Στην τελική ευθεία βρίσκεται η ολοκλήρωση των εκκρεμοτήτων και ενεργειών για να… «κλείσει το μέτωπο» σε μια μεγάλη οδική σύμβαση παραχώρησης, αυτήν της Εγνατίας Οδού. Ώστε, εν συνεχεία να περάσει η υποδομή στο σχήμα των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Egis (75% - 25%), που έχει επικρατήσει στον σχετικό διαγωνισμό (του τότε ΤΑΙΠΕΔ) για την 35ετή ανάληψη της λειτουργίας του αυτοκινητόδρομου, μαζί προφανώς με τη συντήρησή του και την προώθηση πρόσθετων κατασκευαστικών εργασιών.
Μάλιστα, όπως είπε στη Βουλή ο υφυπουργός Υποδομών, Ν. Ταχιάος, ήδη έχουν γίνει ενέργειες ώστε το θέμα με την πιστοποίηση των δεκάδων σηράγγων του αυτοκινητόδρομου, που εκκρεμούσε και καθυστερούσε, να λυθεί - αναληφθεί από τον ίδιον τον παραχωρησιούχο, με την τροποποιημένη σύμβαση να έχει σταλεί ήδη προς έλεγχο και επικύρωση στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
Ολες οι πλευρές, δημόσιο και νέος παραχωρησιούχος-επενδυτής, εργάζονται προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης των διαδικασιών έως το τέλος του έτους, προκειμένου να «περάσει» η παραχώρηση στο σχήμα της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και να καταβληθεί το τίμημα των περίπου 1,35 δισ. στα «ταμεία» του δημοσίου φέτος, όπως αναφέρεται και στον προϋπολογισμό. Να αναφέρουμε ότι και από την ίδια τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ υπάρχει η προσδοκία έως το τέλος του 2025 να έχει τελειώσει το θέμα, όπως για ακόμα μία φορά αναφέρεται και σε σχετικό IR Report (για τα οικονομικά μεγέθη 9μήνου 2025). Σύμφωνα με αναλυτές, η Εγνατία Οδός αναμένεται να αποφέρει μέσο EBITDA 190–475 εκατ. ευρώ μετά την πενταετή περίοδο κατασκευής, με μέσο περιθώριο 75%.
Η διαδοχή
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, για να επιτευχθεί ο δύσκολος στόχος που έχει τεθεί για ολοκλήρωση των ενεργειών έως το τέλος του 2025, χρειάζεται «αγώνας δρόμου», να κινηθεί άμεσα το Ελεγκτικό Συνέδριο, να κυρωθεί η σύμβαση από τη Βουλή και βέβαια, να φτάσουμε στο σημείο να γίνει ομαλά η «διαδοχή» και η ανάληψη της οδικής υποδομής (με παραχώρηση πλέον) από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Προφανώς, απαιτείται συντονισμός ανάμεσα στο Δημόσιο, το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Egis, την ίδια την Εγνατία Οδό Α.Ε., αλλά και τον όμιλο AKTOR που έχει αναλάβει και τη λειτουργία των διοδίων (μέχρι να «κλείσει» η παραχώρηση), θυμίζοντας, ως έναν βαθμό και υπό άλλες προφανώς συνθήκες, τη μετάβαση της Αττικής Οδού από τον πρώην επενδυτή (ΑΒΑΞ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις) στον νέον (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ).
