Ροή
Την συνέχιση της δημοσιονομικής στήριξης και στο 2022 για τις χώρες της ζώνης του Ευρώ «βλέπει» σε έκθεση της η Citi, αν και διαφορετικής φύσης κι έκτασης από το 2020 και 2021, ενώ προειδοποιεί για την «αναμέτρηση» με το χρέος όταν αποσυρθούν οι υπάρχοντες δημοσιονομικοί κανόνες, με την Ελλάδα να βρίσκεται σε «δύσκολη» θέση.
Συγκεκριμένα, η τράπεζα επισημαίνει πως όταν επανενεργοποιηθεί το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ, 13 από τα 19 κράτη μέλη της Ευρωζώνης δηλαδή όλα εκτός από την Ιρλανδία, Σλοβακία, Ολλανδία, Λιθουανία, Λετονία, Λουξεμβούργο και Εσθονία, θα υπερβούν το 60% χρέος ως προς το ΑΕΠ, από 10 πριν από την πανδημία το 2019.
Σύμφωνα με το δημοσιονομικό σύμφωνο του 2011, είναι υποχρεωμένες να μειώνουν τον δείκτη χρέους κατά το 1/20 της υπέρβασης άνω του 60% κάθε χρόνο, κάτι που θα απαιτούσε τη μείωσή του κατά 0,6% του ΑΕΠ ετησίως για τη Γερμανία, 6,5% του ΑΕΠ για την Ελλάδα ή 4,5% του ΑΕΠ για την Ιταλία. Η Citi επισημαίνει πως τα παραπάνω αποτελούν απίθανους στόχους.
Έξι κράτη μέλη της Ευρωζώνης θα ξεπεράσουν το 3% έλλειμα/ΑΕΠ σύμφωνα με τις προβλέψεις για το 2023 από μόλις ένα το 2019 (Γαλλία), αναφέρει στην έκθεση της η τράπεζα, ενώ πέντε από αυτά (Μάλτα, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία) κινδυνεύουν περισσότερο με αναγκαστική λιτότητα.
«Κράτησαν» τα φορολογικά έσοδα
Όσον αφορά στο δημοσιονομικό έλλειμα, αυτό εκτιμάται σε περίπου 4,5% του ΑΕΠ το 2022, στηριγμένο στο γεγονός πως τα φορολογικά έσοδα των χωρών άντεξαν στην πίεση της πανδημίας. Ωστόσο, για καμιά από τις μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης, πλην της Γερμανίας, δεν προβλέπεται επιστροφή σε έλλειμα 3% του ΑΕΠ πριν από το 2024.
Από την Citi, εκτιμάται πως η δημοσιονομική πολιτική θα παραμείνει ιδιαίτερα διευκολυντική ακόμη και σε εθνικό επίπεδο. Η τράπεζα αναμένει ότι τόσο τα ονομαστικά όσο και τα διαρθρωτικά ελλείμματα θα παραμείνουν σημαντικά μεγαλύτερα από ό,τι την περασμένη δεκαετία, αν και το παραγωγικό κενό αναμένεται να κλείσει σχεδόν μέχρι το τέλος του 2022.
Αν και η Citi τοποθετεί την απόφαση αλλαγής των δημοσιονομικών κανόνων μέσα στο 2022, εκτιμά πως οι ηγέτες της Ευρωζώνης θα αποφύγουν μια «απότομη» δημοσιονομική σύσφιξη σαν και αυτή που σημειώθηκε κατά την κρίση του 2008-2009, για την αποφυγή μιας διπλής ύφεσης.
Πιο αναλυτικά, για το 2021, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα της ζώνης του ευρώ είναι πιθανό να είναι κοντά, αν όχι μεγαλύτερο, σε σχέση με το 2020 (7,2% του ΑΕΠ). Το peak είναι πιθανότατα πίσω μας, αναφέρει η τράπεζα, αλλά το δημοσιονομικό έλλειμμα εξακολουθούσε να βρίσκεται λίγο πάνω από το 7% του ΑΕΠ μέχρι το β’ τρίμηνο, από έλλειμμα 0,5% το 2018-19.
