Το σμήνος από σχεδόν 20 ρωσικά drones που διέσχισε τα πολωνικά σύνορα αυτή την εβδομάδα προκάλεσε έντονη ανησυχία στα μέλη του ΝΑΤΟ, τα οποία, για πρώτη φορά από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, άνοιξαν πυρ εναντίον ρωσικού στόχου που παραβίασε τον εναέριο χώρο της συμμαχίας.
Εξίσου ανησυχητική όμως, σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, είναι και η μέχρι στιγμής άρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να αποδώσει δημόσια ευθύνες στη Μόσχα για το περιστατικό της Τετάρτης, καθώς και η απουσία συμμετοχής των ΗΠΑ στην αντιμετώπισή του.
Πολλά μέλη της συμμαχίας ήδη αμφισβητούν τη δέσμευση του Τραμπ στην υπεράσπισή τους σε περίπτωση πραγματικής ρωσικής επίθεσης.
Η χλιαρή αντίδρασή του θεωρήθηκε ευρέως ως ένα ακόμη παράδειγμα της πολιτικής «Πρώτα η Αμερική», με την οποία πιέζει τους Ευρωπαίους συμμάχους να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για τη δική τους ασφάλεια και να επωμιστούν το κόστος της υποστήριξης της Ουκρανίας στην άμυνά της απέναντι στη Ρωσία.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ μπορεί επίσης να είναι επιφυλακτικός στο να προκαλέσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος, όπως λένε, ίσως δοκιμάζει τόσο τις στρατιωτικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ όσο και την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ, περισσότερο από τριάμισι χρόνια μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία.
«Αυτό το επεισόδιο υπογραμμίζει ότι ο Τραμπ, σε αντίθεση με κάθε πρόεδρο από την εποχή του Ρούζβελτ, δεν θεωρεί την ασφάλεια της Ευρώπης θεμελιώδη για την ασφάλεια της Αμερικής», δήλωσε ο Ίβο Ντάαλντερ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2013, που σήμερα είναι ανώτερος ερευνητής στο Belfer Center του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε άμεσα στις ερωτήσεις σχετικά με την αντίδραση του Τραμπ, αναφέρει το Reuters.
Ωστόσο, ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι ο πρόεδρος «θέλει αυτός ο πόλεμος, που προκλήθηκε από την ανικανότητα του Τζο Μπάιντεν, να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα» και ότι είναι θέμα της Ρωσίας και της Ουκρανίας να σταματήσουν τη σύγκρουση, ενώ η Ευρώπη πρέπει να «κάνει το καθήκον της ασκώντας οικονομική πίεση στις χώρες που χρηματοδοτούν τον πόλεμο».
Η Πολωνία, με τη βοήθεια αεροσκαφών άλλων μελών του ΝΑΤΟ, κατέρριψε τουλάχιστον 19 drones που είχαν εισέλθει στον εναέριο χώρο της την Τετάρτη, η πρώτη φορά που γνωρίζουμε ότι μέλος της Δυτικής στρατιωτικής συμμαχίας αντέδρασε με πυρά κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Ρωσία δήλωσε ότι οι δυνάμεις της έκαναν επίθεση στην Ουκρανία εκείνη τη στιγμή και ότι δεν είχαν σκοπό να πλήξουν οποιονδήποτε στόχο στην Πολωνία.
Σε οποιαδήποτε άλλη εποχή από την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, ένα τέτοιο περιστατικό πιθανότατα θα είχε σημάνει συναγερμό στην Ουάσινγκτον, προκαλώντας γρήγορη αντίδραση, λένε διπλωμάτες και αναλυτές.
Ωστόσο, ο Τραμπ, ο οποίος έχει ιστορικό αμφισβήτησης της συμμαχίας του ΝΑΤΟ, την οποία η Ουάσινγκτον ηγείται από την ίδρυσή της μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, απάντησε με αυτό που ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ιδιωτικά ότι ισοδυναμούσε με δημόσιο «σήκωμα των ώμων».
«Τι γίνεται με τη Ρωσία που παραβιάζει τον εναέριο χώρο της Πολωνίας με drones; Εδώ πάμε!», δημοσίευσε ο Τραμπ με αινιγματικό τρόπο στην πλατφόρμα Truth Social.