Το θέμα των Σηράγγων και το Ελεγκτικό Συνέδριο
Η σύμβαση έχει υπογραφεί πριν από ενάμιση, και παραπάνω, χρόνο (Μάρτιος 2024), ενώ υπήρχε πλήθος εκκρεμοτήτων για διευθέτηση (πιστοποιήσεις σε σήραγγες, διόδια κ.α.) με τον επενδυτή να περιμένει τις απαραίτητες κινήσεις από το δημόσιο. Ένα από τα πιο σπουδαία προαπαιτούμενα αφορούσε στην πιστοποίηση των 39 σηράγγων από το Δημόσιο. Ο υφυπουργός Υποδομών, κ. Ν. Ταχιάος, απαντώντας χτες σε ερώτηση στη Βουλή που έθεσε ο Ανεξάρτητος Βουλευτής Α΄ Θεσσαλονίκης, κ. Μιχαήλ Χουρδάκης, με θέμα «Διασφάλιση της λειτουργίας της Εγνατίας Οδού Α.Ε. και του δημόσιου χαρακτήρα της - Παραχώρηση της Εγνατίας Οδού», αναφέρθηκε στην Εγνατία Οδό και στο θέμα της παραχώρησης. Όπως, μεταξύ άλλων, σημείωσε, για την αναβλητική αίρεση η οποία υπάρχει και αφορά στην κατάταξη των σηράγγων σε κατηγορία Ε που «κολλούσε» μέχρι σήμερα, μόλις προ ημερών εστάλη «στο Ελεγκτικό Συνέδριο από το ΤΑΙΠΕΔ μία πρόταση τροποποίησης της σύμβασης προς έλεγχο, η οποία αναθέτει στον προσωρινό παραχωρησιούχο και μελλοντικό παραχωρησιούχο να προχωρήσει αυτός στην κατάταξη στην κατηγορία Ε. Σας επαναλαμβάνω έχει πάει στο Ελεγκτικό Συνέδριο – Ε.Σ., και εφόσον τύχει θετικής αντιμετώπισης από το Ελεγκτικό Συνέδριο, θα έρθει στη Βουλή για κύρωση, μαζί με τη σύμβαση στο σύνολό της. Πρέπει να σας πω ότι το ζήτημα της κατάταξης των σηράγγων σε κατηγορία Ε ήταν μια υποχρέωση η οποία έπρεπε να τρέξει από την Εγνατία Οδός Α. Ε., αλλά έτρεξε αργά και έμειναν εκκρεμότητες».
Σε σχέση με τις σήραγγες, ο ίδιος επίσης ανέφερε ότι «οι σήραγγες οι οποίες χρειάζονται πιστοποίηση είναι με βάση το Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο ενσωματώνει την αντίστοιχη οδηγία στο εθνικό δίκαιο, εκείνες, οι οποίες έχουν μήκος πάνω από 500 μέτρα. Αυτές οι σήραγγες της Εγνατίας Οδού είναι κάτι παραπάνω από 60 σήραγγες. Είχε προηγηθεί μια μελέτη του ΤΑΙΠΕΔ. Μια μελέτη η οποία έλεγε τι έργα έπρεπε κατ’ εκτίμηση να γίνουν σε ένα μέρος των σηράγγων, οι οποίες θεωρείται ότι δεν είχαν αδειοδοτηθεί πριν από το 2007 και η όποια μελέτη είχε ένα πολύ λεπτό σημείο, έλεγε ότι πρέπει να γίνουν κάποιες πρόσθετες εργασίες που τις έκανε η εταιρεία που έχει την συντήρηση της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α. Ε., και όντως στο δυτικό τμήμα εκεί συμμετέχει η ΤΕΡΝΑ. Τις έκανε με μια προϋπόθεση όμως, την οποία την εισήγαγε τότε ο μελετητής, ότι θα έπρεπε να μελετηθεί και η επιτελεστικότητα των ήδη εγκατεστημένων συστημάτων, τα οποία θεωρήθηκε ότι δεν μπορούσαν σε εκείνη τη φάση να ελεγχθούν».
