Θετική δημοσιονομική απόκλιση της τάξης των 2 δισ. ευρώ δημιουργείται από την εκτιμώμενη σωρευτική επίδοση του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2025 που αναμένεται περίπου στα 5,3 δισ. ευρώ σε ταμειακή βάση. Η επίδοση αυτή υπερβαίνει τον ετήσιο στόχο του προϋπολογισμού (3,3 δισ. ευρώ) και αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην σημαντικά καλύτερη εκτέλεση του α' τριμήνου, καθώς και σε ενισχυμένες προβλεπόμενες ροές κατά τη θερινή περίοδο (Ιούλιος - Αύγουστος), επισημαίνεται στην ανάλυση «7 Ημέρες Οικονομία» της Eurobank.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2025, ο Κρατικός Προϋπολογισμός (ΚΠ) παρουσίασε δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 1,61 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας τον στόχο ελλείμματος ύψους 2,36 δισ. ευρώ κατά 3,97 δισ. ευρώ (-168,1%). Το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 4,5 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 3,88 δισ. ευρώ (630,2%).
Η υπέρβαση του πρωτογενούς πλεονάσματος περιορίζεται σε 530 χιλιάδες - πρωτογενές πλεόνασμα για το Α’ τρίμηνο συνολικού ύψους 1,15 δισ. ευρώ - αν εξαιρεθούν:
1. Τα δημοσιονομικά ουδέτερα, ποσά που αφορούν ετεροχρονισμούς πληρωμών του τακτικού και του επενδυτικού σκέλους του ΚΠ (1,42 δισ. ευρώ και 700 χιλιάδες ευρώ αντίστοιχα)
2. Τα φορολογικά έσοδα που εισπράχθηκαν νωρίτερα από το προβλεπόμενο (898 χιλιάδες ευρώ από τον ΕΝΦΙΑ και 170 χιλιάδες ευρώ από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων). Η εν λόγω χρονική μετατόπιση των εισπράξεων ενδέχεται να εξομαλυνθεί στους επόμενους μήνες.
3. Τα φορολογικά έσοδα ύψους 340 χιλιάδες ευρώ που αφορούν στο 2024.
Τα συνολικά έσοδα του ΚΠ έφτασαν τα 17.70 δισ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον στόχο για το Α τρίμηνο του 2025 κατά 1,82 δισ. ευρώ (11,5%), ενώ οι αντίστοιχες δαπάνες ανήλθαν σε 16,09 δισ. ευρώ, χαμηλότερες από τον στόχο για το Α’ τρίμηνο κατά 2,15 δισ. ευρώ (-11,80%), και αντιστοιχούν στα ποσά που αναφέρθηκαν και παραπάνω ως ετεροχρονισμός πληρωμών.
Σε σύγκριση με το Α’ τρίμηνο 2024, τόσο το πρωτογενές ισοζύγιο, όσο και τα συνολικά έσοδα, τα φορολογικά έσοδα συμπεριλαμβανομένων των εσόδων του ΦΠΑ αλλά και οι δαπάνες δείχνουν την προσήλωση της κυβέρνησης στην δημοσιονομική πειθαρχία.
Σημειώνεται ότι το 2024 ήταν η τρίτη συνεχόμενη χρονιά μετά την περίοδο της πανδημίας (2020-2021) και η έβδομη από το 2014 (με την εξαίρεση του 2015) που η Ελλάδα επιτυγχάνει σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα.
