Ροή
Η ιστορική εμπειρία της αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους τέθηκε ξανά επί τάπητος σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Delphi Economic Forum και ο Κύκλος Ιδεών, με τίτλο «Ελληνική κρίση: Μαθήματα για το μέλλον», και με την συμμετοχή δύο εκ των πρωταγωνιστών και βασικών διαπραγματευτών εκείνης της περιόδου, του πρώην αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου και του Charles H. Dallara, πρώην Managing Director και CEO του IIF μεταξύ 1993 και 2013.
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν τα δύο σχετικά βιβλία των συμμετεχόντων, το «Εκδοχές Πολέμου 2009-2022. Μία συζήτηση με τον Γιώργο Κουβαρά για το παρασκήνιο της οικονομικής κρίσης και όσα ακολούθησαν» του κ. Βενιζέλου και το επερχόμενο «Euroshock: How the Largest Debt Restructuring in History Helped Save Greece and Preserve the Eurozone» του κ. Dallara.
Στην συζήτηση αναδείχτηκαν οι οπτικές γωνίες μέσα τις οποίες έζησαν οι συνομιλητές την κρίσιμη εκείνη περίοδο που απείλησε ολόκληρη την Ευρωζώνη, και κατά την οποία παρακάθισαν στις δύο πλευρές του τραπεζιού των διαπραγματεύσεων.
Για τον κ. Βενιζέλο, πέραν του PSI το οποίο αφορούσε στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους που διακρατούσε ο ιδιωτικός τομέας, ξεχωριστή σημασία έχει το OSI το οποίο αφορά στο επίσημο θεσμικό χρέος. Υπενθύμισε πως το κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού δημόσιου χρέους, μέσα από τις συμφωνίες του 2012, μειώθηκε κατά 60%, ενώ διευρύνθηκε η μέση διάρκεια εξυπηρέτησης του στα 17 έτη, και εξομαλύνθηκαν τα επιτόκια.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος σημειώνει πως το βιβλίο του κ. Dallara είναι ένας ύμνος στην Ελλάδα και ένα πλήρες ημερολόγιο εκείνων των ημερών έως τις 8 Μαρτίου 2012, τονίζει πως την ανάγκη «κουρέματος» του ελληνικού χρέους την αντιλήφθηκε πρώτα ο ιδιωτικός τομέας, και μετά οι θεσμοί, οι οποίοι εμφάνισαν σημαντικές καθυστερήσεις και αντιστάσεις, καθώς θεωρούσαν πως έρχεται σε σύγκρουση με τις αρχές και το νομικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζονταν η Ευρωζώνη. Χαρακτήρισε ακόμα, την περίπτωση της Ελλάδας πρωτοφανή και σύνθετη, καθώς έως εκείνο το ιστορικό σημείο δεν είχε ξαναϋπάρξει η ανάγκη αναδιάρθρωσης του χρέους μίας χώρας η οποία ήταν μέλος νομισματικής ένωσης.
Ως κεντρική φιγούρα των διαπραγματεύσεων ο κ. Βενιζέλος χαρακτήρισε τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, καθώς όπως είπε «χωρίς τον Β. Σόιμπλε δεν θα υπήρχε πολιτική συμφωνία».
Ο πρώην υπουργός, ως βασικός διαπραγματευτής από πλευράς των ελληνικών κυβερνήσεων Παπανδρέου και Παπαδήμου, ξεχώρισε τρεις κρίσιμες στιγμές που καθόρισαν την πορεία προς την επίτευξη της αναδιάρθρωσης:
- Tην αρχική συμφωνία για την αναγκαιότητα επέμβασης στο ελληνικό χρέος σε δύο φάσεις που επετεύχθη στο Βερολίνο, όταν θα διαδεχόταν ο Μάριο Ντράγκι τον Ζαν Κλοντ Τρισέ στην ηγεσία της ΕΚΤ
- Στις 21 Ιουλίου στις Βρυξέλλες όπου ανακοινώθηκε το πρώτο κούρεμα κατά 21% και το οποίο είχε θετική ανταπόκριση από τις τράπεζες
- Στις 26 Οκτωβρίου όταν ανακοινώθηκε το δεύτερο μέρος του κουρέματος κατά 50%, το οποίο στις 21 Φεβρουαρίου διευρύνθηκε στο 53%, και το οποίο αφορούσε σε 15% ισοδύναμο ρευστού και 31,5% σε νέα, post-PSI ομόλογα.