Για να καταλήξει: «αυτό λοιπόν, το οποίο δεν έχει συμβεί και το οποίο αποτελεί αντικείμενο για τη Διοικητική Αρχή Σηράγγων Αξιολόγησης, είναι η επιτελεστικότητα όλων των συστημάτων για τα οποία έχει γίνει από σύμβουλο του Υπουργείου στον οποίο έχει ανατεθεί η σχετική εργασία. Μία μελέτη η οποία υπεβλήθη στο Υπουργείο και η οποία θα συνοδεύει και την πρόταση για τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης που θα έρθει στη Βουλή». Όπως επίσης, αναφέρθηκε, για την επίβλεψη, «από την ίδια τη σύμβαση προβλέπεται ότι αυτό το κάνει Ανεξάρτητος Μηχανικός, που μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί ότι δουλεύει πολύ καλά στις παραχωρήσεις, και το Δημόσιο στο τεχνικό μέρος είναι καλυμμένος από τον Ανεξάρτητο Μηχανικό. Η δε υπηρεσίας Δ 17 του υπουργείου Υποδομών ελέγχει το χρηματοοικονομικό μοντέλο που ακολουθεί η παραχώρηση».
Να σημειωθεί ότι ο κ. Χουρδάκης αναφέρθηκε σε ποσό περίπου 300 εκατ. ευρώ που θα χρειαστεί για την πιστοποίηση, χωρίς να είναι επισήμως γνωστό το ύψος αυτής της δαπάνης, με ποιον τρόπο θα χρηματοδοτηθεί, αν «βγει» από το τίμημα ή όχι κ.α..
Όπως και παλιότερα έχει αναφέρει το insider.gr, η μεγαλύτερη καθυστέρηση εντοπίζονταν στην πιστοποίηση των σηράγγων, που αποτελεί και ευρωπαϊκή επιταγή, όπου δεν είχαν γίνει πέρυσι ουσιαστικά βήματα. Εκκρεμότητες υπήρχαν παλιότερα και ως προς τους υπολειπόμενους σταθμούς διοδίων (π.χ. Μάλγαρα, Χαλάστρα και Πολύκαστρο, με ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ), αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο αποζημίωσης του αναδόχου εφόσον ληφθεί απόφαση να μην υλοποιηθούν. Ένα ακόμα πολιτικό «αγκάθι» αποτελούσε το συμμάζεμα των 70.000-80.000 καρτών δωρεάν διελεύσεων που είχαν μοιραστεί με διάφορες υπουργικές αποφάσεις.
Γιατί πρέπει να προχωρήσει η παραχώρηση – Θέμα ασφάλειας για την υποδομή
Ο κ. Ταχιάος σημείωσε ότι «η παραχώρηση θα προχωρήσει όχι γιατί αποτελεί μια μνημονιακή υποχρέωση, την οποία την έχουμε οι πάντες, κίνηση και οι προηγούμενες κυβερνήσεις πριν τη Νέα Δημοκρατία, αλλά και γιατί η παραχώρηση είναι προϋπόθεση αυτή τη στιγμή για την αναβάθμιση της Εγνατίας Οδού. Η Εγνατία Οδός έχει ουσιώδεις διαφορές, ποιοτικές από τις υπόλοιπες, από τις παραχωρήσεις από τους υπόλοιπους αυτοκινητοδρόμους στο σύνολο των αυτοκινητοδρόμων Η Εγνατία Οδός υστερεί. Υπήρχαν τμήματα της Εγνατία Οδός της τάξεως των 140 εκατομμυρίων για ασφαλτοστρώσεις, τα οποία ήρθαν επανειλημμένα με αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και τα οποία τμήματα τα απέρριψα όλα εγώ. Και ξέρετε γιατί το απέρριψα; Ακριβώς για να μην πείτε αυτό το οποίο είπατε, ότι κάνουμε ασφαλτοστρώσεις για να τις βρει ο παραχωρησιούχος. Έτοιμες λοιπόν θα τις κάνει ο παραχωρησιούχος και θα τις κάνει με δικές του δαπάνες, όπως έχει υποχρέωση να τις κάνει από τις συμβάσεις παραχώρησης».