Αναλυτικότερα:
Δημοσιονομικό Ισοζύγιο: Το δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα €1,61 δισ., βελτιωμένο κατά €3,97 δισ. (-168,1%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
Πρωτογενές Ισοζύγιο: Το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο κατέγραψε πλεόνασμα €4,50 δισ., που αντιπροσωπεύει βελτίωση κατά €3,88 δισ. (+630,2%) σε σύγκριση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
Έσοδα ΚΠ: Τα συνολικά έσοδα ανήλθαν σε €17,70 δισ., σημειώνοντας αύξηση κατά €1,82 δισ. (11,5%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025. Τα φορολογικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα €16,82 δισ., υπερβαίνοντας τον στόχο του Α’ τριμήνου κατά €1,76 δισ. (11,7%). Η υπεραπόδοση των εσόδων αποδίδεται κυρίως στον ΦΠΑ, τον ΕΝΦΙΑ και τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, οι οποίοι ξεπέρασαν σημαντικά τους αντίστοιχους στόχους. Λεπτομερέστερα:
Φόρος Εισοδήματος: Τα έσοδα από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων ανήλθαν σε €6,10 δισ. το Α’ τρίμηνο 2025, υπερβαίνοντας τον στόχο κατά 6,6%, ενώ τα αντίστοιχα έσοδα από νομικά πρόσωπα υπολείπονται κατά 6,4%. Η αύξηση των εν λόγω εσόδων αντανακλά, μεταξύ άλλων, την ανάγκη για προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας, ώστε να διασφαλιστεί μια πιο ισορροπημένη φορολογική επιβάρυνση. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί ευκαιρίες για στοχευμένες φορολογικές ελαφρύνσεις, που θα ενισχύσουν τη σταθερότητα των εισοδημάτων και θα συμβάλουν στη διατήρηση και προσέλκυση παραγωγικού ανθρώπινου δυναμικού.
Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ): Τα συνολικά έσοδα από ΦΠΑ έφτασαν τα €6,55 δισ., καταγράφοντας αύξηση κατά €0,37 δισ. (5,9%) σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το Α’ τρίμηνο 2025. Ο ΦΠΑ προϊόντων και υπηρεσιών εκτός καπνικών προϊόντων και πετρελαιοειδών και παραγώγων, ήταν στα €5,93 δισ., αυξημένος κατά €0,38 δισ. (6,9%) έναντι του αντίστοιχου στόχου του Α’ τριμήνου 2025.
ΠΔΕ: Τα έσοδα από το ΠΔΕ ανέρχονταν στα €1,17 δισ., μειωμένα κατά €0,70 δισ. (-37,44%) σε σύγκριση με τον στόχο Α’ τριμήνου 2025. Οι δαπάνες του ΠΔΕ ήταν στα €1,32 δισ., μειωμένες κατά €0,32 δισ. (-19,27%) έναντι του στόχου Α’ τριμήνου 2025. Το ισοζύγιο του ΠΔΕ ήταν αρνητικό, καταγράφοντας έλλειμμα €0,15 δισ., καταγράφοντας υστέρηση έναντι του στόχου κατά €0,39 δισ. (-161,25%) σε σχέση με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025.
Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (TAA): Τα έσοδα από το ΤΑΑ ανήλθαν σε €0,62 δισ. στο ίδιο επίπεδο με τον στόχο του Α’ τριμήνου 2025. Οι δαπάνες του ΤΑΑ ήταν μηδενικές όπως και ο αντίστοιχος στόχος τριμήνου.. Το ισοζύγιο του ΤΑΑ ήταν πλεονασματικό στα €0,62 δισ. στο ίδιο επίπεδο με τον στόχο του τριμήνου.
Συνολικά, η εκτέλεση του ΚΠ κατά το Α’ τρίμηνο 2025 αποτυπώνει θετική απόκλιση έναντι των στόχων, κυρίως λόγω ενισχυμένων εσόδων και συγκρατημένων δαπανών, δημιουργώντας επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για το επόμενο διάστημα.1
Εκτίμηση επίτευξης στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος 2025 με βάση τα αποτελέσματα του Α’ τριμήνου
Η πορεία του πρωτογενούς αποτελέσματος του ΚΠ για το έτος 2025 εκτιμήθηκε μέσω της εφαρμογής εποχικού υποδείγματος SARIMA(0,1,1)(0,1,1,12), το οποίο προσαρμόζεται στις μηνιαίες αποκλίσεις μεταξύ εκτέλεσης και στόχων του προϋπολογισμού. Η εκτίμηση του υποδείγματος βασίστηκε σε μηνιαία δεδομένα για την περίοδο Ιανουαρίου 2018 έως Μαρτίου 2025, όπως δημοσιεύονται από το Υπουργείο Οικονομικών στο πλαίσιο της ταμειακής εκτέλεσης του ΚΠ για το σύνολο της Γενικής Κυβέρνησης. Για τους μηνιαίους στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος χρησιμοποιήθηκαν τα αντίστοιχα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2025. Το υπόδειγμα χρησιμοποιήθηκε για την πρόβλεψη του πρωτογενούς ισοζυγίου σε μηνιαία βάση για την περίοδο Απριλίου–Δεκεμβρίου 2025.
