Στην ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός (ISS) αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας. Ένα λαμπρό παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ, Ευρώπης, Καναδά, Ιαπωνίας και Ρωσίας.
Για πάνω από δύο δεκαετίες, η NASA και οι διεθνείς συνεργάτες της έχουν εξασφαλίσει συνεχή και αδιάκοπη ανθρώπινη παρουσία στην χαμηλή περιγήινη τροχιά δηλαδή στην περιοχή γύρω από τη Γη όπου βρίσκονται πολλοί διαστημικοί σταθμοί και ο ίδιος ο ISS.
Ωστόσο, το 2030 θα σημάνει το τέλος του, καθώς πρόκειται να αποσυρθεί από την τροχιά του και θα οδηγηθεί σε μια απομακρυσμένη περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού.
Όπως αναφέρεται σε άρθρο του space.com, από την εκτόξευση των πρώτων τμημάτων του το 1998, o Διεθνής Διαστημικός Σταθμός έχει φιλοξενήσει μερικές από τις μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις στην επιστήμη των υλικών, τη βιοτεχνολογία, την αστρονομία, την αστροφυσική, τις γεωεπιστήμες και άλλους τομείες.
Οι αστροναύτες που διεξήγαγαν έρευνες και πειράματα εντός του διαστημικού σταθμού, έχουν δημοσιεύσει τα ευρήματά τους σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Μερικά από αυτά έχουν αυξήσει τις γνώσεις μας για τις καταιγίδες, έχουν οδηγήσει σε βελτιώσεις στις διαδικασίες κρυστάλλωσης βασικών φαρμάκων κατά του καρκίνου, έχουν περιγράψει λεπτομερώς τον τρόπο καλλιέργειας τεχνητών αμφιβληστροειδών στο διάστημα, έχουν διερευνήσει την επεξεργασία υπερκαθαρών οπτικών ινών και έχουν εξηγήσει τον τρόπο αλληλουχίας του DNA σε τροχιά.
Συνολικά, έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 4.000 πειράματα εντός του ISS με αποτέλεσμα πάνω από 4.400 δημοσιεύσεις αφιερωμένες στην βελτίωση της ζωής στη Γη και την διαμόρφωση των συνθηκών για περαιτέρω εξερεύνηση του διαστήματος.
Διατηρώντας παρουσία
Ενόψει της απόσυρσης του σταθμού, η NASA και οι διεθνείς συνεργάτες της δεν εγκαταλείπουν την παρουσία τους στην χαμηλή περιγήινη τροχιά. Αντίθετα, αναζητούν εναλλακτικές ώστε να συνεχίσουν να εκμεταλλεύονται τις δυνατότητές της ως μοναδικού ερευνητικού εργαστηρίου και να επεκτείνουν την ήδη 25ετή ανθρώπινη παρουσία στα 402 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της Γης.
Στο πλαίσιο αυτό, η NASA τον Δεκέμβριο του 2021, έκανε συμφωνίες με τρεις εταιρείες για την ανάπτυξη ιδιωτικών, εμπορικών διαστημικών σταθμών σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Προηγουμένως είχα αποδείξει για χρόνια την επιτυχία των εμπορικών συνεργασιών για την αποστολή προμηθειών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε συνέργειες με τις SpaceX και Boeing για τη μεταφορά πληρωμάτων με τα διαστημικά αεροσκάφη Dragon και Starliner αντίστοιχα.
Βασισμένη στην επιτυχία αυτών των προγραμμάτων, η NASA έχει επενδύσει περισσότερα από 400 εκατ. δολάρια για να ενισχύσει την ανάπτυξη νέων εμπορικών διαστημικών σταθμών, με στόχο να εκτοξευθούν και να τεθούν σε λειτουργία πριν από την απόσυρση του ISS.
Τον Σεπτέμβριο του 2025, η NASA εξέδωσε ανακοίνωση για προτάσεις συνεργασίας για την Φάση 2 της ανάπτυξης εμπορικών διαστημικών σταθμών. Οι εταιρείες που θα επιλεγούν θα λάβουν χρηματοδότηση για την υποστήριξη κρίσιμων αναθεωρήσεων σχεδιασμού και θα παρουσιάσουν σταθμούς με τέσσερα άτομα σε τροχιά για τουλάχιστον 30 ημέρες.
Στη συνέχεια, η NASA θα προχωρήσει στην επίσημη αποδοχή και πιστοποίηση του σχεδιασμού, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι σταθμοί αυτοί πληρούν τις αυστηρές απαιτήσεις ασφάλειας της. Το αποτέλεσμα θα επιτρέψει στη NASA να αγοράζει αποστολές και άλλες υπηρεσίες σε αυτούς τους σταθμούς σε εμπορική βάση.
Στο μεταξύ... απολαύστε τη θέα
Θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να αρχίσουν να περιστρέφονται οι νέοι εμπορικοί διαστημικοί σταθμοί με ταχύτητα περίπου 28.000 χιλιόμετρα ανά ώρα γύρω από τη Γη, αλλά και έως ότου βγει από την τροχιά του το ISS το 2030.
Επομένως, όσο έχετε την ευκαιρία, κοιτάξτε ψηλά και ψάξτε να τον βρείτε. Τις περισσότερες νύχτες, όταν ο ISS πετάει από πάνω μας, είναι το πιο φωτεινό αντικείμενο στον ουρανό, ένα λαμπερό μπλε-λευκό σημείο φωτός. Οι πρόγονοί μας δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν ότι μια μέρα, ένα από τα πιο φωτεινά αντικείμενα στον νυχτερινό ουρανό θα είχε σχεδιαστεί από τον ανθρώπινο νου και κατασκευαστεί από ανθρώπινα χέρια.
Σημειώνεται ότι η NASA διατηρεί την υπηρεσία Spot the Station όπου μπορεί κανείς να εντοπίσει πότε θα περάσει ο ISS από την πόλη του - με ακριβή ώρα, κατεύθυνση και διάρκεια ορατότητας.
