Ανάπτυξη αλλά με αστερίσκους καταγράφει η αγορά πράσινων ομολόγων. Η παγκόσμια αγορά των πράσινων ομολόγων, δηλαδή των ομολόγων και χρεωστικών τίτλων των οποίων οι πόροι διατίθενται για περιβαλλοντικά έργα, κατέγραψε το τρίτο τρίμηνο του 2025 νέα άνοδο, καθώς η συνολική αξία των εκκρεμών τίτλων υπερέβη τα 3 τρισ. δολάρια. Παρότι η επίδοση αυτή αποτελεί μια σημαντική επιτυχία για τη χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης, η επιβράδυνση στον ρυθμό έκδοσης, η απειλή από μακροοικονομικούς παράγοντες και η ανάγκη μεγαλύτερης εξειδίκευσης των έργων θέτουν εμπόδια σε αυτή τη θετική εξέλιξη.
ESG υπό πίεση: Η ευρωπαϊκή «απλούστευση» και το πρώτο «πάγωμα» της παγκόσμιας αγοράς ομολόγων
Υψηλός ρυθμός ανάπτυξης αλλά με αστερίσκους
Η αγορά των «πράσινων ομολόγων» παρουσίασε σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (CAGR) περίπου 30% την τελευταία πενταετία, καταδεικνύοντας ότι η ζήτηση για χρηματοδότηση έργων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογής παραμένει έντονη. Στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2025, η έκδοση «πράσινων» ομολόγων ανήλθε σε 467 δισ. δολάρια, αυξημένη κατά 1% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του προηγούμενου έτους. Ωστόσο, το μερίδιο του πράσινου χρέους στο σύνολο των παγκόσμιων εκδόσεων υποχώρησε από 4,5% σε 4,3%, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν διευρύνθηκε αναλογικά με το σύνολο της αγοράς.
Περιφερειακές διαφοροποιήσεις και πίεση στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ
Η γεωγραφική ανάλυση αποκαλύπτει πως η Ευρώπη εξακολουθεί να κυριαρχεί, αλλά με σημάδια κόπωσης: τα κράτη-μέλη και οι εκδότες στην Ευρώπη πραγματοποίησαν εκδόσεις ύψους 256 δισ. δολαρίων — ποσοστό περίπου 55% του συνόλου παγκοσμίως – παρά το γεγονός ότι η προσφορά στην περιοχή υποχώρησε κατά 5% σε ετήσια βάση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πτώση ήταν πιο έντονη: η έκδοση εταιρικών πράσινων ομολόγων σημείωσε «βουτιά» της τάξεως του 60%, αν και ο δημοτικός τομέας αντέδρασε με αύξηση 30%, καλύπτοντας ένα μέρος της πτώσης.
Αντιθέτως, στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού (APAC) καταγράφηκε ισχυρή ανάκαμψη, με τη Κίνα να ηγείται: η εγχώρια έκδοση πράσινων ομολόγων διπλασιάστηκε σε ετήσια βάση, αντισταθμίζοντας σε κάποιο βαθμό τις απώλειες των δυτικών αγορών.
Ποιοι κλάδοι προπορεύονται
Η αγορά «πράσινων ομολόγων» δεν περιορίζεται πλέον σε βασικές εκδόσεις. Οι εταιρείες – τόσο εισηγμένες όσο και μη – αντιπροσωπεύουν περίπου τα 2/3 των εκδόσεων του 2025, με τους κλάδους «Χρηματοπιστωτικά», «Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας» και «Βιομηχανία» να προπορεύονται. Ταυτόχρονα, οι κυρίαρχες θεματικές χρήσης των κεφαλαίων εξακολουθούν να αφορούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή αποδοτικότητα και μεταφορές χαμηλού άνθρακα. Παρά ταύτα, πάνω από το 25% των κατηγοριών αφορά πλέον επενδύσεις για τηνπροσαρμογή και ανθεκτικότητα (adaptation & resilience), ένα δείγμα ωρίμανσης του κλάδου. Στον Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, περίπου 12% των πόρων από πράσινα κρατικά ομόλογα κατευθύνονται στη διαχείριση πλημμυρών και διάβρωσης παράκτιων περιοχών.
Η μεγάλη πρόκληση
Παρά τα εντυπωσιακά μεγέθη, η αγορά δεν έχει απαλλαγεί από τις προκλήσεις. Η μείωση της πρωτογενούς έκδοσης σε σημαντικές περιοχές, η εξάρτηση από την πορεία των επιτοκίων και η ανάγκη για ανάδειξη νέων έργων, ιδίως σε χώρες με υψηλή ευπάθεια στην κλιματική αλλαγή, εγείρουν ερωτήματα. Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, η αγορά «πράσινων ομολόγων» παρουσίασε μικρή υποαπόδοση φέτος σε σχέση με το ευρύτερο επενδυτικό χαρτοφυλάκιο στα ομόλογα, κυρίως λόγω της υψηλής διάρκειας (duration) των κρατικών «πράσινων» ομολόγων.
Η ανάγκη για κεφαλαιακή ροή σε έργα προσαρμογής, ιδιαίτερα σε αναδυόμενες και ευάλωτες περιοχές, παραμένει τεράστια. Σύμφωνα με την Climate Bonds Initiative, μέχρι το 2035 αναμένεται να εκδοθούν συνολικά 17,8 τρισ. δολάρια βιώσιμων ομολόγων, γεγονός που υπογραμμίζει το τεράστιο χρηματοδοτικό κενό που ακόμη υπάρχει.
Το «πράσινο» χρέος ως βασικός άξονας, αλλά όχι πανάκεια
Η υπέρβαση των 3 τρισ. δολαρίων στην παγκόσμια αγορά «πράσινων» ομολόγων συνιστά σαφές σημάδι ότι η χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης μπαίνει σε νέα φάση. Ταυτόχρονα, οι σημερινές τάσεις υπογραμμίζουν ότι δεν αρκεί μόνο ο όγκος αλλά απαιτείται ποιότητα, στοχοθεσία, διασφάλιση επιστροφών αλλά και ενσωμάτωση εννοιών όπως είναι η καινοτομία, η προσαρμογή και η ανθεκτικότητα. Για χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετωπίζουν υδατική πίεση, παράκτιες ζώνες ευάλωτες σε κλιματικές αλλαγές και εξάρτηση από εισαγόμενες ζωοτροφές, η εμπλοκή στη «πράσινη» αγορά χρέους μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη όχι μόνο ως πηγή πόρων, αλλά ως παράγοντας στρατηγικής ανθεκτικότητας.
