Παρά την πρόσφατη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και τη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, και παρά τις ανακοινώσεις που είχαν προηγηθεί από τον Ντόναλντ Τραμπ στις αρχές Απριλίου για τους δασμούς, οι μετοχικές αγορές κινούνται σε νέα υψηλά.
«Ακόμα και για έμπειρους χρηματοοικονομικούς αναλυτές είναι δύσκολο να προβλέψουν πότε ένα γεγονός θα προκαλέσει διαρκή αναταραχή» σχολιάζουν σε άρθρο που δημοσίευσαν προ ημερών στους New York Times ο Jared Cohen, επικεφαλής Global Affairs της Goldman Sachs και συν-επικεφαλής του Goldman Sachs Global Institute, και ο Sam Morgan, συν-επικεφαλής Παγκόσμιας Κάλυψης Πελατών στον τομέα Global Banking & Markets.
Αναλύοντας τις αντιδράσεις των αγορών απέναντι στα σημαντικότερα γεωπολιτικά γεγονότα από το 2008 και μετά, τα δύο στελέχη της GS διαπιστώνουν ότι «πολλά γεγονότα που κυριάρχησαν στις ειδήσεις παγκοσμίως, ακόμη και στρατιωτικές συγκρούσεις, δεν επηρέασαν τις αγορές όσο πολλοί φαντάζονται».
Αντίθετα, όπως εξηγούν, «οι μεγαλύτερες μεταβολές προήλθαν από ευρύτερες και μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές αναταράξεις που ασκούν πίεση στους θεμελιώδεις μηχανισμούς της παγκόσμιας οικονομίας, ιδίως σε εκείνους που επηρεάζουν τα οικονομικά θεμέλια».
Γεγονότα που επιβραδύνουν την ανάπτυξη ή αυξάνουν τον πληθωρισμό, ειδικά όσα επηρεάζουν το εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, προκαλούν τις μεγαλύτερες πτώσεις, σχολιάζουν οι δύο αναλυτές.
Δομική και πολιτική αβεβαιότητα
Πάνω απ’ όλα, η δομική αβεβαιότητα ταράζει τις αγορές. «Όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον κόσμο σε κατάσταση πανδημίας, η διεθνής κοινότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με το άγνωστο, οδηγώντας τον δείκτη S&P 500 στη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση του από το κραχ του 1987. Θα επέστρεφε η ζωή στην κανονικότητα σε δύο εβδομάδες ή σε δύο χρόνια; Θα επανέρχονταν οι συνήθειες στην εργασία, την αγορά ακινήτων και την κοινωνική ζωή στα προ πανδημίας επίπεδα ή είχε αλλάξει θεμελιωδώς ο κόσμος»;
Οι Cohen και Morgan σχολιάζουν ότι η πολιτική αβεβαιότητα επίσης ταράζει τις αγορές. «Εκλογικά αποτελέσματα-έκπληξη ή δημοψηφίσματα, όπως το Brexit το 2016, άλλαξαν γρήγορα τις αντιλήψεις για την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα μιας χώρας, προκαλώντας διακυμάνσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, κυρίως στις αγορές συναλλάγματος».
Οι ίδιο επισημαίνουν πάντως ότι οι αγορές δεν είναι πάντα καλοί προγνωστικοί μηχανισμοί για τις γεωπολιτικές συνέπειες και ότι τείνουν να υποτιμούν τη διάρκεια των συγκρούσεων. «Στις αρχές του 2025, κάποιοι αναλυτές πίστευαν ότι ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας πλησίαζε στο τέλος του. Οι αρχικές εκτιμήσεις της αγοράς τοποθετούσαν την πιθανότητα άμεσης λύσης στο 65%. Οι στοιχηματικές αγορές και οι αποδόσεις των ουκρανικών ομολόγων αντανακλούσαν αυτή την προσδοκία. Κι όμως, ο πόλεμος συνεχίζεται».
Αγορές χρέους
Δεν αντιδρούν όλα τα περιουσιακά στοιχεία με τον ίδιο τρόπο, σχολιάζουν μεταξύ άλλων οι αναλυτές της Goldman Sachs. Όπως εξηγούν, οι αγορές εταιρικής πίστης, απ’ όπου οι επιχειρήσεις αντλούν κεφάλαια μέσω ομολόγων και δανείων, είναι συνήθως σταθερές σε γεωπολιτικά γεγονότα, εκτός εάν αυξηθεί ο κίνδυνος αδυναμίας αποπληρωμής.
Η βραχυπρόθεσμη πολιτική αστάθεια, ακόμη και στρατιωτικές κλιμακώσεις όπως οι κινεζικές στρατιωτικές ασκήσεις γύρω από την Ταϊβάν ή οι επιθέσεις με πυραύλους από τους Χούθι της Υεμένης στη Σαουδική Αραβία το 2019, σπάνια επηρεάζουν τις αγορές εταιρικού χρέους. Η υψηλή ζήτηση για ποιοτικό εταιρικό χρέος από μακροπρόθεσμους επενδυτές καθιστά βραχύβιες τις τυχόν «καθιζήσεις» σε αυτές τις αγορές.
«Ωστόσο, γεγονότα που απειλούν την οικονομική ανάπτυξη ή την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας ή που δημιουργούν συστημικές απειλές για την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, όπως οι υποβαθμίσεις της Ελλάδας κατά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης, αυξάνουν τις αποδόσεις των κρατικών και εταιρικών ομολόγων. Κατά συνέπεια, το κόστος δανεισμού για τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις αυξάνεται» σημειώνουν οι αναλυτές της GS.
Ανοσία
Ωστόσο, όταν οι κραδασμοί επαναλαμβάνονται, οι αγορές αναπτύσσουν ένα είδος ανοσίας, συμπεραίνουν οι Cohen και Morgan. «Την πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι, όπως ένας νέος εμπορικός φραγμός ή μια εμπορική συμφωνία, οι αγορές αντιδρούν έντονα».
Όπως εξηγούν, οι ανακοινώσεις για αυξήσεις δασμών από την κυβέρνηση Τραμπ τον Απρίλιο, και μάλιστα στα υψηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του 1930, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στις αγορές. Στη συνέχεια όμως, οι καθυστερήσεις που ανέκυψαν, οι συμφωνίες και ακόμη και οι ανακοινώσεις δασμών που παλαιότερα θα ξάφνιαζαν, έτυχαν πιο υποτονικής υποδοχής.
Επισημαίνουν, επίσης, ότι ο κόσμος μπορεί να είναι πιο ασταθής, αλλά οι νέοι κίνδυνοι ενσωματώνονται στους τρόπους λειτουργίας των επιχειρήσεων. Σε ό,τι αφορά τις επενδυτικές αποδόσεις, «ο χρόνος μετράει περισσότερο από το timing» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Και καταλήγουν, σχολιάζοντας ότι οι αγορές είναι ανθεκτικές και ότι δεν δημιουργούν όλα τα γεωπολιτικά γεγονότα, που κυριαρχούν στα πρωτοσέλιδα, μόνιμους κραδασμούς.
