Λήξαν θα πρέπει να θεωρείται το χθεσινό «θερμό επεισόδιο» για τη διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, το οποίο προκλήθηκε με αφορμή την αίτηση του ΑΔΜΗΕ για αναθεώρηση των κεφαλαιουχικών δαπανών που έχει εγκρίνει η ΡΑΕΚ και είχε ως αποτέλεσμα ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, να καταφερθεί με σκληρές εκφράσεις κατά του Έλληνα Διαχειριστή.
Αργά χθες το βράδυ, πηγές της κυπριακής κυβέρνησης άφησαν να διαρρεύσει στα τοπικά μίντια η ικανοποίησή τους για τις διευκρινίσεις του Διαχειριστή. Επίσης, επεσήμαναν ότι οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου είναι υπεράνω των όποιων τεχνικών ζητημάτων άπτονται του συγκεκριμένου ή άλλου έργου.
Το νέο σημείο τριβής αφορούσε την αίτηση του ΑΔΜΗΕ για αναθεώρηση των κεφαλαιουχικών δαπανών που έχει εγκρίνει η Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου (ΡΑΕΚ). Με την αίτηση, ο Διαχειριστής ζητούσε από τη ΡΑΕΚ να αυξήσει το ποσοστό των εγκεκριμένων δαπανών στα 251 εκατ. ευρώ (όπως πιστοποιούν τα στοιχεία που έχει προσκομίσει), έναντι των 82 εκατ. ευρώ στα οποία έχει δώσει το «πράσινο φως» η ΡΑΕΚ. Έτσι, άσκησε το συμβατικό του δικαίωμα να διεκδικήσει την έγκριση του συνόλου του ποσού που έχει δαπανήσει, ώστε παράλληλα να κατοχυρωθεί σε περίπτωση που ναυαγήσει το έργο.
Στροφή 180 μοιρών της Λευκωσίας
Ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα στον κυπριακό Τύπο («Φιλελεύθερος») που έφερε στο φως το θέμα, έθετε παράλληλα ζήτημα για ανατροπή της συμφωνίας των Ελλάδας και Κύπρου, ώστε να μην αποζημιώνεται με έως 25 εκατ. ευρώ ετησίως μέχρι το 2029 για τα έξοδα στα οποία προβαίνει, αλλά για το σύνολο των δαπανών του.
Ο ΑΔΜΗΕ προχώρησε μέσα στην ημέρα σε διάψευση του δημοσιεύματος, επισημαίνοντας ότι δεν διεκδικεί την εξόφληση των 251 εκατ. ευρώ εντός 2025 (τα οποία θα ανακτηθούν στα 25 χρόνια «ζωής» του έργου), αλλά των 25 εκατ. που προβλέπει η συμφωνία των δύο χωρών. Επομένως, η αίτηση έχει σκοπό να διασφαλιστεί πως θα αναγνωριστούν τα υπόλοιπα 226 εκατ. (και όχι μόνο τα 57 εκατ.), για να αποπληρωθούν στην πορεία.
Λίγες ώρες όμως νωρίτερα, είχε προηγηθεί η τοποθέτηση του κ. Χριστοδουλίδη για το άρθρο, ο οποίος δήλωσε (ανεβάζοντας κατακόρυφα τους τόνους) ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ. «Η κυπριακή κυβέρνηση είναι εδώ για να στηρίξει μόνο τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Αυτό είναι το ξεκάθαρο μήνυμα προς τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ», τόνισε.
Ανεξάρτητοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η στροφή 180 μοιρών της κυπριακής κυβέρνησης οφείλεται στα πυρά που δέχθηκε εντός της ημέρας από την αντιπολίτευση, αναφορικά με την επαμφοτερίζουσα στάση που έχει απέναντι στο πρότζεκτ. Επίσης, εκτιμούν ότι επρόκειτο έτσι κι αλλιώς για πολιτικό σφάλμα από την πλευρά του Κύπριου προέδρου, το να προχωρήσει σε βαρύτατες δηλώσεις για το θέμα με βάση αποκλειστικά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, αφού όπως ο ίδιος δήλωσε δεν είχε ίδια αντίληψη για την αίτηση του ΑΔΜΗΕ.
Χαμηλοί τόνοι από την Αθήνα
Για τη νέα κρίση, πραγματοποιήθηκε χθες σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό, και με τη συμμετοχή της ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ. Πριν ακόμη από την αναδίπλωση της Λευκωσίας, κυβερνητικοί κύκλοι προσπαθούσαν εμφανώς να χαμηλώσουν τους τόνους στην αντιπαράθεση, γεγονός το οποίο εξηγεί και γιατί δεν έγιναν δημοσίως δηλώσεις για το θέμα, κατά τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας.
Ωστόσο, οι ίδιες πηγές φρόντισαν να υπενθυμίσουν ότι υπάρχουν τεχνικοοικονομικές προϋποθέσεις που θα πρέπει να λυθούν, πριν από οποιοδήποτε επόμενο βήμα για το project. Επομένως, δείχνουν πως η δρομολόγηση από την Κύπρο της καταβολής της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ, εντός του 2025, αποτελεί κόκκινη γραμμή για την ελληνική κυβέρνηση, ώστε να συνεχίσει η υλοποίηση της διασύνδεσης.
