Ροή
Ανέκαθεν, αλλά ειδικά επί Ερντογάν, η Τουρκία και η Κεντρική της Τράπεζα (CBRT) είχαν μια ιδιαίτερη αδυναμία στη συσσώρευση αποθεμάτων χρυσού. Κάποια στιγμή τα τελευταία χρόνια η Τουρκία φιγουράριζε ψηλά στην λίστα των χωρών που συνέχιζαν να αγοράζουν χρυσό, όπως η Ρωσία και η Κίνα, όταν οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Δύσης έδειχναν να έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους για τον χρυσό.
Η κρίση στων τελευταίων ετών και ειδικά μετά το ξέσπασμα του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού διεθνώς και ειδικά στην Τουρκία, φαίνεται πως σήμανε την ώρα για να φανεί χρήσιμος ο αποθησαυρισμένος χρυσός της CBRT.
Παρά την σκόπιμα θολή εικόνα που υπάρχει για τις ποσότητες χρυσού που διαθέτει πλέον η Τουρκία, κάποια στοιχεία που έχουν καταγραφεί στον διεθνή οικονομικό τύπο με βάση τον ισολογισμό και της πράξεις της CBRT, δείχνουν ότι η κατάρρευση της τουρκικής λίρας και ο ανεξέλεγκτος πλέον πληθωρισμός έχει υποχρεώσει την Κεντρικής της Τράπεζα να βγάλει τον χρυσό στο… παζάρι.
Τα δρομολόγια του τουρκικού χρυσού
Συγκεκριμένα αφού επανέφερε σημαντικές ποσότητες χρυσού που είχε στην φύλαξη ξένων κεντρικών τραπεζών – αυτό είναι κάτι σύνηθες – ιδιαίτερα το 2018, από τα τέλη του 2021 άρχισε να «βγάζει» και πάλι στο εξωτερικό σημαντικές ποσότητες από τα αποθέματά της.
Τα διαθέσιμα στοιχεία καταγράφουν επαναπατρισμό 104 τόνων χρυσού το 2018 από την τράπεζα της Αγγλίας. Από το 2020 όμως και ιδιαίτερα το 2021 η CBRT φαίνεται πως άλλαξε τα …δρομολόγια του χρυσού. Άρχισε και πάλι να στέλνει χρυσό στην Αγγλία τόσο περισσότερο όσο ταχύτερα αυξανόταν η διολίσθηση της τουρκικής λίρας. Στην αγορά FX του Λονδίνου εκτίμησαν τις κινήσεις αυτές ως προσπάθεια της CBRT να χρησιμοποιήσει τον χρυσό της στην αγορά του Λονδίνου ως εγγύηση για δάνεια συναλλάγματος (FX). Από τότε άρχισαν να εμφανίζονται στον διεθνή οικονομικό τύπο σχόλια και αναλύσεις που προσομοιάζουν την κατάσταση της Τουρκίας με εκείνη της Βενεζουέλα πριν από μερικά χρόνια. Τότε που η Κεντρική Τράπεζα της Βενεζουέλα προσπάθησε να στηρίξει το νόμισμά της με δανεισμό που είχε ως εγγύηση τα αποθέματα του χρυσού της. Το αποτέλεσμα ήταν ότι σχεδόν όλες οι πράξεις δανεισμού με εγγύηση τον χρυσό κατέληξαν στην απώλεια των εγγυήσεων καθώς στις λήξεις η Βενεζουέλα δεν διέθετε τα απαραίτητα δολάρια για να ξαναπάρει πίσω τον χρυσό της…
Στα δάνεια αυτά βέβαια προϋπόθεση είναι η εγγύηση να βρίσκεται σε σημείο που να έχει πρόσβαση ο δανειστής… Εξ ου και η αναγκαστική μεταφορά του χρυσού στο Λονδίνο στις ειδικές τράπεζες φύλαξης. Όπως σημειώνεται σε σχετικά ρεπορτάζ των διεθνών οικονομικών πρακτορείων, «ο υπολογισμός των καθαρών αποθεμάτων χρυσού της Τουρκίας είναι περίπλοκος, επειδή από το 2011 η CBRT και το τουρκικό ΥΠΟΙΚ έχουν ξεκινήσει διάφορα προγράμματα δανεισμού χρυσού, τα εμφανίζονται με ένα ομιχλώδη τρόπο στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας….».
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού (WGC) υπολογίζει διαφορετικά τα τουρκικά καθαρά αποθέματα χρυσού και γενικά οι εκτιμήσεις για τα πραγματικά αποθέματα χρυσού της Τουρκίας ποικίλουν λόγω της ανεπάρκειας των διαθέσιμων στοιχείων. Κάποιες εκτιμήσεις φορέων της αγοράς χρυσού φέρουν τα καθαρά αποθέματα χρυσού της Τουρκίας στις 31 Δεκεμβρίου 2021, να είναι 394 τόνοι, ήτοι πολύ λιγότεροι από ότι επισήμως αναφέρει το ΔΝΤ με βάση τα στοιχεία που δίνει η CBRT. To WGC εκτιμά τα αποθέματα αυτά στους 394 τόνους. Οι μηχανισμοί με τους οποίους η CBRT κινητοποιεί τα αποθέματα χρυσού για να εξασφαλίσει τις τρέχουσες συναλλαγματικές της ανάγκες είναι διάφοροι. Για παράδειγμα μία πώληση spot (χρυσού για δολάρια) που μπορεί να μετεξελιχθεί από μια προθεσμιακή συναλλαγή (αγορά χρυσού με δολάρια) για μια ελαφρώς υψηλότερη τιμή που σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο επιτόκιο. Ένα swap για παράδειγμα μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως εξασφαλισμένο δάνειο (δανεισμός δολαρίων με χρυσό ως εγγύηση).
