Μία ακόμη δικλείδα ασφαλείας, για την αποτροπή μίας καινούριας εκτίναξης των τιμών στη «γειτονιά» της χώρας μας, πρόκειται να ενεργοποιηθεί μέχρι το τέλος του μήνα, θωρακίζοντας επομένως έτι περαιτέρω την περιοχή από μία νέα «μίνι» ενεργειακή κρίση. Ο λόγος για την Task Force που συνέστησε η Ευρώπη, με την Ελλάδα να πετυχαίνει στο χθεσινό Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας τον διπλό στόχο που είχε θέσει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, με επικεφαλής τον Υπουργό Σταύρο Παπασταύρου.
Όπως έγραψε το Insider.gr, ο πρώτος στόχος ήταν να καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για την πρώτη σύγκληση της Ολομέλειας της Task Force για την Ενεργειακή Ένωση. Κάτι που θα γίνει τον Σεπτέμβριο, όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν.
Ο δεύτερος στόχος ήταν να συνεδριάσει ακόμη πιο άμεσα η περιφερειακή ομάδα της Δύναμης Κρούσης, ειδικά για τη ΝΑ Ευρώπη. Το όργανο αυτό πρόκειται να συγκληθεί στο τέλος Ιουνίου, αρκετά έγκαιρα δηλαδή ώστε να αναλάβει δράση πριν ξεκινήσει η ανοδική πορεία των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω ανόδου των θερμοκρασιών και, κατά συνέπεια, της ζήτησης για ρεύμα.
Ο συντονισμός αντίδοτο στο «ενεργειακό τείχος»
Αν και κοινός παρονομαστής των συνεδριάσεων των δύο οργάνων θα είναι ο συντονισμός των φορέων που εμπλέκονται στη λειτουργία του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος, όπως είναι φυσικό η περιφερειακή ομάδα της Task Force για τη ΝΑ Ευρώπη θα θέσει στο επίκεντρο τη συγκεκριμένη περιοχή, με στόχο τον άμεσο εντοπισμό τυχόν προβλημάτων που τείνουν να δημιουργήσουν ανισορροπία τιμών ανάμεσα στο συγκεκριμένο τμήμα της Ενεργειακής Ένωσης και την υπόλοιπη Ε.Ε.
Η ομάδα αυτή θα απαρτίζεται από εκπροσώπους των αντίστοιχων κρατών – μελών (όπως η Ελλάδα) και των Διαχειριστών τους, εξασφαλίζοντας συντονισμό σε περιφερειακό επίπεδο. Επομένως, όταν ανακύψει κάποια αρρυθμία που τείνει να προκαλέσει τοπική ανάφλεξη των τιμών (όπως για παράδειγμα μία ηλεκτρική διασύνδεση που υπολειτουργεί), θα μπορεί να προχωρά άμεσα σε παρεμβάσεις για να αποσοβήσει τον κίνδυνο.
Πρόκειται για ένα μέτρο το οποίο στοχεύει να αποτρέψει την εμφάνιση ενός «ενεργειακού τείχους» στην περιοχή – όπως συνέβη το προηγούμενο καλοκαίρι, με αποτέλεσμα η ΝΑ Ευρώπη να βιώσει μία «μίνι» ενεργειακή κρίση, με εκτίναξη των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού. Από την άλλη πλευρά, η Ολομέλεια της Task Force θα έχει υπό την επίβλεψή της το σύνολο της ευρωπαϊκής Task Force, θέτοντας περισσότερο στο επίκεντρο μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις.
«Άγνωστος x» η σύρραξη Ισραήλ – Ιράν
Έτσι, για παράδειγμα, θα βάλει στο «μικροσκόπιο» τους αλγόριθμους βάσει των οποίων λειτουργούν οι διασυνδέσεις στην Ευρώπη, προτείνοντας για παράδειγμα βελτιώσεις. Παράλληλα, θα εξετάσει σε ποιες περιοχές χρειάζονται ακόμη περισσότερες διασυνδέσεις, ώστε οι ενεργειακές αγορές των κρατών-μελών να λειτουργούν πιο συντονισμένα.
Τόσο στην περιφερειακή όσο στη γενική εκδοχή της, η Task Force έρχεται σε μία συγκυρία όπου η ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά βρίσκεται ενώπιον νέων προκλήσεων, που θα μπορούσαν κάλλιστα να οδηγήσουν σε σημαντικές αυξήσεις των τιμών. Όσον αφορά τη ΝΑ Ευρώπη (συμπεριλαμβανόμενης και της χώρας μας), οι ανατιμητικές πιέσεις που εκ των πραγμάτων θα εμφανιστούν καθώς προχωρά το καλοκαίρι, θα βρουν την περιοχή με ακόμη μικρότερες «άμυνες» έναντι της περσινής θερινής περιόδου.
