Ροή
Σε τροχιά πλήρους εξυγίανσης μπήκε στο 2023 ο ΟΣΕ, με τη διαγραφή χρεών περίπου 10 δισ. ευρώ, ώστε να προωθήσει με μεγαλύτερη ευχέρεια ευρύ επενδυτικό πρόγραμμα άνω των 1,3 δισ. ευρώ. Με την είσοδο του νέου έτους ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας (ΟΣΕ) έχει ήδη λάβει «βαθιές ανάσες» μέσω της διαγραφής του συνόλου των ανείσπρακτων βεβαιωμένων οφειλών από καταπτώσεις δανείων της ΟΣΕ ΑΕ με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, με το σχετικό ποσό να υπερβαίνει τα 10,4 δισ. ευρώ.
Όπως προκύπτει από σχετική απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρα, Υποδομών & Μεταφορών, Κ. Καραμανλή, του αναπληρωτή ΥΠΟΙΚ, Θ. Σκυλακάκη και του Υφυπουργού Μεταφορών, Μ. Παπαδόπουλου, «διαγράφονται βεβαιωμένες οφειλές της ΟΣΕ ΑΕ έναντι του Ελληνικού Δημοσίου, που προέρχονται από καταπτώσεις δανείων εγγυημένων από το Ελληνικό Δημόσιο, συνολικού ύψους 10.412.706.417,39 ευρώ (δέκα δισ. τετρακόσια δώδεκα εκατομμύρια επτακόσιες έξι χιλιάδες τετρακόσια δέκα επτά ευρώ και τριάντα εννέα λεπτά)».
«Πήρε» ΦΕΚ η διαγραφή χρεών
Αυτό προκύπτει από σχετικό ΦΕΚ που αναρτήθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης με ημερομηνία 27 Δεκεμβρίου 2022 (οι υπογραφές των υπουργών «έπεσαν» στις 19/12/2022) αλλά μάλλον «πέρασε κάτω από τα ραντάρ» λόγω της εορταστικής περιόδου. Με την επικύρωση αυτής της απόφασης, η ισχύς της οποίας άρχισε από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο ΟΣΕ με την επίσημη «κυβερνητική βούλα» εξυγιαίνεται πλήρως και μπορεί να συνεχίσει το έργο του απαλλαγμένος από έναν μεγάλο «βραχνά». Πρόκειται για μια εκκρεμότητα πολλών ετών που «ταλαιπωρούσε» τον Οργανισμό, αρκετά χρόνια μετά την απόφαση της Κομισιόν που άναψε πράσινο φως για τη διαγραφή.
Όπως σημειώνεται στην σχετική κοινή υπουργική απόφαση, «η Διεύθυνση Κρατικών Εγγυήσεων και Κίνησης Κεφαλαίων του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους καλείται, σύμφωνα με την παρούσα απόφαση, να προβεί στη διαγραφή του συνόλου των ανείσπρακτων βεβαιωμένων οφειλών από καταπτώσεις δανείων του ΟΣΕ με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, που περιλαμβάνονται σε όσες κρίθηκαν με την υπό στοιχεία C(2017) 3987/ final/16.6.2017 απόφαση της Ε.Ε. ως μη αντιβαίνουσες το κοινοτικό δίκαιο περί κρατικών εγγυήσεων, συνολικού ποσού δέκα δισ. τετρακοσίων δώδεκα εκατομμυρίων επτακοσίων έξι χιλιάδων τετρακοσίων δέκα επτά ευρώ και τριάντα εννέα λεπτών (10.412.706.417,39).
Για τον σκοπό αυτό, η αρμόδια Διεύθυνση ΚΕ και ΚΚ θα συντάξει Ατομικά Φύλλα Έκπτωσης (ΑΦΕΚ), για διαγραφή των ως άνω αναφερομένων ποσών από βεβαιωμένες οφειλές του ΟΣΕ στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ Αθηνών και Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων.
Η ως άνω διαγραφή των βεβαιωμένων οφειλών απαλλάσσεται από οιονδήποτε φόρο, τέλος ή δικαίωμα οιασδήποτε φύσεως υπέρ του Δημοσίου ή τρίτων. Η ισχύς της παρούσας απόφασης αρχίζει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως».