Στο βασικό σενάριο εκτίμησης όπως αυτό παρουσιάζεται παρακάτω, υιοθετήθηκε υπόθεση πλήρους συμμόρφωσης με τους μηνιαίους στόχους του προϋπολογισμού (σε όρους του υποδείγματος ο συντελεστής που σταθμίζει την συμμόρφωση με τους στόχους είναι ίσος με την μονάδα (β=1)), χωρίς συστηματική υπεραπόδοση. Η επιλογή αυτή καθιστά την εκτίμηση του υποδείγματος συντηρητική, καθώς δεν ενσωματώνει τις θετικές αποκλίσεις μεταξύ στόχων και πραγματοποιήσεων που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα έτη.
Η εφαρμογή του υποδείγματος κατέληξε σε εκτιμώμενη σωρευτική επίδοση πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους περίπου 5,3 δισ. ευρώ για το σύνολο του 2025, σε ταμειακή βάση. Η επίδοση αυτή υπερβαίνει τον ετήσιο στόχο του Προϋπολογισμού (3,3 δισ. ευρώ), υποδεικνύοντας μια θετική δημοσιονομική απόκλιση της τάξης των 2 δισ. ευρώ. Η υπεραπόδοση αποδίδεται κατά κύριο λόγο στη σημαντικά καλύτερη εκτέλεση του πρώτου τριμήνου, καθώς και σε ενισχυμένες προβλεπόμενες ροές κατά τη θερινή περίοδο (Ιούλιος–Αύγουστος). Η εικόνα αντισταθμίζεται μερικώς από την προβλεπόμενη επιδείνωση των αποτελεσμάτων κατά το τελευταίο δίμηνο του έτους, αντανακλώντας εποχικά επαναλαμβανόμενα πρότυπα. Σε όρους ΑΕΠ, ο στόχος Προϋπολογισμού 2025 για το πρωτογενές πλεόνασμα του ΚΠ ανέρχεται σε 1,3% ενώ η πρόβλεψη του υποδείγματος ανέρχεται σε 2,2%.
Σημειώνεται εδώ ότι ο ΚΠ αποτελεί μέρος του Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης. Σύμφωνα με την πρόσφατη επικαιροποίηση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού – Διαρθρωτικού Σχεδίου 2025-2028 το πρωτογενές ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης για το 2025 αναμένεται πλεονασματικό στο 3.2% ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις Εαρινές Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα σήμερα το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για την Ελλάδα το 2025 αναμένεται ακόμη ψηλότερα στο 3,8%ΑΕΠ.
Σημειώνουμε ότι το παραπάνω υπόδειγμα στηρίζεται στις παρακάτω παραδοχές και περιορισμούς:
- Το υπόδειγμα βασίζεται στη μορφή SARIMA(0,1,1)(0,1,1,12) και εφαρμόζεται στην μηνιαία διαφορά μεταξύ εκτέλεσης και στόχων
- Υιοθετείται η παραδοχή β = 1, δηλαδή πλήρης συμμόρφωση με τους στόχους του ΚΠ για το 2025.
- Δεν ενσωματώνει εναλλακτικά σενάρια υπεραπόδοσης ούτε μεταβολές στο ρυθμό συμμόρφωσης έναντι των στόχων.
- Θεωρεί σταθερό το μακροοικονομικό περιβάλλον όπως προβλέπεται στον Προϋπολογισμό 2025 (π.χ. ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ, πληθωρισμός, ανεργία).
