Κονδύλια άνω των 10 δισ. ευρώ σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, αλλαγές στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, αλλά και ρυθμίσεις για τη βραχυχρόνια μίσθωση περιλαμβάνει το πακέτο που παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης που έχει χτυπήσει όλη την ΕΕ και σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό τη χώρα μας.
- Διαβάστε ακόμα - Δώδεκα ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με το ευρωπαϊκό σχέδιο οικονομικά προσιτής στέγασης
Βασικός στόχος του «Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Προσιτή Στέγαση» που παρουσιάστηκε σήμερα είναι να κινητοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις που θα αυξήσουν την προσφορά των διαθέσιμων κατοικιών, ενώ στο κάδρο της ευρωπαϊκής πολιτικής μπαίνουν και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις σε περιοχές που έχουν μεγάλο πρόβλημα.
Απαιτούνται επενδύσεις 150 δισ. ευρώ κάθε χρόνο
Σύμφωνα με τη Eurostat, η μέση τιμή κατοικίας έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 60% και των ενοικίων κατά περισσότερο από 20% την τελευταία δεκαετία με τις νέες μισθώσεις να είναι ακόμη πιο ακριβώς στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η ζήτηση για στέγη αναμένεται να αυξάνεται κατά περισσότερα από δυο εκατομμύρια μονάδες κάθε χρόνο, ενώ οι οικοδομικές άδειες έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 20% από το 2021. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν αυξηθεί κατά 93% μεταξύ 2018 και 2024.
Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο, καθώς όπως φαίνεται και από τα στοιχεία της Eurostat οι επενδύσεις σε κατοικίες αν και αυξάνονται από τα χαμηλά της προηγούμενης δεκαετίας παραμένουν στις χαμηλότερες της ΕΕ που έχει μέσο όρο 5,3% του ΑΕΠ ενώ στη χώρα μας ήταν στο 2,6% το 2024.
Την ίδια ώρα οι ανάγκες για προσιτά ενοίκια στην Ελλάδα είναι παρόμοιες με αυτές της ΕΕ καθώς το 23% των πολιτών στη χώρα μας νοικιάζουν με κανονικά ενοίκιο, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 21%. Η ιδιοκατοίκηση χωρίς υποθήκη παραμένει υψηλότερη στη χώρα μας έναντι της ΕΕ (61% έναντι 44%), όμως αν υπολογιστούν και οι ενυπόθηκες κατοικίες τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης είναι σχεδόν ίδια (69% στην Ελλάδα έναντι 68% στην ΕΕ).
Σήμερα υπολογίζεται ότι χτίζονται περίπου 1,6 εκατομμύρια νέες κατοικίες και εκτιμάται πως απαιτούνται ακόμη 650.000 επιπλέον κατοικίες κάθε χρόνο για την επόμενη δεκαετία, το οποίο σημαίνει πως θα πρέπει να κινητοποιηθούν επιπλέον επενδύσεις -δημόσιες και ιδιωτικές- της τάξης των 150 δισ. ευρώ ετησίως.
Επιπλέον κοινοτικά κονδύλια
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει πως μέσα στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο 20210-2027 έχουν ήδη κινητοποιηθεί επενδύσεις άνω των 43 δισ. ευρώ που έχουν σχέση με τη στέγαση με τη στήριξη προγραμμάτων όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, η Πολιτική Συνοχής, το InvestEU κ.α.
Τώρα, υπολογίζει πως θα κινητοποιηθούν επιπλέον 10 δισ. ευρώ το 2026 και το 2027 μέσα από το InvestEU και τουλάχιστον ακόμη 1,5 δισ. ευρώ από τις προτάσεις αναθεώρησης που θα υποβάλλουν τα κράτη-μέλη. Σημειώνεται πως και η χώρα μας προετοιμάζει ένα πρόγραμμα επιδοτήσεων της τάξης των 500 εκατ. ευρώ μέσα από την πρόταση αναθεώρησης του ΕΣΠΑ 2021-2027 που ετοιμάζεται να καταθέσει πριν από την αλλαγή του χρόνου.
Νέες δυνατότητες χρηματοδότησης θα ξεκλειδωθούν στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034. Ειδικότερα, τα μελλοντικά Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης περιλαμβάνουν την κοινωνική και οικονομικά προσιτή στέγαση ως έναν από τους ειδικούς τους στόχους, επιτρέποντας στα κατευθύνουν πόρους ανάλογα με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Αλλάζουν οι κανόνες των κρατικών ενισχύσεων
Η Επιτροπή προτείνει την αλλαγή των ευρωπαϊκών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Ενδιαφέροντος καθώς έκρινε ότι δεν βοηθούν τα κράτη-μέλη να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα έλλειψης προσιτής στέγης. Με τις προηγούμενους κανόνες τα κράτη μέλη μπορούσαν να ενεργοποιήσουν κρατικές ενισχύσεις χωρίς ενημέρωση προς τη Κομισιόν μόνο για ευάλωτα νοικοκυριά. Πλέον με την εισαγωγή του όρου «προσιτή κατοικία» τα κράτη-μέλη θα μπορούν να ενεργοποιούν ενισχύσεις για νοικοκυριά που δεν είναι ευάλωτα αλλά επίσης δεν μπορούν λόγω τις κατάστασης της αγοράς να αποκτήσουν πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές κατοικίες.
Νέο θεσμικό πλαίσιο για το Airbnb
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει πως η βραχυχρόνια μίσθωση που έχει γνωρίσει αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια έχει πολλά πλεονεκτήματα αλλά προκαλεί και πολλά προβλήματα ειδικά σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς.
Όπως σημειώνει ο Κανονισμός για τις Βραχυχρόνιες Μισθώσεις, που θα τεθεί σε εφαρμογή τον Μάιο του 2026, θα επιφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια, απαιτώντας την υποχρεωτική καταχώριση των εκμισθωτών (hosts) και την κοινοποίηση δεδομένων για τις πραγματικές συναλλαγές μεταξύ των ψηφιακών πλατφορμών και των εθνικών αρχών. Ωστόσο, πρέπει να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που παραμένουν. Υπάρχουν ανησυχίες ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, ιδίως αυτές που διαχειρίζονται επαγγελματίες εκμισθωτές, ανταγωνίζονται τους παραδοσιακούς παρόχους καταλυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ΜμΕ, οι οποίοι πρέπει να συμμορφώνονται με αυστηρότερες εθνικές απαιτήσεις, όπως κανόνες ασφάλειας, ευθύνης και προστασίας των καταναλωτών.
Έτσι, η Επιτροπή θα προτείνει τον επόμενο χρόνο μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, η οποία θα «θεσπίσει ένα συνεκτικό, βασισμένο σε δεδομένα, σαφές και προβλέψιμο νομικό πλαίσιο της ΕΕ, που θα επιτρέπει στις τοπικές αρχές να λαμβάνουν στοχευμένα και αναλογικά μέτρα για την αντιμετώπιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ιδιαίτερα σε περιοχές με πίεση στέγασης».
Χρηματοδοτήσεις 375 δισ. από τις Αναπτυξιακές Τράπεζες της ΕΕ
Σε μια ξεχωριστή κοινή ανακοίνωση με αφορμή το σχέδιο που ανακοίνωσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη προσιτή στέγη η Ένωση Μακροπρόθεσμων Επενδυτών της Ευρώπη (ELTI) και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσίων Τραπεζών (EAPB) δεσμεύτηκαν για συνολικές χρηματοδοτήσεις 375 δισ. ευρώ μέχρι το 2029 προς υποστήριξη επενδύσεων για οικονομικά προσιτές κατοικίες στην Ευρώπη.