Χλιαρή αντίδραση
Η αρχική αντίδραση του Τραμπ στα ρωσικά drones αντιτίθεται στις προηγούμενες αμερικανικές αντιδράσεις απέναντι σε απειλές κατά της συμμαχίας.
Όταν οι πρώτες αναφορές τον Νοέμβριο του 2022 έκαναν λόγο για έναν εκτός πορείας ρωσικό πύραυλο που είχε πλήξει ένα πολωνικό χωριό, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν συγκάλεσε γρήγορα μια έκτακτη σύνοδο κορυφής με τους ηγέτες του κόσμου, καθώς εκείνος και οι σύμβουλοί του μπήκαν σε κατάσταση διαχείρισης κρίσης. Ο Μπάιντεν προειδοποίησε να μην βιαστούν να βγουν συμπεράσματα, και αργότερα διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για έναν ουκρανικό πύραυλο αεροπορικής άμυνας που είχε αποτύχει να βρει τον στόχο του κατά τη διάρκεια ρωσικής επίθεσης.
Η γλώσσα του Τραμπ αυτή την εβδομάδα ήταν επίσης πιο ήπια από την καταδίκη που εξέφρασαν αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες και ακόμη και ο πρεσβευτής του στο ΝΑΤΟ, Ματθιου Γουίτακερ, ο οποίος σε ανάρτησή του στο X υποσχέθηκε την υπεράσπιση «κάθε εκατοστού εδάφους του ΝΑΤΟ».
Ο Τραμπ συνομίλησε αργά την Τετάρτη με τον Πολωνό πρόεδρο Καρόλ Ναβρότσκι, ο οποίος δήλωσε ότι ο Αμερικανός ηγέτης επανέλαβε την αλληλεγγύη με τη Βαρσοβία. Ωστόσο, η ανάρτηση του Ναβρότσκι στο X δεν ανέφερε καμία προσφορά νέων όπλων ή εξοπλισμού. Ο Λευκός Οίκος δεν δημοσιοποίησε καμία αναφορά για την τηλεφωνική συνομιλία.
Την Παρασκευή στις Βρυξέλλες, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μάρκ Ρούτε, ανακοινώνοντας σχέδια για ενίσχυση της άμυνας του ανατολικού μετώπου της συμμαχίας, δήλωσε ότι ο Τραμπ είχε «καθαρά διευκρινίσει ότι όλοι στεκόμαστε ενωμένοι σε αυτό» και ότι ήταν ικανοποιημένος από την αμερικανική αντίδραση.
Παρά ταύτα, η άποψη στην Ευρώπη για την αντίδραση του Τραμπ στο περιστατικό κυμαίνεται από απογοήτευση έως σύγχυση και ανησυχία, σύμφωνα με πολλούς διπλωμάτες που μίλησαν υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Ένας ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος δήλωσε ότι οι ΗΠΑ είχαν συμμετάσχει σε συζητήσεις για τα drones με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, αλλά φαινόταν να είναι «διστακτικές». «Με αυτή την αμερικανική κυβέρνηση, δεν μπορούμε να βασιστούμε σε τίποτα. Αλλά πρέπει να προσποιούμαστε ότι μπορούμε», είπε ο αξιωματούχος.
Ένας διπλωμάτης από την Ανατολική Ευρώπη είπε: «Κανείς στο ΝΑΤΟ δεν έχει αισθανθεί ιδιαίτερα καθησυχασμένος από τις ΗΠΑ μέχρι στιγμής. Η σιωπή της Ουάσινγκτον ήταν σχεδόν εκκωφαντική».
Ένας Ιταλός αξιωματούχος, του οποίου τα αεροσκάφη επιτήρησης AWACS βοήθησαν να εντοπιστούν τα drones πάνω από την Πολωνία, δήλωσε ότι τα μέλη της συμμαχίας είχαν μια κυρίως αρνητική εντύπωση για την αμερικανική αντίδραση μέχρι στιγμής, αλλά απέφευγαν την ανοιχτή κριτική.
Σήμα αφύπνισης για την Ευρώπη
Ταυτόχρονα, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές παρουσίασαν την εισβολή των drones, την οποία πολλοί θεώρησαν ως μια ρωσική απόπειρα να ελέγξει τις άμυνες του ΝΑΤΟ, ως ένα «ξυπνητήρι» για την ήπειρο.