Απευθυνόμενος στον βουλευτή από τη Βόρεια Ελλάδα, ο υφυπουργός ανέφερε ότι «η Εγνατία Οδός χρήζει άμεσων παρεμβάσεων. Και όχι μόνο αυτό, χρειάζεται και τις πρόσθετες εκείνες εργασίες, οι οποίες είναι απολύτως συνδεδεμένες με την ολοκλήρωση παραχώρησης, για παράδειγμα με τις υποχρεώσεις τις οποίες αναφερθήκατε, του παραχωρησιούχου είναι η κατασκευή του δρόμου Χαλάστρα-Εύζωνοι, δηλαδή Χαλάστρα- Πολύκαστρο, ο οποίος ένας δρόμος απολύτως απαραίτητος για την Βόρειο Ελλάδα και για λόγους λειτουργικούς αλλά και για λόγους ασφαλείας».
Όπως λένε και στην αγορά, οι οδηγοί κινούνται σε έναν οδικό άξονα σαφώς υποβαθμισμένο εικόνα (ξεχωρίζει το τμήμα Θεσσαλονίκη–Ξάνθη) όπου το οδόστρωμα έχει επιβαρυνθεί από χρόνια ελλιπή συντήρηση και συστηματική διέλευση βαρέων οχημάτων. Η κατάσταση έχει οδηγήσει σε συσσωρευμένες φθορές και λακκούβες που προκαλούν υλικές ζημιές και αυξάνουν την πιθανότητα ατυχημάτων και δυστυχημάτων, όπως αυτό τον περασμένο Αύγουστο στα διόδια Ιάσμου. Το θέμα έχουν ήδη θέσει τα Νομαρχιακά Τμήματα ΑΔΕΔΥ Έβρου και Ξάνθης στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, ζητώντας την επείγουσα εξέταση της κατάστασης.
Η υποδομή και η σύμβαση
Πέρυσι τον Μάρτιο η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ανακοίνωνε ότι υπέγραψε, ως αρχικός μέτοχος και μέλος της εταιρείας «ΝΕΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», τη σύμβαση παραχώρησης αναφορικά με το δικαίωμα χρηματοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητόδρομου Εγνατία Οδός, καθώς και των τριών (3) καθέτων προς αυτόν οδικών αξόνων, για χρονικό διάστημα 35 ετών.
Η κοινοπραξία θα αναλάβει τη συντήρηση και λειτουργία του οδικού άξονα μήκους 658 χιλιομέτρων, καθώς και των 3 κάθετων οδικών αξόνων συνολικού μήκους 225 χιλιομέτρων, που αποτελούν συνδέσεις της Εγνατίας Οδού με τις γειτονικές χώρες (Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία και Βουλγαρία). Επίσης, γίνονταν λόγος ότι εντός πέντε ετών από την έναρξη της παραχώρησης θα ολοκληρωθούν σημαντικές επενδύσεις άνω των 420 εκατ. ευρώ για την ανάταξη του οδικού άξονα και την αναβάθμιση των κάθετων αξόνων. Μεταξύ των έργων περιλαμβάνεται η αναβάθμιση του οδικού άξονα Χαλάστρα – Εύζωνοι ώστε να αποκτήσει τεχνικές προδιαγραφές κλειστου αυτοκινητόδρομου, ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα κατοίκων και φορέων της Κεντρικής Μακεδονίας.
Κατά τη διάρκεια των 35 ετών της σύμβασης παραχώρησης προβλέπεται να εκτελεστούν εργασίες βαριάς συντήρησης συνολικού κόστους 1,8 δισ. ευρώ. Οι εργασίες αυτές αφορούν κυρίως αντικαταστάσεις ασφαλτικών και οδοστρωμάτων, βαριά συντήρηση τεχνικών έργων (γέφυρες, σήραγγες) αντικαταστάσεις οριζόντιας και κάθετης σήμανσης (πινακίδες, διαγράμμιση) και αντικατάσταση μεταλλικών στηθαίων ασφαλείας. Η Σύμβαση προβλέπει επίσης την κατασκευή και 16 Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) και 12 σύγχρονων χώρων στάθμευσης και αναψυχής κατά μήκος του οδικού άξονα.
