Έπρεπε να ανακοινωθεί το σχέδιο του Ισραήλ να αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας για να ακουστεί και η φωνή της ΕΕ μέσα από μία διεθνή θύελλα αντιδράσεων.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάλεσε την Παρασκευή το Ισραήλ να αναθεωρήσει το σχέδιό του για την Γάζα, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πόσο αναγκαία είναι μία κατάπαυση του πυρός.
Αντίστοιχα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, έκανε λόγο για συνέπειες στις σχέσεις ΕΕ-Ισραήλ και κάλεσε την ισραηλινή κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφασή της. Ο Κόστα χαρακτήρισε την κατάσταση στη Γάζα «δραματική», σημειώνοντας ότι η απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης να αναλάβει τον έλεγχο της πόλης της Γάζας θα επιδείνωνε μόνο περαιτέρω την κατάσταση.
Θολή και συγκεχυμένη στάση
Ωστόσο, η μέχρι τώρα στάση της ΕΕ απέναντι στον πόλεμο της Γάζας την εξαθλιωμένη κατάσταση των κατοίκων της από τις επιθέσεις του Ισραήλ είναι συγκεχυμένη και θολή. Ο Νίκολας Σμιτ, Επίτροπος για την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα στην προηγούμενη Κομισιόν, κάνει λόγο για κάτι βαθύτερο από μία απλή διαφωνία. Πρόκειται ουσιαστικά για θεσμική αδράνεια και για συγκεντρωτισμό ελέγχου που ασκεί η πρόεδρος της Κομισιόν.
Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στην εφημερίδα The Capitals, ο Σοσιαλιστής Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων από το Λουξεμβούργο δήλωσε ότι η Επιτροπή δεν διεξήγαγε σωστή συζήτηση σχετικά με τη σχέση της Ευρώπης με το Ισραήλ κατά τη διάρκεια των 13 μηνών μετά την έναρξη του πολέμου.
«Ποτέ δεν είχαμε μια πραγματική στρατηγική συζήτηση για το ζήτημα της Μέσης Ανατολής από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Θα έπρεπε να είχαμε συζητήσει τη σχέση με το Ισραήλ αλλά δεν το κάναμε», είπε χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του.
Αυτή η παράλειψη, υποστήριξε ο Σμιτ, οφειλόταν εν μέρει στο γεγονός ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν ευθυγραμμισμένη με το Βερολίνο και την Ουάσινγκτον, αφήνοντας λίγο χώρο για αποκλίνουσες απόψεις μεταξύ των άλλων επιτρόπων.
«Αν δεν μπορείτε να ταυτιστείτε και να διαμορφωθείτε συλλογικά ως Επιτροπή, απλώς μπερδεύεστε και απλώς κλαίτε με μεγάλα δάκρυα για το τι συμβαίνει στους φτωχούς ανθρώπους της Γάζας», προσέθεσε.
Αδυναμία συμφωνίας και στα πιο απλά
Την περασμένη εβδομάδα, τα κράτη μέλη συζήτησαν την πρόταση της Επιτροπής να αποκλείσει εν μέρει το Ισραήλ από το εμβληματικό ερευνητικό πρόγραμμα της ΕΕ, Horizon Europe, σε αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει τις πρώτες επίσημες κυρώσεις της ΕΕ κατά του Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου. Αλλά δεν προέκυψε ειδική πλειοψηφία.
Για μία ακόμη φορά, οι διπλωμάτες της ΕΕ δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν τη Δευτέρα για τη μερική αναστολή του Ισραήλ από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, σε απάντηση στον πόλεμο στη Γάζα, δήλωσαν στο Euractiv αρκετοί διπλωμάτες. Ένας διπλωμάτης είπε ότι το ζήτημα βρίσκεται τώρα στα χέρια των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, οι οποίοι θα συναντηθούν άτυπα στις 29 Αυγούστου.