«Η επίθεση με τα drones έδειξε ότι δεν είμαστε έτοιμοι να αμυνθούμε ενάντια σε drones», δήλωσε ανώτερος Γερμανός αξιωματούχος στο Reuters. «Πρέπει να αναπτύξουμε ικανότητες το συντομότερο δυνατό».
Ο Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2014, παραδέχτηκε ότι η Ευρώπη είναι ανήσυχη, αλλά είπε ότι υπάρχει αναγνώριση πως τώρα είναι η στιγμή για την Ευρώπη να αναλάβει δράση.
«Αυτό σημαίνει την ανάπτυξη πραγματικών μέσων, την άμεση επένδυση στη βιομηχανία άμυνας της Ουκρανίας και την παροχή συγκεκριμένων εγγυήσεων ασφάλειας και μιας δύναμης ενίσχυσης μέσα στην Ουκρανία», είπε. Ωστόσο, «οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να παραμείνουν ενεργές».
Άλλα ζητήματα απασχολούν την προσοχή του Τραμπ αυτή την εβδομάδα. Την ίδια ημέρα με την εισβολή των drones στην Πολωνία, αυτός και το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού του έμειναν έκπληκτοι από την είδηση της δολοφονίας ενός κορυφαίου συντηρητικού ακτιβιστή και συμμάχου του, του Τσάρλι Κερκ. Ο Τραμπ απηύθυνε ένα βίντεο μήνυμα από το Οβάλ Γραφείο εκείνη τη νύχτα.
Η Ρωσία μπήκε ξεκάθαρα και πάλι στην ατζέντα του Τραμπ την Παρασκευή, καθώς είπε στο Fox News ότι η υπομονή του με τον Πούτιν «εξαντλείται γρήγορα» – αν και απέφυγε να απειλήσει με νέες κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα θέσει προθεσμίες για τη Μόσχα να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός με την Ουκρανία ή να αντιμετωπίσει νέες κυρώσεις, μόνο και μόνο για να κάνει πίσω. Υποδέχθηκε θερμά τον Πούτιν σε μια σύνοδο που είχε προωθηθεί από τον Λευκό Οίκο ως σύνοδος ειρήνης στην Αλάσκα στα μέσα Αυγούστου, αλλά απέτυχε να εξασφαλίσει σημαντικές παραχωρήσεις.
Τα αεροσκάφη των ΗΠΑ δεν έπαιξαν κανέναν ρόλο στην κατάρριψη των drones που παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Πολωνίας, δήλωσαν αξιωματούχοι των ΗΠΑ. Αυτή η απουσία ανησύχησε μερικούς Ευρωπαίους διπλωμάτες, αλλά οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι αυτό συνέβη επειδή ο στρατός της Ολλανδίας ήταν υπεύθυνος για τον εναέριο χώρο της Πολωνίας εκείνη την εποχή στο πλαίσιο της αποστολής αεροπορικής επιτήρησης του ΝΑΤΟ.
Η φαινομενική απόφαση του Τραμπ να αφήσει τους Ευρωπαίους να ηγηθούν στην τρέχουσα αντίδραση παραπέμπει στην πρόσφατη προσέγγισή του για τις ρωσικές κυρώσεις. Έχει πιέσει τις ευρωπαϊκές χώρες να κάνουν περισσότερα πριν οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε αυστηρότερες οικονομικές πιέσεις κατά της Μόσχας.
Ενώ το ΝΑΤΟ δηλώνει ότι εξακολουθεί να αξιολογεί την πρόθεση πίσω από το περιστατικό με τα drones, η δέσμευση του Τραμπ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια θα μπορούσε να τεθεί υπό μεγαλύτερη δοκιμασία αν ο Πούτιν δεν συμμορφωθεί με τις προειδοποιήσεις της συμμαχίας.
Η Πολωνία δήλωσε την Τετάρτη ότι ενεργοποίησε το Άρθρο 4 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο επιτρέπει στα μέλη της συμμαχίας να ζητούν διαβουλεύσεις με τους συμμάχους τους όταν απειλείται η εδαφική ακεραιότητα ή η ασφάλεια ενός μέλους.
Φωτογραφία @AP
