Τη δρομολόγηση σημαντικών δικλείδων ασφαλείας, οι οποίες θα μπορούσαν να αποσοβήσουν μία ενδεχόμενη νέα εκτίναξη των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, πρόκειται να θέσει επί τάπητος ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, στο σημερινό Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας, το οποίο διεξάγεται στο Λουξεμβούργο.
Συνοδευόμενος από τον υφυπουργό, Νίκο Τσάφο, ο κ. Παπασταύρου πρόκειται να ζητήσει κατ' αρχάς την άμεση ενεργοποίηση της Task Force που έχει προτείνει η χώρα μας ήδη από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, με επιστολή του Έλληνα πρωθυπουργού προς την πρόεδρο της Κομισιόν. Παράλληλα, θα θέσει επί τάπητος τη συγκρότηση Ομάδας Εργασίας από τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, με τη συμμετοχή και των αντίστοιχων Διαχειριστών.
Σκοπός της Ομάδας Εργασίας θα είναι να λειτουργεί ως όργανο ταχείας δράσης, το οποίο σε πρώτη φάση θα βρίσκεται σε επιφυλακή όλο το καλοκαίρι, για το ενδεχόμενο εμφάνισης «αρρυθμιών» στην ευρωπαϊκή ηλεκτρική αγορά, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένα ράλι στις χονδρεμπορικές τιμές στην περιοχή μας. Στόχος είναι η Ομάδα αυτή να βρίσκεται σε συνεχή ανοικτή επικοινωνία με τους αρμόδιους ευρωπαϊκούς φορείς, για «πυροσβεστικά μέτρα» που θα αντισταθμίζουν αυτές τις αρρυθμίες.
Νέα πίεση από την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή
Σκοπός και των δύο παρεμβάσεων είναι να αποτραπεί το ενδεχόμενο να επανεμφανιστεί το «ενεργειακό τείχος» που πέρυσι προκάλεσε τη μίνι ενεργειακή κρίση στην ανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη, εκτινάσσοντας τις τιμές. Είναι ενδεικτικό ότι, όπως έχει γράψει το insider.gr, πέρυσι το καλοκαίρι ορισμένες ώρες η διαφορά τιμών μεταξύ γειτονικών χωρών ξεπερνούσε τα 100 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Μάλιστα, υπήρξαν και πιο ακραίες περιπτώσεις, όπου για παράδειγμα η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουγγαρία έφτασε τα 940 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, ενώ στη γειτονική Αυστρία ήταν 61 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, ήταν το 15πλάσιο δηλαδή.
Βασική αιτία ήταν η περιορισμένη ροή ενέργειας από την Κεντρική προς την Ανατολική Ευρώπη, με συνέπεια η (θεωρητικά) ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να εμφανίζεται διαιρεμένη στα δύο, ενώ ακόμη και γειτονικές χώρες να έχουν ακραίες διαφορές τιμών. Πέρα από την έλλειψη επαρκών διασυνδέσεων, που θα εξασφαλίζουν ροές ενέργειας από ανατολικά προς τα δυτικά, παρατηρήθηκε επίσης ότι υπήρξαν περιπτώσεις περιορισμένων εισαγωγών στην περιοχή (κυρίως στον «διάδρομο» Αυστρίας – Ουγγαρίας), παρά τη διαφορά των τιμών και την διαθεσιμότητα δυναμικότητας στις διασυνδέσεις.
Μάλιστα, με την πρόσφατη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, μία τέτοια αρρυθμία θα μπορούσε να έχει ακόμη πιο αρνητικές συνέπειες στην περιοχή. Κι αυτό γιατί η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν δημιουργεί τις συνθήκες για άνοδο στις τιμές του φυσικού αερίου, το οποίο θα συμπαρέσυρε προς τα πάνω και τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρισμού. Είναι ενδεικτικό ότι το Ισραήλ ήδη διέκοψε την παραγωγή στο κοίτασμα Λεβιάθαν, με συνέπεια η Αίγυπτος να χρειάζεται να καταφύγει στην προμήθεια LNG από τις διεθνείς αγορές, για να καλύψει το κενό.