Η βασικότερη αιτία είναι τα υδροηλεκτρικά αποθέματα, τα οποία το φετινό καλοκαίρι είναι ακόμη πιο περιορισμένα. Την ίδια στιγμή, καθώς οι τιμές του αερίου κινούνται ήδη σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, ένα γενικευμένο κύμα καύσωνα σε όλη την περιοχή (όπως συνέβη πέρυσι) απειλεί να πυροδοτήσει μία νέα εκτίναξη των τιμών.
Στο παραπάνω σκηνικό, εδώ και λίγα 24ωρα έχει προστεθεί και η σύρραξη Ισραήλ – Ιράν, η οποία έχει ενισχύσει τις τιμές στο TTF στα 38 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, τη μεγαλύτερη εδώ και 10 εβδομάδες. Αν και η αντίδραση των αγορών αερίου κρίνεται προς ώρας συγκρατημένη, είναι εξαιρετικά δυσοίωνες οι προοπτικές στην περίπτωση που γενικευτεί η σύρραξη – καταλήγοντας για παράδειγμα έως και στον αποκλεισμό των στενών του Ορμούζ, μέσω των οποίων διακινείται το 20% της παγκόσμιας παραγωγής LNG.
Τοποθετείται η ΕΕ για το Κρήτη-Κύπρος
Μία ακόμη σημαντική εξέλιξη στο χθεσινό Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας είναι η έμμεση αναφορά στη διασύνδεση Great Sea Interconnector, καθώς επί της ουσίας πρόκειται για την πρώτη φορά που επίσημα η Ε.Ε. παίρνει θέση για την εμπλοκή στην «ωρίμανση» του έργου, λόγω των παράνομων αξιώσεων της Τουρκίας.
Όπως ανέφεραν χθες κύκλοι του ΥΠΕΝ, το Κείμενο Συμπερασμάτων γίνεται ρητή αναφορά σε προστασία της κατασκευής Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος και γενικότερα έργων ενεργειακών υποδομών, όπως τα υποθαλάσσια καλώδια, από εμπόδια που θέτουν τρίτες χώρες. Μία επισήμανση που «φωτογραφίζει» το Κρήτη-Κύπρος. Επιπροσθέτως, τα συμπεράσματα υπογραμμίζονται τα κατοχυρωμένα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς τους πόρους σύμφωνα με το Ενωσιακό και Διεθνές Δίκαιο, κάνοντας και ειδική αναφορά στην Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Υπενθυμίζεται ότι αν και το καλώδιο συνεχίζει να κατασκευάζεται από τη Nexans, οι έρευνες βυθού έχουν «παγώσει» στο 60% εξαιτίας της στάσης της Τουρκίας, μπλοκάροντας την ολοκλήρωση χάραξης της όδευσης στα διεθνή ύδατα. Αν και η Ε.Ε. έχει χρηματοδοτήσει το έργο με 657 εκατ. ευρώ, έως σήμερα δεν υπήρχε κάποια επίσημη δήλωση στήριξης από Ευρωπαίους αξιωματούχους – πόσω μάλλον από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Πλέον, ωστόσο, η αναφορά στο Κείμενο Συμπερασμάτων αναδεικνύει η ευρωπαϊκή διάσταση του έργου, «βάζοντας στο παιχνίδι» τις Βρυξέλλες ώστε να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο για την απεμπλοκή του. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος ώστε να αλλάξουν οι ισορροπίες στη διελκυστίνδα με την Τουρκία, η οποία έως τώρα δείχνει να αποτελεί διμερές ζήτημα.
Το «στοπ» στις ρωσικές εισαγωγές
Στο Συμβούλιο πραγματοποιήθηκε επίσης εκτενής συζήτηση για τον οδικό χάρτη απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο μέχρι το 2027 (όπως και των υπόλοιπων ενεργειακών προϊόντων), για την υλοποίηση του οποίου η Κομισιόν πρόκειται σήμερα, Τρίτη, να ανακοινώσει τις πρώτες νομοθετικές προτάσεις της. Απαντώντας σε ερωτήσεις μετά το χθεσινό Συμβούλιο, ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν επισήμανε πως το σχέδιο των Βρυξελλών δεν προβλέπει αποζημίωση στις χώρες που υποστηρίζουν ότι η διακοπή του ρωσικού αερίου θα αυξήσει το ενεργειακό τους κόστος.
Επίσης, σημείωσε πως οι εταιρείες με συμβάσεις με την Gazprom μετά το 2027 θα μπορούν να διακόψουν την προμήθεια αερίου από τη Μόσχα, χωρίς να έχουν οικονομικές συνέπειες (ρήτρες take or pay). Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με τις νομικές συνέπειες της Κομισιόν, η διακοπή των εισαγωγών σε επίπεδο Ε.Ε. συνιστά λόγο ανωτέρας βίας (force majeure) για τη μη τήρηση εφεξής των συμβολαίων.