Την ίδια στιγμή, έσπευσαν να προσθέσουν πως βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι η διατήρηση αρραγούς του ελληνοκυπριακού μετώπου. Κάτι που σημαίνει πως οι σχέσεις των δύο χωρών θα μείνουν αδιατάρακτες, ανεξάρτητα από την έκβαση του πρότζεκτ.
Στις παραπάνω δηλώσεις, το αξιοσημείωτο είναι πως πρόκειται για την πρώτη φορά που, έστω και ανώνυμα, τίθεται από την κυβέρνηση το ενδεχόμενο «ναυάγιου» της διασύνδεσης. Πρόκειται για μία σημαντική ένδειξη για το ότι όχι μόνο «αδειάζει η κλεψύδρα» επικίνδυνα για τη διασύνδεση, αλλά και την αναγνώριση αντικειμενικής αδυναμίας οι δύο χώρες να βρουν κοινή γλώσσα για το project.
Δύο «γραμμές» στην Κύπρο για το έργο
Ανεξάρτητα από την έκβασή του, το νέο σημείο τριβής αναφορικά με την απόσβεση του έργου έρχεται μόλις μερικές εβδομάδες μετά την αμέσως προηγούμενη κρίση, που προκάλεσαν οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, Μάκη Κεραυνού, ότι δεν είναι βιώσιμο. Ο κ. Κεραυνός επικαλέστηκε δύο ανεξάρτητες μελέτες οι οποίες αποδεικνύουν, όπως είπε, ότι υπό τους συγκεκριμένους όρους το Great Sea Interconnector δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί.
Μάλιστα, ακόμη και μετά τις κοινές δηλώσεις Μητσοτάκη - Χριστοδουλίδη για τη στήριξη στο έργο, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να απενταχθούν από το κυπριακό Ταμείο Ανάκαμψης τα 100 εκατ. ευρώ που προβλέπονται για τη χρηματοδότηση του πρότζεκτ.
Πρόκειται για την πιο σκληρή γραμμή στην κυπριακή κυβέρνηση για το έργο, καθώς απορρίπτει εξαρχής την υλοποίησή του. Ωστόσο, και η έτερη εκτίμηση για το πρότζεκτ, σύμφωνα με την Αθήνα δεν δημιουργεί συνθήκες να προχωρήσει. Κι αυτό γιατί μία μερίδα των Κύπριων αξιωματούχων συμφωνεί μεν για το ότι η διασύνδεση είναι βιώσιμη, ωστόσο υποστηρίζει πως, για να «ξεκλειδώσει» η καταβολή των 25 εκατ. ευρώ, θα πρέπει πρώτα να αρχίσουν εκ νέου οι έρευνες για τη χάραξη της όδευσης του καλωδίου.
Υπενθυμίζεται πως οι έρευνες διακόπηκαν το προηγούμενο καλοκαίρι ανοιχτά της Κάσου, έπειτα από τις παρενοχλήσεις της Τουρκίας στο σκάφος «Ievoli Relume», λόγω των παράνομων αξιώσεων της Άγκυρας. Από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ, διαμηνύεται ότι αντίθετα το «ξεπάγωμα» καταβολής των 25 εκατ. ευρώ είναι απαραίτητο για να επανεκκινήσουν οι έρευνες, με δεδομένο ότι έχουν έτσι κι αλλιώς σταματήσει οι πληρωμές προς τη Nexans, η οποία θα πρέπει να αναλάβει τη μίσθωση του καραβιού. Θέση που επιβεβαιώνεται από το MoU των δύο χωρών για το καλώδιο, στο οποίο δεν αναφέρονται πουθενά προϋποθέσεις για την εκταμίευση από την Κύπρο της πρώτης δόσης εντός του 2025.
«Αδειάζει η κλεψύδρα» για το πρότζεκτ
Τα παραπάνω σημαίνουν πως, πέρα από την αντιμετώπιση της χθεσινής νέας κρίσης εν τη γενέσει της, παραμένει το δεδομένο ότι η γαλλική κατασκευάστρια εταιρεία είναι από τις αρχές Σεπτεμβρίου απλήρωτη για την υλοποίηση του καλωδίου. Επομένως, όσο δεν ξεκλειδώνει η καταβολή των 25 εκατ. ευρώ στην Κύπρο, και συνεχίζεται η στάση πληρωμών προς τη Nexans, η γαλλική εταιρεία μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να αναστείλει την κατασκευή του καλωδίου.
Σε αυτή την περίπτωση, θα προχωρήσει άμεσα σε αναστολή (suspension) της σύμβασης για το επόμενο 12μηνο. Αν σε αυτό το χρονικό διάστημα δεν υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη, τότε θα έχει τη δυνατότητα να καταγγείλει τη σύμβαση.
Υπενθυμίζεται ότι η εταιρεία έχει ήδη καταστήσει σαφές δημοσίως με ανακοίνωσή της ότι διαθέτει εναλλακτικές λύσεις για την αξιοποίηση των υποβρύχιων καλωδίων που κατασκευάζει για τη διασύνδεση, στην περίπτωση που τελικά αυτή ναυαγήσει.