- Δεν λαμβάνει υπόψη διακριτές παρεμβάσεις πολιτικής, εφάπαξ μέτρα ή εξωτερικές διαταραχές (θετικές ή αρνητικές) που ενδέχεται να επηρεάσουν την εκτέλεση.
- Δεν επιχειρεί αιτιολόγηση των αποκλίσεων, αλλά παρέχει προβολή της τάσης βάσει ιστορικής εποχικότητας και τεχνικής συνέχειας.
- Πιθανή υπεραπόδοση των μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που άρχισαν να αποδίδουν σημαντικά μετά το Α’ τρίμηνο 2024 μπορεί να οδηγήσει σε β > 1, δηλαδή συστηματική θετική απόκλιση από τους μηνιαίους στόχους. Ωστόσο, είναι νωρίς για να αξιολογηθεί ποσοτικά η συνεισφορά αυτών των μέτρων πλέον αυτής που έχει συμπεριληφθεί ήδη στους στόχους του Προϋπολογισμού. Η εν λόγω άσκηση θα επαναληφθεί και τα επόμενα τρίμηνα του 2025.
Η ανάλυση του πρώτου τριμήνου και οι τεχνικές προβολές για το υπόλοιπο του έτους συνηγορούν υπέρ της επίτευξης, και υπό συντηρητικές παραδοχές, πιθανής υπερκάλυψης του στόχου πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2025. Η μέχρι στιγμής υπεραπόδοση, σε συνδυασμό με την εποχική δυναμική των εσόδων και την εν εξελίξει αυστηρή εκτέλεση των δαπανών, ενισχύει την αξιοπιστία της δημοσιονομικής στρατηγικής.
Fitch: Πλεονάσματα και ταχεία αποκλιμάκωση χρέους στηρίζουν την θετική προοπτική της Ελληνικής οικονομίας
Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch αναθεώρησε την προοπτική (outlook) της Ελλάδας σε θετική από σταθερή, διατηρώντας τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση στο “BBB-“. Η απόφαση βασίζεται στην υπεραπόδοση του προϋπολογισμού το 2024, με πρωτογενές πλεόνασμα 4,8% του ΑΕΠ, γεγονός που αποδίδεται σε διαρθρωτικές βελτιώσεις στην είσπραξη φόρων και στον έλεγχο δαπανών. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης εκτιμά ότι η Ελλάδα θα διατηρήσει θετικά δημοσιονομικά αποτελέσματα και την περίοδο 2025–2026, παρά την πρόσφατη ανακοίνωση μέτρων στήριξης της οικονομίας ύψους 1, δισ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει την αξιοπιστία του νέου μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου, το οποίο ευθυγραμμίζεται πλήρως με το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο δημοσιονομικής διακυβέρνησης.
Η αναβάθμιση της προοπτικής από τον οίκο Fitch έρχεται σε συνέχεια της αποκατάστασης της επενδυτικής βαθμίδας της Ελλάδας από όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης μεταξύ Δεκεμβρίου 2023 και Απριλίου 2025, μετά από περισσότερο από μία δεκαετία υποβαθμίσεων. Ο οίκος Scope Ratings άνοιξε τον κύκλο των αναβαθμίσεων τον Δεκέμβριο 2023, ακολούθησαν οι DBRS και Moody’s τον Μάρτιο του 2025. Πρόσφατα ο οίκος S&P, στις 18 Απριλίου 2025 αναβάθμισε την Ελλάδα σε “BBB” (μία βαθμίδα άνω της επενδυτικής βαθμίδας) με σταθερή προοπτική. Όλοι οι οίκοι εστιάζουν στη σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους, τη βελτίωση των θεμελιωδών δημοσιονομικών και τη σταδιακή ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα, παρά τις προκλήσεις που εξακολουθούν να υφίστανται στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και του δημογραφικού. Η διατήρηση αυτής της δυναμικής ενισχύει την πιθανότητα νέας αναβάθμισης της ελληνικής πιστοληπτικής ικανότητας εντός του επόμενου 12μήνου.