Ωστόσο, η καθαρή έκδοση ομολόγων το 2021 αναμένεται να είναι σημαντικά μικρότερη από ό,τι το 2020, καθώς ο δανεισμός του 2020 ξεπέρασε τις ανάγκες σε μετρητά κατά ένα μεγάλο περιθώριο έτσι ώστε να δημιουργηθούν αποθέματα.
Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού φαίνεται να διευρύνεται στο 16,5% του ΑΕΠ το 2021 από 10% το 2020 και περίπου 5% πριν από την πανδημία.
Η Citi αναφέρει πως η ανθεκτικότητα των κρατικών εσόδων ήταν αξιοσημείωτη, χάρη στα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης για την προστασία επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ειδικά σε σύγκριση με την ύφεση του 2008-09. Τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ παρέμειναν περίπου στα επίπεδα του 2019 έως το α' εξάμηνο. Στην Ιταλία και την Ισπανία, τα έσοδα ήταν ισόποσα με του 2019 ήδη από το καλοκαίρι.
Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι η πανδημία δεν παρατηρείται να προκάλεσε απομείωση της φορολογικής βάσης με ουσιαστικό τρόπο, σύμφωνα με την Citi προοιωνίζει μια δυνητικά ταχεία μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος μετά την πανδημία.
Μεταξύ των μεγάλων κρατών μελών, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας διαμορφώνεται ο στόχος δημοσιονομικού ελλείμματος της τάξης του 5% του ΑΕΠ για το 2022, από 8%-9% το 2021.
Το συνολικό έλλειμμα της Ευρωζώνης αναμένεται να μειωθεί σχεδόν στο μισό σε σύγκριση με το φετινό επίπεδο (από 7,5%-8% του ΑΕΠ σε λίγο πάνω από 4%). Αυτό σημαίνει ότι οι καθαρές χρηματοδοτικές ανάγκες ενδέχεται να μειωθούν από 840 δισ. ευρώ το 2021 σε περίπου. 480 δισ. ευρώ το 2022.
Οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα συμβάλουν σε πρόσθετη δημοσιονομική στήριξη, υπογραμμίζει η Citi. Η Ιταλία – ο μεγαλύτερος αποδέκτης χρημάτων του Ταμείου – σχεδιάζει να απορροφήσει επιχορηγήσεις ύψους 0,7% του ΑΕΠ το 2022 (μετά από 0,3% το 2021), για να χρηματοδοτήσει κυρίως δημόσιες επενδύσεις (0,5% του ΑΕΠ). Η Ισπανία σχεδιάζει να δαπανήσει 25,6 δισ. ευρώ (1,9% του ΑΕΠ) το 2022.
Τα δημοσιονομικά σχέδια των χωρών παραμένουν σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένα προς τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης. Ωστόσο, επισημαίνει η έκθεση, πέρα από αυτόν τον ορίζοντα, θα πρέπει να επανεισαχθεί κάποια μορφή συντονισμένων δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, μετά την αναστολή για τρία χρόνια. Εάν και πώς θα αλλάξουν αυτοί οι κανόνες σε σχέση με το παλιό Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα αποτελέσει βασική συζήτηση για τους ευρωπαίους φορείς χάραξης πολιτικής πριν από το φθινόπωρο του 2022.
Η Citi εκτιμά πως η πρόταση του ESM για αύξηση της τιμής αναφοράς για το επίπεδο του δημόσιου χρέους από το 60% στο 100% του ΑΕΠ, θα κατέληγε σε υπέρβαση του ορίου ελλείματος 3% του ΑΕΠ από τέσσερις χώρες και τρεις από αυτές (Βέλγιο, Ισπανία και Γαλλία) θα είχαν σχετικά ήπιες ανάγκες προσαρμογής (μείωση χρέους/ΑΕΠ λιγότερο από 1% του ΑΕΠ ετησίως σύμφωνα με τον κανόνα 1/20). Μόνο η Ιταλία και η Ελλάδα θα έμεναν με ένα κυριολεκτικό «βουνό» για να υπερπηδήσουν.