Δάνεια με εγγυήσεις χρυσού
Σε κάθε περίπτωση διαπιστώνεται από το ιστορικό των πράξεων της CBRT ότι για κάποια χρόνια μέχρι και το 2017 – 2018 έφερε πίσω την Τουρκία και στα θησαυροφυλάκιά της όλο τον χρυσό της από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης (FRBNY) και την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) και όλους τα άλλα αποθετήρια, εκτός από 6 τόνους που είχε στην BOE. Αυτά καταγράφονται στους Ισολογισμούς της σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις της. Αναμφίβολα όπως έχει αποδειχθεί μέχρι και σήμερα με τις διαρκείς αλλαγές διοικητών όπως και ΥΠΟΙΚ, όλες οι σχετικές κινήσεις έγιναν κατ’ εντολή του Ερντογάν που προτιμούσε να αποθηκεύει χρυσό στο δικό του έδαφος…
Αυτό άρχισε να αλλάζει το 2020 όταν η CBRT άρχισε να στέλνει χρυσό πίσω από την Τουρκία στο Λονδίνο, μία από τις πιο ανοικτές αγορές χρυσού παγκοσμίως. Στο τέλος του 2021, από τους μόλις 6 τόνους χρυσού που είχε αφήσει στο Λονδίνο η CBRT βρέθηκε να έχει προς «φύλαξη» 78 τόνους στην BOE. Προφανώς οι εκτιμήσεις της αγοράς συνδέουν την «φύλαξη» αυτή ως πράξη ετοιμότητας για μια πώληση έκτακτης ανάγκης. Πιθανότατα ο χρυσός ανταλλάσσεται με συνάλλαγμα για να υπερασπιστεί η CBRT τη λίρα ή να κάνει διεθνείς πληρωμές.
Υπάρχει έντονη πίεση στα διεθνή αποθέματα της CBRT, είτε σε χρυσό, είτε σε FX είτε και σε SDR. Οι υπάρχουσες εκτιμήσεις της αγοράς του Λονδίνου αναφέρονται σε εκτιμήσεις για καθαρά αποθέματα χρυσού της CBRT που αγγίζουν το πολύ τους 394 τόνοι (τέλος 2021), αλλά μπορεί να είναι σημαντικά χαμηλότερα εάν μέρος του έχει ανταλλαγεί με FX στο Λονδίνο. Σε περίπτωση που όλος ο χρυσός της CBRT στην BOE είναι σε ανταλλαγή, πρέπει να αφαιρεθούν 78 τόνοι από το επίσημο σύνολο. Αν η Τουρκία δεν μπορεί να είναι συνεπής στην ανταλλαγή αυτή αγοράζοντας ξανά τον χρυσό της, η εγγύηση χάνεται.
Αρνητικά αποθέματα;
Δημοσιεύσεις τούρκων οικονομολόγων στο Λονδίνο, υποστηρίζουν ότι τα καθαρά διεθνή αποθέματα της CBRT ήταν αρνητικά το 2021, εφ’ όσον συνυπολογισθούν όλες οι (εντός και εκτός ισολογισμού) υποχρεώσεις FX. Ακόμα και το Reuters έχει παρουσιάσει στοιχεία που υποστηρίζουν την άποψη αυτή.
Εάν η εκτίμηση αυτή είναι ακριβής η Τουρκία σύντομα, δεν θα είναι σε θέση να πληρώσει τις διεθνείς υποχρεώσεις της, ακόμη και να πουλήσει όλο το χρυσό και τα ΕΤΔ της.
Και σ’ αυτή την περίπτωση η μόνη οδός διαφυγής παραμένει το ΔΝΤ.
Σε μία τέτοια κατάσταση είναι φανερό ότι η εξάρτηση της Τουρκίας από κάθε «συναλλαγματική» στήριξη όπως π.χ. αυτή που υποσχέθηκε ο Πούτιν πρόσφατα μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική, ειδικά τώρα που το ρούβλι έχει κερδίσει περίπου 20% έναντι του δολαρίου και 40% έναντι του ευρώ…
Προς το παρόν πάντως η λίρα συνεχίζει την πορεία κατάρρευσής της χάνοντας το 90% της αξίας της μέσα σε 13 – 14 χρόνια, σε ένα περιβάλλον όπου ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 80%.
Η νομισματική κρίση συνεχίζει ακάθεκτη να εκμηδενίζει τα αποθέματα συναλλάγματος της Τουρκίας.
Στην Τουρκία την 1/1/2022 χρειάζονταν περί τις 13 λίρες για να ανταλλαχθούν με ένα δολάριο. Σήμερα χρειάζονται περισσότερες από 18- 19 ή και 20 στην μαύρη αγορά, θυμίζοντας καταστάσεις όχι πολύ διαφορετικές από εκείνες που επικρατούν σήμερα στην Αργεντινή…
Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Images