Στο ΦΕΚ και στο σκεπτικό της απόφασης σημειώνονται επίσης, μεταξύ άλλων, η «απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Ο.Σ.Ε. Α.Ε. “State aid SA.32543 (2011/N) - Greece - Measures in favor of OSE S.A.” [Κρατική ενίσχυση SA.32543 (2011/N) - Ελλάδα - Μέτρα υπέρ ΟΣΕ Α.Ε.], με την οποία κρίθηκε ότι η διαγραφή των οφειλών της Ο.Σ.Ε. ΑΕ προς το Ελληνικό Δημόσιο δεν συνιστά κρατική ενίσχυση και είναι συμβατή με την εσωτερική αγορά βάσει του στοιχείου β) της παρ. 3 του άρθρου 107 της Συνθήκης για Λειτουργία Ευρωπαϊκής Ένωσης», η υπ’ αρ. 351074/07.12.2021 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υποδομών και Μεταφορών για την «Αποτίμηση του μεταβιβασθέντος στο Ελληνικό Δημόσιο ενεργού τροχαίου υλικού ιδιοκτησίας του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος Α.Ε. και μερικός συμψηφισμός οφειλών της Εταιρείας προς το Ελληνικό Δημόσιο» αλλά και το γεγονός ότι από τις διατάξεις της παρούσας δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.
Το story της εξυγίανσης
Το story της εξυγίανσης του Οργανισμού ξεκίνησε στις αρχές του 2011, όταν οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν στην Κομισιόν σειρά μέτρων στήριξής του, με την Κομισιόν να ζητάει διευκρινήσεις και να βάζει πλήθος ερωτημάτων προς τις ελληνικές αρχές. Οριστικές αποφάσεις ελήφθησαν την άνοιξη του 2017, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαπιστώνει τότε ότι δεν υφίσταται θέμα κρατικών ενισχύσεων προς τον ΟΣΕ. Ουσιαστικά, οι Βρυξέλλες αποδέχτηκαν ότι τα μέτρα που λήφθηκαν για την αναδιάρθρωση του ΟΣΕ (διαγραφή χρέους, μετάταξη προσωπικού κ.λπ.) είναι σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων.
Σημειώνεται ότι οι απαιτήσεις αυτές αφορούσαν υποχρεώσεις τόκων και χρεολυσιών από ομολογιακό δάνειο με ημερομηνία λήξης τον Ιούνιο του 2037. Με την απόφαση συντελείται η πρόωρη λήξη του επίμαχου δανείου χωρίς καμία επιβάρυνση για τον ΟΣΕ. Είχε προηγηθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη μεταφορά του τροχαίου υλικού από τον ΟΣΕ στη ΓΑΙΟΣΕ, με αποτίμηση που ανήλθε στα 309,1 εκατ. ευρώ. Από τον Οργανισμό μεταβιβάστηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο 3.582 τεμάχια τροχαίου υλικού (βαγόνια, εξοπλισμός κ.ά.) και εκκρεμούσε η υπουργική απόφαση για τη διαγραφή των συνολικών χρεών η οποία πραγματοποιήθηκε στις 19.12.2022, με την οποία έκλεισε το προβληματικό κεφάλαιο για τον ΟΣΕ. Να σημειωθεί ότι με άλλη, παλιότερη, απόφαση του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του φορέα είχε προβλεφθεί το ακατάσχετο της κρατικής χρηματοδότησης του διαχειριστή υποδομής.
Προχωρά το μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα 1,3 δισ. ευρώ
Πλέον, μετά την εν λόγω κυβερνητική απόφαση που βάζει τέρμα σε μια εκκρεμότητα ετών, ο ΟΣΕ μπορεί να προχωρήσει με μεγαλύτερη άνεση στο μεγάλο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα με στόχο την εσωτερική αναδιάρθρωσή του και βέβαια την προώθηση επενδύσεων άνω του 1,3 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα στην πορεία αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης της κρατικής εταιρείας, εποπτευόμενης από το υπ. Υποδομών & Μεταφορών, που θα της επιτρέψει να μετεξελιχθεί σε έναν οργανισμό χωρίς χρέη ώστε προωθήσει το στρατηγικό επιχειρησιακό του σχέδιο που είναι η ανάταξη, ο εκσυγχρονισμός και η συντήρηση του δικτύου (σιδηρόδρομος).
Άλλωστε, όπως ήδη έχει αναφέρει το insider.gr ο ΟΣΕ προωθεί μεγάλα επενδυτικά σχέδια, μέσω ΣΔΙΤ, για την ανάταξη και εκσυγχρονισμού του σιδηροδρομικού δικτύου αλλά και στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού του. Ο σχεδιασμός αυτός προβλέπει μια επένδυση συνολικού ύψους 1,2 δισ.. ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια, που θα προχωρήσει με το μοντέλο των ΣΔΙΤ και θα αφορά τρεις κύριες γραμμές του σιδηροδρομικού δικτύου. Ήδη είναι πιο προχωρημένες οι διεργασίες για το βόρειο «μέτωπο» της χώρας («Δίκτυο Μακεδονίας – Θράκης, Στρυμώνας – Αλεξανδρούπολη και Πλατύ – Φλώρινα»), μέσω ΣΔΙΤ, ύψους 300 εκατ. ευρώ περίπου.