Το πιο ακραίο σενάριο, που θα ήταν να διακοπεί η διακίνηση LNG μέσω των στενών του Ορμούζ, θα σήμαινε κυριολεκτικό άλμα στο κόστος του αερίου. Επομένως, πλέον είναι ακόμη πιο αναγκαίο η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά να λειτουργεί πραγματικά ενιαία, και όχι ως άθροισμα «ενεργειακών νησίδων» με μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές τους.
Ημερομηνία για την «πρεμιέρα» της Task Force
H ελληνική πρόταση για τη Δύναμη Κρούσης βρήκε ευήκοα ώτα στις Βρυξέλλες, καθώς το συγκεκριμένο μέτρο περιλήφθηκε στο Σχέδιο Δράσης για τις Προσιτές Τιμές Ενέργειας (Action Plan for Affordable Energy). Όμως, παρά το γεγονός ότι η πρωτοβουλία της χώρα μας υιοθετήθηκε από την Κομισιόν, έως σήμερα η Δύναμη Κρούσης δεν έχει συγκροτηθεί – και, βέβαια, δεν έχει συνεδριάσει.
Έτσι, στο σημερινό Συμβούλιο, η Ελλάδα θα ζητήσει να καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για την πρώτη σύγκληση του νέου αυτού ευρωπαϊκού οργάνου. Σύμφωνα με το Action Plan, αντικείμενο της Task Force θα είναι η ενίσχυση του συντονισμού σε ολόκληρη την Ενεργειακή Ένωση καθώς και η ενίσχυση της διακυβέρνησης του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας. Μάλιστα, η Ομάδα θα υποβάλλει τακτικά εκθέσεις στον Πρόεδρο της Επιτροπής, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Συμβούλιο Ενέργειας και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα ασχοληθεί και με την εμφάνιση της «ενεργειακής νησίδας» στην ανατολική και ευρωπαϊκή Ευρώπη. Έτσι, θα προτείνει λύσεις -τεχνικές, ρυθμιστικές, νέες επενδύσεις- ώστε να αντιμετωπιστεί η έλλειψη επαρκών ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
Πριν πάντως από την πρώτη σύγκληση της Task Force, και στα μεσοδιαστήματα των συνεδριάσεών της, η Ομάδα Εργασίας των εμπλεκόμενων κρατών θα είναι εκείνη που θα αναλαμβάνει δράση για την αποσόβηση ενός νέου ράλι. Για παράδειγμα, όποτε παρατηρείται περιορισμένη αξιοποίηση των διασυνδέσεων μεταξύ Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, θα μπορεί να προτείνει κατάλληλες παρεμβάσεις στα ευρωπαϊκά όργανα ώστε να αυξηθούν οι ροές προς τα ανατολικά, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Πρόκειται για ένα μέτρο που είχε εφαρμοστεί κατά τη διάρκεια της κρίσης, ώστε να ενισχυθούν οι εξαγωγές από τη Γαλλία προς τη Γερμανία.
Η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα του υπουργού ΠΕΝ περιλάμβανε τη μετάβασή του στη Σόφια χθες, Κυριακή, ώστε να εκπροσωπήσει τη χώρα μας στο φόρουμ «GTF 5.0: Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας και της Καινοτομίας στην Περιοχή της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης». Η ατζέντα περιλάμβανε επίσης συνάντηση με τον Βούλγαρο υπουργό Ενέργειας, με θέμα και τις ελληνικές προτάσεις που θα υποβληθούν στο σημερινό Συμβούλιο.
Στη σημερινή Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας θα συζητηθεί επίσης και το roadmap για πλήρη απεξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο έως το 2027. Υπενθυμίζεται ότι το «στοπ» των ρωσικών εισαγωγών προβλέπεται στο REPowerEU, με το roadmap να εξειδικεύεται από την Κομισιόν στις 6 Μαΐου.
Όπως έχει γράψει το insider.gr, ο προτεινόμενος Οδικός Χάρτης περιλαμβάνει τέσσερις πυλώνες, όπως τη δημιουργία πλαισίου για την ισχνηλασιμότητα προέλευσης των ρωσικών εισαγωγών και την κατάρτιση Εθνικών Σχεδίων από κάθε κράτος – μέλος, για τον τερματισμό προμήθειας αερίου από τη Μόσχα. Μάλιστα, τα σχετικά νομοθετικά μέτρα πρόκειται να ανακοινωθούν από τις Βρυξέλλες αύριο, Τρίτη, 17 Ιουνίου.
