Στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η καλλιέργεια ελαιόλαδου στην Ελλάδα, λόγω της κλιματικής αλλαγής αλλά και της έλλειψης εργατών γης που προκαλούν προβλήματα στην συγκομιδή, με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι αναφορές για κλοπές, αναφέρεται το Bloomberg.
Το πρακτορείο ειδήσεων ξεκινά το άρθρο του αναφερόμενο σε ένα περιστατικό που συνέβη τον περασμένο Δεκέμβριο που συνέβη σε μία μικρή πόλη κοντά στην Καλαμάτα, όπου δύο άντρες φόρτωσαν σε ένα κλεμμένο λευκό φορτηγό 33 σακιά με ελιές από ένα ελαιοτριβείο. Δυστυχώς γι' αυτούς, είχαν παρκάρει το φορτηγό ακριβώς μπροστά από την κάμερα ασφαλείας του ελαιοτριβείου, γεγονός που τους έκανε εύκολο να τους εντοπίσουν. Επίσης, μετέφεραν τα σακιά σε ένα δεύτερο κοντινό ελαιοτριβείο και «ζήτησαν από τον ιδιοκτήτη να μετατρέψει τις κλεμμένες ελιές σε λάδι. Καχύποπτος, κάλεσε τις αρχές, και αυτό ήταν όλο».
«Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες στη Μεσόγειο είχαν καταστήσει το ελαιόλαδο πιο σπάνιο από ό,τι ήταν στα πρόσφατα χρόνια, φέρνοντας ορισμένους από τους κατοίκους της αναπτυσσόμενης περιοχής σε τέτοια απελπισία που ένα τέτοιο έγκλημα άρχισε να έχει νόημα», επισημαίνει το Bloomberg.
Οι ελιές αποτελούν ανθεκτικό βασικό προϊόν εδώ και χιλιάδες χρόνια σε όλη τη Μεσόγειο, επειδή τα δέντρα ευδοκιμούν σε ξηρά κλίματα. Αλλά σήμερα οι ελαιοκαλλιεργητές στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα - τους τρεις κορυφαίους παραγωγούς στον κόσμο - αγωνίζονται να αποτρέψουν την υπερβολική ξήρανση των ελαιώνων τους. Η Ελλάδα, η μικρότερη και φτωχότερη από τις τρεις χώρες, επικεντρώνεται στην εξυπηρέτηση αγοραστών εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου υψηλής ποιότητας και εξάγει λάδι αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως. Από τις τρεις χώρες, η Ελλάδα έχει επίσης υποστεί τη μεγαλύτερη κλιματική ζημιά, περίπου 400 δολάρια κατά κεφαλήν το 2023, σύμφωνα με την Eurostat, το γραφείο έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι Έλληνες αγρότες που βγάζουν τα προς το ζην με ελάχιστη τεχνολογική βοήθεια πρέπει τώρα να υπολογίσουν τον αυξανόμενο κίνδυνο πυρκαγιών, οι οποίες έκαψαν περισσότερα από 11.000 στρέμματα ελαιώνων πέρυσι, τονίζει το άρθρο.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια έχουν καταστρέψει πολλούς ελαιώνες, καθιστώντας ορισμένες εκτάσεις άχρηστες για καλλιέργεια. Σε όλη την Ελλάδα, οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής έχουν κάνει ακόμη και τις μικρής κλίμακας κλοπές ελιάς πιο ελκυστικές για πολλούς.
«Οι κλιματικές επιπτώσεις ήταν τόσο έντονες που σχεδόν κατέστρεψαν όλη μας την παραγωγή», λέει ο Μιχαήλ Αντωνόπουλος, επικεφαλής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ελαιολάδου Καλαμάτας. «Δεν έχουμε τα όπλα για να καταπολεμήσουμε αυτό το πρόβλημα», δήλωσε στο Bloomberg.
Κλέφτες έχουν επίσης χτυπήσει διανομείς ελαιολάδου στην Ισπανία και την Ιταλία, καθώς και μικρότερες επιχειρήσεις στο Χιούστον και το Μόντρεαλ. Αλλά οι ειδήσεις για κλοπές αφθονούν στην Ελλάδα, με ιστορίες να εμφανίζονται σε αναρτήσεις στο Facebook και σε τοπικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης. Μερικές από αυτές τις ληστείες ήταν μεγάλης κλίμακας, όπως οι 37 τόνοι ελαιολάδου που κλάπηκαν σε βαρέλια από ένα ελαιοτριβείο στη Χαλκιδική.
Κλιματική αλλαγή και έλλειψη εργάτων
Όπως αναφέρει το Bloomberg, για γενιές ολόκληρες ο μέσος Έλληνας ελαιοκαλλιεργητής γνώριζε κάποιον που είχε εξαπατηθεί, αλλά πλέον μιλάμε για μία νέα κανονικότητα. Οι διακυμάνσεις των θερμοκρασιών κατέστησαν τη συγκομιδή της Ελλάδας για το 2023-24 τόσο πενιχρή που ορισμένοι αγρότες αποφάσισαν ότι δεν άξιζε καν να μαζεύουν τις ελιές. Όπως σημειώνεται, σήμερα το ελαιόλαδο αποτελεί το 25% της συνολικής ελληνικής γεωργίας και το 7% του ΑΕΠ της χώρας. Οι σύγχρονοι Έλληνες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο ελαιόλαδο για το μαγείρεμα, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ξεπερνά τα 5 γαλόνια, δέκα φορές πάνω από τον μέσο όρο των ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο πληθωρισμός, η επισιτιστική ανασφάλεια και οι καταρρεύσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας έχουν επίσης συμβάλει στη διατήρηση των τιμών σε υψηλά επίπεδα. Τα τρόφιμα και τα γεωργικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν πλέον το ένα τρίτο όλων των κλοπών, σύμφωνα με ανάλυση του Ομίλου BSI.