Η επένδυση, η οποία, όπως είναι γνωστό, είχε καταγραφεί στην προ μηνών έκθεση της Ε.Ε., χωρίζεται σε τρία επιμέρους έργα: 1) Κύριο δίκτυο (Κεντρική Ελλάδα Πειραιάς - Αθήνα - Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα), 2) Δίκτυο Μακεδονίας - Θράκης (Βόρεια Ελλάδα), 3) Δίκτυο Αθήνα (Ελ. Βενιζέλος) - Κιάτο (Αττική και Πελοπόννησος) (με συντήρηση ως το Ρίο). Αυτό που φαίνεται να αλλάζει στον σχεδιασμό είναι ότι έρχεται «μπροστά» το τμήμα της Πελοποννήσου και να μείνει πιο πίσω η διαδικασία για το τμήμα της Κεντρικής Ελλάδας που είναι και το μεγαλύτερο σε προϋπολογισμό (εκτιμάται σε άνω των 500 εκατ. ευρώ). Άλλωστε, στο δίκτυο προς την Πελοπόννησο (έως το Κιάτο) οι εργολαβίες ανάταξης και αναβάθμισης είναι πιο περιορισμένες σε έκταση και δρομολογούνται ήδη, κατά συνέπεια το έργο θα επικεντρωθεί κυρίως στη συντήρηση.
Παράλληλα, δεδομένου ότι, το εγχώριο δίκτυο χρειάζεται άμεσα παρεμβάσεις, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι βραδυπορίες και να αυξηθεί η χωρητικότητα, ο Οργανισμός συνεχίζει να δημοπρατεί και να εκτελεί έργα ανατάξεων και συντηρήσεων σε όλο το εύρος του δικτύου έως υλοποιήσεως του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού. Τα έργα αυτά δεν αφορούν μόνο στην υποδομή και την επιδομή, αλλά και στα σύγχρονα συστήματα σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης και ETCS που ολοκληρώνονται στο δίκτυο.
Προαστιακός και ψηφιακός μετασχηματισμός
Υπενθυμίζεται ότι έχει ήδη γίνει η δημοπράτηση (προσφορές 24/01/2023) για τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο της Δυτικής Αττικής. Πρόκειται για μια νέα γραμμή, προαστιακού σιδηροδρόμου, μήκους 36 χλμ., που θα ξεκινά από τα Άνω Λιόσια, θα διασχίζει τον Ασπρόπυργο και την Ελευσίνα και θα τερματίζει στα Μέγαρα, με επτά νέους σταθμούς που θα αλλάξουν τη μεταφορική εικόνα της Δυτικής Αττικής. Η συμβασιοποίηση του έργου εκτιμάται για το φθινόπωρο του 2023 και η ολοκλήρωσή της επέκτασης προβλέπεται για το τέλος του 2025.
Σε σχέση με τον ψηφιακό μετασχηματισμό του ΟΣΕ (ΣΔΙΤ, 150 εκατ. ευρώ εκτιμώμενης αξίας), η διαδικασία είναι στη φάση όπου αναμένεται η έγκριση της χρηματοδότησης από το υπουργείο για να δρομολογηθεί στη συνέχεια το project που θα χρειαστεί εύλογο χρόνο περαιτέρω ωρίμανσης. Εκτιμάται ότι ποσά 25 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, με 40 εκατ. ευρώ να αφορούν την αναβάθμιση και τα υπόλοιπα την 10ετή συντήρηση. Πληροφορίες της αγοράς αναφέρουν ότι το γενικό πλάνο προβλέπει, μεταξύ άλλων, δράσεις που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών WiFi τόσο εντός των σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων, όσο και εντός των επιβατικών συρμών, υπηρεσίες Τηλεματικής προς το επιβατικό κοινό (π.χ. νέες τεχνολογίες εξοπλισμού ενημέρωσης του επιβατικού κοινού στους βασικούς Σταθμούς του σιδηροδρομικού δικτύου, πληροφορίας αναχώρησης / άφιξης σε real time κ.α.), το γνωστό «Έξυπνο Εισιτήριο» (δηλαδή, μοντέλο που θα επιτρέπει στον επιβάτη αγορά μίας κάρτας για να εξυπηρετείται στο δίκτυο) ή άλλες ενέργειες.