Το Ισραήλ θα έχανε την πρόσβαση σε μελλοντικές επιχορηγήσεις και επενδύσεις αξίας 200 εκατ. ευρώ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Επενδύσεων (EIC) του Horizon, το οποίο ειδικεύεται στις λεγόμενες ανατρεπτικές τεχνολογίες.
Το θέμα είναι ότι ακόμη και για ελάχιστες κυρώσεις, δεν υπήρξε συμφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων τη Δευτέρα. Ορισμένες χώρες της ΕΕ προτίμησαν να καταδικάσουν το Ισραήλ μέσω μεμονωμένων πρωτοβουλιών, όπως η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία.
Με το Ισραήλ να αντιμετωπίζει παγκόσμια κριτική επειδή επέτρεψε την πείνα στην πολιορκημένη λωρίδα της Γάζας και τις συνομιλίες μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ να βρίσκονται σε αδιέξοδο, η ίδια η πρόταση θα ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβολική κίνηση.
Τα βαθύτερα αίτια
Περίπου 10 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου, υποστήριξαν την κίνηση, αλλά η Ουγγαρία, η Αυστρία και η Τσεχική Δημοκρατία αντιτάχθηκαν σθεναρά. Η Γερμανία και η Ιταλία, δύο από τα μεγαλύτερα κράτη που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την πλάστιγγα, δήλωσαν ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για ανάλυση.
Καθώς η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα επιδεινώνεται, ο Σμιτ πιστεύει ότι η καταστροφή πλησιάζει ένα όριο που η ΕΕ δεν μπορεί να αγνοήσει. «Αυτό που γίνεται τώρα στον λαό της Γάζας είναι απλώς απαράδεκτο. Δεν θέλω να μπω σε αυτή τη νομική συζήτηση για το αν είναι γενοκτονία ή όχι, αλλά αν δεν είναι, είναι πολύ κοντά σε αυτήν», είπε.
Κατά την άποψη του Σμιτ, μέτρα όπως η αναστολή του Ισραήλ από το πρόγραμμα Horizon Europe πιθανότατα θα έχουν μικρό αντίκτυπο στον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Αντ' αυτού, πρότεινε την αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ, περιγράφοντας την κίνηση ως το «μόνο όπλο» της Ευρώπης.
Ενώ ο αριθμός των νεκρών έχει αυξηθεί δραματικά το τελευταίο διάστημα, η φον ντερ Λάιεν έχει καθυστερήσει να οξύνει τη ρητορική της τους τελευταίους μήνες, ζητώντας από το Ισραήλ να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και καταγγέλλοντας τις εικόνες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με θύματα αμάχων ως «αφόρητες». Ο Σμιτ της καταλογίζει επίσης ότι δεν έχει αφήσει στην Κομισιόν περισσότερο χώρο για πολιτικές συζητήσεις σε αμφιλεγόμενα θέματα.
Η κριτική του Σμιτ προς την επικεφαλής της Επιτροπής εκτείνεται πέρα από τον πόλεμο. Προειδοποίησε ότι υπό την ηγεσία της, οι Επίτροποι «πολύ σπάνια» συζητούσαν στις συνεδριάσεις του Σώματος. «Αν έχετε αυτή την κάθετη οργάνωση εξουσίας, οι Επίτροποι δεν είναι παρά οι γραμματείς του προέδρου. Είναι υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι», ανέφερε στο Euractiv.
«Η άρνηση ορισμένων κρατών μελών να κάνουν έστω και αυτό το μικρότερο δυνατό βήμα για να πιέσουν το Ισραήλ, ενώ οι άμαχοι συνεχίζουν να σκοτώνονται και να λιμοκτονούν στη Γάζα, είναι απολύτως ενοχοποιητική», δήλωσε στη Saudi Gazette ο Mάρτιν Κονέκτι, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Έργου για τη Μέση Ανατολή στις Βρυξέλλες.