Όμως η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, σύμφωνα με το Ευάγγελο Βενιζέλο, δεν είχε μόνο ελληνική σημασία, αλλά πανευρωπαϊκή, καθώς έως τότε η Ευρώπη είχε κηρύξει το «τέλος της Ιστορίας» και δεν πίστευε στην έννοια της κρίσης, η οποία δεν προβλεπόταν ούτε στη συνθήκη του Μάαστριχτ, ούτε της Λισσαβόνας, κάνοντας ακόμα πιο σύνθετη τη συμφωνία για το «κούρεμα», καθώς έπρεπε να πειστούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να το δεχτούν, να καταστεί νόμιμο, και έπειτα να γίνει αποδεκτό από τις αγορές και να εφαρμοστεί.
Ωστόσο, ο κ. Βενιζέλος δήλωσε πως, τελικά, «σήμερα υπάρχουμε γιατί έγινε η αναδιάρθρωση του 2012 αλλά και γιατί συντελέστηκαν οι μεταρρυθμίσεις των μνημονίων», αλλά και επειδή συγκυριακά «μας έτυχε» ο πληθωρισμός ο οποίος μειώνει ονομαστικά την σχέση χρέους προς ΑΕΠ και έτσι εμφανίζουμε καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, η Ελλάδα είναι σήμερα ένα βήμα πριν από την επενδυτική βαθμίδα, υπενθυμίζοντας ωστόσο πως και πριν το 2009 ήταν πέντε «σκαλιά» πάνω από το investment grade και κατέρρευσε τάχιστα, ενώ τότε το χρέος ήταν στο 129% του ΑΕΠ, πολύ χαμηλότερα από τα σημερινά.
Ο κ. Βενιζέλος επέστησε την προσοχή στην ανάγκη «ανανέωσης της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους» μέσω του OSI, και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να το εξετάσει η επόμενη κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές.
Dallara: Δεν έχει ακόμα ξεδιπλωθεί το πλήρες δυναμικό της ελληνικής οικονομίας
Από την πλευρά του, ο Charles Dallara, ο οποίος υπερθεμάτισε πως δεν μιλάμε για ελληνική κρίση αλλά για κρίση ολόκληρης της Ευρωζώνης, είπε πως οι θεσμοί στην συγκεκριμένη ιστορική περίοδο φάνηκαν εντελώς απροετοίμαστοι, έως ότου τον Οκτώβριο του 2011 αποφασιστεί το εθελοντικό «κούρεμα» του χρέους, πλήρως διαπραγματεύσιμο ανάμεσα σε δανειστές και δανειζόμενους, και με αμοιβαίο σεβασμό ανάμεσα στα μέρη.
Προσέθεσε, πως κανείς δεν περίμενε την απόφαση για την ελληνική αναδιάρθρωση αλλά στο μεταξύ είχε μεσολαβήσει το «σκάσιμο» και άλλων περιπτώσεων, όπως Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία.
Ο κ. Dallara, σε αναφορά σχετικά με τα επιβαλλόμενα μέτρα από το ΔΝΤ, παραδέχτηκε πως αρκετά εξ αυτών, όπως οι «βίαιες» και ευρείες αποκρατικοποιήσεις, δεν ήταν εφαρμόσιμα στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο στην Ελλάδα.
Ο Charles Dallara, διερωτώμενος «τι ήταν αυτό που τελικά έπεισε τους πιστωτές να δεχτούν την αναδιάρθρωση», απάντησε πως οι πιο πολλοί εξ αυτών σε τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία, στάθηκαν βαθιά αφοσιωμένοι στην ενότητα της Ευρώπης και στο μέλλον της Ευρωζώνης.
Ως τον πιο δύσκολο παράγοντα στην όλη διαδικασία των διαπραγματεύσεων ανέφερε την επικοινωνία με τις βορειοευρωπαϊκές δυνάμεις οι οποίοι πίεζαν για ένα Grexit θεωρώντας πως δεν θα έχει επιπτώσεις στην Ευρωζώνη. Μία έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, σύμφωνα με τον κ. Dallara, θα σήμαινε μία τεράστια οπισθοδρόμηση για την Ευρώπη η οποία θα πλήρωνε ένα ιστορικό τίμημα, με τους υπέρμαχούς της να εμφανίζονται εξαιρετικά «κοντόφθαλμοι».
Ο κ. Dallara υπερθεματίζοντας μία φράση του κ. Βενιζέλου ανέφερε πως η Ελλάδα δεν έχει γυρίσει απλά σελίδα, αλλά κεφάλαιο και τώρα δρέπει τους καρπούς των προσπαθειών της.
Ωστόσο, προειδοποίησε πως χρειάζονται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις και μία συνειδητοποίηση από πλευράς πολιτών το τι κυβέρνηση έχει ανάγκη η Ελλάδα, καθώς «δεν έχει ακόμα ξεδιπλωθεί το πλήρες δυναμικό της ελληνικής οικονομίας».