«Η περασμένη χρονιά ήταν ίσως η χειρότερη περίοδος που έχω δει εδώ και 20 χρόνια», λέει ο Προκόπιος Μαγιάτης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστήμονας που μελετά την παραγωγή ελιάς. Φέτος, τα πράγματα έχουν ανακάμψει σημαντικά, με απόδοση 250.000 τόνων.
Ωστόσο, το μέλλον της βιομηχανίας ελαιόλαδου της χώρας εξακολουθεί να φαίνεται πιο ασταθές από ό,τι ήταν στη ζωή των περισσότερων αγροτών. Οι ελληνικές σοδειές ελιάς συνέβαλαν περισσότερο από όσο τους αναλογούσε στην προώθηση του ανθρώπινου πολιτισμού. Σε μια περιοδεία σε πολλά βασικά μέρη της Ελλάδας που παράγουν ελιές αυτόν τον χειμώνα, η δημοσιογράφος του Bloomberg, Lauren Markham, αναφέρει ότι αυτό το δομικό στοιχείο αρχίζει να κλονίζεται. Όπως της δήλωσε χαρακτηριστικά ένας αγρότης στη Λακωνία, όσον αφορά τον σχεδιασμό, «Ο Μάιος δεν είναι πλέον Μάιος».
Αυτό που τυχαίνει πολύ λιγότερης προσοχής από την ακραία καλοκαιρινή ζέστη, είναι οι αυξανόμενες χειμερινές θερμοκρασίες επισημαίνει το Bloomberg. «Το κύριο πρόβλημα είναι η υψηλή θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του χειμώνα», λέει ο Μαγιάτης. Οι χαμηλές θερμοκρασίες τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο στέλνουν ένα σήμα στο δέντρο να εισέλθει στην περίοδο λήθαργου, την οποία χρειάζεται για να διατηρήσει τους ενεργειακούς του πόρους για να προετοιμαστεί για την άνοιξη. «Αν το δέντρο δεν νιώθει ότι είναι χειμώνας», λέει, «αυτός ο κύκλος δεν λειτουργεί σωστά». Δεν μιλάμε για τόσο κρύο. Εκτιμά ότι τα δέντρα της Ελλάδας χρειάζονται μόνο τουλάχιστον δύο συνεχόμενες εβδομάδες θερμοκρασιών κάτω από τους 17 βαθμούς Κελσίου. Αλλά αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Κατά τη διάρκεια της βόλτας τον Ιανουάριο με τον Ζιώγου, η Εύβοια έχει ασυνήθιστα ζεστή εποχή, «αρκετή για να νιώθω άνετα με ένα μπλουζάκι» επισημαίνει η δημοσιογράφος του Bloomberg.
Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει την παραγωγή ελιάς είναι οι βροχοπτώσεις. Δεν είναι ότι δεν είναι αρκετές, λέει ο Αντωνόπουλος του συνεταιρισμού Καλαμάτας, αλλά ότι έρχονται σε λάθος στιγμή. Η πολύ λίγη βροχή τον χειμώνα σημαίνει ότι τα δέντρα θα έχουν λιγότερη αποθηκευμένη υγρασία για το καλοκαίρι, αλλά μια βροχή τους ζεστούς μήνες του Μαΐου ή του Ιουνίου μπορεί να είναι καταστροφική για τη συγκομιδή, προκαλώντας πρόωρο μαρασμό των λουλουδιών και ενθαρρύνοντας παράσιτα όπως η ενοχλητική μύγα της ελιάς (γνωστή στην Ελλάδα ως μύγα του δάκου), της οποίας οι προνύμφες τρέφονται με τα καρποφόρα δέντρα.
Η βροχή κατά την περίοδο της συγκομιδής, όπως βίωσαν οι αγρότες φέτος, μπορεί να είναι ακόμη χειρότερη. Περίπου το ένα τρίτο των ετήσιων βροχοπτώσεων στην Καλαμάτα σημειώθηκε τον Δεκέμβριο, κατά τη διάρκεια της αιχμής της συγκομιδής, πνίγοντας πολλές ελιές και κοστίζοντας στους αγρότες το 20% έως 30% της απόδοσής τους. Οι ελιές ήταν επίσης μικρότερες, γεγονός που παρήγαγε λιγότερο λάδι. Σε μια χονδρική τιμή περίπου 20 δολαρίων το γαλόνι, οι αγρότες της περιοχής μόλις που θα είχαν κέρδος.
Το Bloomberg αναφέρεται επίσης και στην έλλειψη εργατικού δυναμικού, τονίζοντας ότι ιστορικά, οι αγρότες βασίζονταν στην οικογένειά τους για τη συγκομιδή των ελιών, αλλά αυτό γίνεται παράδοση του παρελθόντος. Τώρα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια τεράστια έλλειψη εργατικού δυναμικού, η οποία, σύμφωνα με εκπρόσωπο του Ελληνικού Συνδέσμου Επιτραπέζιων Ελιών, «έχει καταστροφικές συνέπειες» για τον ελαιοκομικό τομέα και τη χώρα στο σύνολό της. Κατά το καλλιεργητικό έτος 2022-23, το 20% έως 30% των ποικιλιών πράσινης επιτραπέζιας ελιάς παρέμειναν στα δέντρα χωρίς συγκομιδή, με αποτέλεσμα μια απώλεια 27 εκατομμυρίων ευρώ σε όλη την Ελλάδα, σύμφωνα με τον σύνδεσμο επιτραπέζιων ελιών.
