, που αφορούν στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας. Στο πλαίσιο της πρώτης κατηγορίας στο στόχαστρο των μεταμνημονιακών όρων θα βρεθούν μεταρρυθμίσεις σε δημόσια διοίκηση, ανεξαρτητοποίηση της φορολογικής διοίκησης και απόδοση των μέτρων φορολογικής πολιτικής. Επίσης, η απρόσκοπτη λειτουργία των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και η αποδοτική είσπραξη οφειλών προς το δημόσιο βρίσκονται στα ραντάρ των θεσμών.
Όσον αφορά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μεταρρυθμίσεις σε συγκεκριμένες αγορές και το άνοιγμα των αγορών δικτύων, όπως της ενέργειας, η σύσταση του κτηματολογίου, η εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών, το στρατηγικό σχέδιο για τις αλλαγές σχετικά με το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και οι ιδιωτικοποιήσεις θα περιλαμβάνονται στον καμβά των δεσμεύσεων, που θα αναλάβει η Ελλάδα μετά τον Αύγουστο του 2018.
Η διάρθρωση του εποπτικού μηχανισμού θα δομηθεί γύρω από αυστηρούς όρους τα πρώτα χρόνια με κλιμακωτή άμβλυνση της αυστηρότητας και του αριθμού των δεσμεύσεων στην πάροδο του χρόνου, ανάλογα προφανώς με τις επιδόσεις της χώρας.
Σχετικά με τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που βρίσκεται υπό εξέταση από ειδικούς του Euro Working Group, εκπρόσωποι των θεσμών παραπέμπουν στις κρίσιμες αποφάσεις των Eurogroup τον Μάιο του 2016 και του Ιουνίου του 2017. Στις αποφάσεις αυτές θα δει κανείς, επισημαίνουν, τα εργαλεία και τις παραμέτρους, που εξετάζονται, όπου συγκαταλέγονται οι μεγαλύτεροι χρόνοι αποπληρωμής, τα χαμηλά επιτόκια σε βάθος χρόνο και επιπρόσθετα έτη χωρίς υποχρέωση αποπληρωμής των χρεών. Η επέκταση των ωριμάνσεων των δανείων μπορεί να φτάνει μέχρι 15 έτη, ενώ το μικτό χρηματοδοτικό κόστος θα φτάνει 15% μεσοπρόθεσμα και 20% στα επόμενα χρόνια. Στα «εργαλεία» περιλαμβάνεται η πιθανή εξαγορά των δανείων του ΔΝΤ, για τα οποία η περίοδος εξόφλησης ξεκινά το 2023 και το επονομαζόμενο reprofiling των δανείων του EFSF, τα οποία ανέρχονται συνολικά σε 140 δις. ευρώ.
Εκτός από την επιμήκυνση αποπληρωμής και αναβολής επιτοκίων η επεξεργασία περιλαμβάνει το «σπάσιμο» σε υπο-δόσεις υψηλών δόσεων προγραμματισμένης αποπληρωμής προκειμένου να αποφευχθεί ένας αριθμός επισφαλών καμπυλών, όπως αυτές που «τρέχουν» στις δεκαετίες του 2040 και 2050. Με βάση τη γαλλική πρόταση, η οποία συνδέει την αποπληρωμή δανείων με τον ρυθμό ανάπτυξης, όταν η κατάσταση της οικονομίας δεν είναι καλή τότε η επέκταση των ωριμάνσεων θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη.
Επιπλέον, στα σενάρια που επεξεργάζονται σε τεχνικό επίπεδο η ομάδα των εμπειρογνωμόνων περιλαμβάνεται η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν η ΕΚΤ και οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες (SMP και ANFA).
Εντός Απριλίου αναμένεται εξάλλου να παρουσιάσει η ελληνική κυβέρνηση στους πιστωτές της το σχέδιο ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια, το οποίο θεωρείται απαραίτητο στην μεταμνημονιακή εποχή, και κυρίως για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών στην χώρα. Για τους ίδιους λόγους θεωρείται καθοριστικής σημασίας και η δημιουργία ενός αρκετά υψηλού «μαξιλαριού ασφάλειας», το οποίο σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση θα φτάσει γύρω στα 19 δισ. ευρώ.
Ο ρόλος του ΔΝΤ είναι ένα ακόμη κρίσιμο κομμάτι στο παζλ της μεταμνημονιακής εποχής, που συμπληρώνεται σταδιακά την εποχή αυτή. Η εαρινή σύνοδος του Ταμείου, την εβδομάδα 16-22 Απριλίου σε συνδυασμό με τα σενάρια ελάφρυνσης του χρέους, που θα έχουν ετοιμάσει οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, μπορεί να δώσει ενδεχομένως περισσότερη σαφήνεια στο ερώτημα, αν το Ταμείο θα επιβιβαστεί πλήρως στο πρόγραμμα προσαρμογής και αν θα παραμείνει εταίρος στην μεταμνημονιακή εποπτεία.
