«Είσαι καρδιοπαθής σε ηλικία 45-69 ετών»; «Τότε έχεις υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσεις άνοια στις ηλικίες μετά τα 70-75 έτη», είναι το μήνυμα που στέλνουν οι επιστήμονες του University College London της Μ. Βρετανίας, που ανακάλυψαν τον κρυφό κρίκο ο οποίος συνδέει την άνοια με την καρδιοπάθεια.
Το εύρημα προέκυψε από μελέτη –ορόσημο που μπορεί να οδηγήσει στην ανάδειξη ενός βιοδείκτη, για την πρόγνωση-και πρόληψη- της άνοιας, 20 χρόνια πριν καν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Να σημειώσουμε ότι τέτοιος βιοδείκτης δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή και η δημιουργία/ανάπτυξη του αποτελεί επανάσταση για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη της μάστιγας της 3ης ηλικίας, δηλαδή όλων των μορφών άνοιας συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι οι μεσήλικες με κάποιου βλάβης στην καρδιά έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια σε προχωρημένη ηλικία. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο European Heart Journal και χρηματοδοτήθηκε από κοινού από το British Heart Foundation, το Wellcome Foundation, το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας, την British Health and Safety Executive, το Υπουργείο Υγείας (Ηνωμένο Βασίλειο), το Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αίματος (ΗΠΑ), το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης (ΗΠΑ), τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (ΗΠΑ) και το Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας.
Ο ρόλος της τροπονίνης
Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι μεσήλικες με καρδιολογικά προβλήματα, που είχαν υψηλότερα επίπεδα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται «τροπονίνη Ι» στο αίμα τους είχαν και περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια αργότερα στη ζωή τους. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι τα υψηλά επίπεδα τροπονίνης, που οδηγούσαν σε άνοια μπορούσαν να χτυπήσουν καμπανάκι κινδύνου 20 - 25 χρόνια πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων της άνοιας.
Η τροπονίνη απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος όταν ο καρδιακός μυς έχει υποστεί βλάβη. Οι γιατροί αναζητούν πολύ υψηλά επίπεδα τροπονίνης σε άτομα που υποψιάζονται ότι έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ωστόσο, υψηλότερα από το φυσιολογικό επίπεδα τροπονίνης, χωρίς καρδιαγγειακά συμπτώματα, θα μπορούσαν να υποδηλώνουν σιωπηλή, συνεχιζόμενη βλάβη στον καρδιακό μυ ή προβλήματα με τη λειτουργία του. Αυτό μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε άλλα μέρη του σώματος, επηρεάζοντας την αιμάτωση του εγκεφάλου και οδηγώντας σε εκδήλωση άνοιας.
Ο επικεφαλής συγγραφέας, καθηγητής Eric Brunner από το Ινστιτούτο Επιδημιολογίας και Φροντίδας Υγείας του UCL, δήλωσε: «Η κακή υγεία της καρδιάς στη μέση ηλικία θέτει τους ανθρώπους σε αυξημένο κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή. Η βλάβη στον εγκέφαλο που παρατηρείται σε άτομα με άνοια συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια δεκαετιών πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Ο έλεγχος των παραγόντων κινδύνου που είναι κοινοί τόσο στις καρδιακές παθήσεις, (έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο) όσο και στην άνοια στη μέση ηλικία, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, μπορεί να επιβραδύνει ή ακόμη και να σταματήσει την ανάπτυξη της άνοιας, καθώς και των καρδιαγγειακών παθήσεων».
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι πρέπει να διεξαχθούν μελέτες για να διερευνηθεί πόσο καλά τα επίπεδα τροπονίνης στο αίμα μπορούν να προβλέψουν τον μελλοντικό κίνδυνο άνοιας. Τα πρώτα πάντως διαθέσιμα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η τροπονίνη θα μπορούσε να γίνει δείκτης κινδύνου για την πρόβλεψη της μελλοντικής πιθανότητας άνοιας.
Πόσο αυξάνεται ο κίνδυνος άνοιας σε άτομα με αυξημένη τροπονίνη
Η άνοια αφορά εκφυλιστική βλάβη στους νευρώνες του εγκεφάλου οδηγώντας σε έκπτωση της μνήμης, και αλλοίωση/εξασθένηση της κρίσης και των ικανοτήτων συλλογισμού. Η Επιτροπή Lancet του 2024 για την άνοια, με επικεφαλής την καθηγήτρια Gill Livingston από το Τμήμα Ψυχιατρικής του UCL, η οποία συνυπέγραψε και αυτή την τελευταία εργασία, εκτίμησε ότι το 17% των περιπτώσεων άνοιας θα μπορούσε να προληφθεί ή να καθυστερήσει με τη βελτίωση των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, της σωματικής αδράνειας και της παχυσαρκίας.
Σε αυτή τη νέα μελέτη συμμετείχαν σχεδόν 6.000 συμμετέχοντες σε προγενέστερη μελέτη με την ονομασία Whitehall II, η οποία παρακολουθεί άτομα που εργάζονταν για τη Βρετανική Δημόσια Υπηρεσία από το 1985 για δεκαετίες, με στόχο την κατανόηση των μηχανισμών γήρανσης. Η μελέτη Whitehall II διευθύνεται από την καθηγήτρια Mika Kivimaki του τμήματος Ψυχιατρικής του UCL. Όλοι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τεστ τροπονίνης υψηλής ευαισθησίας όταν ήταν ηλικίας μεταξύ 45 και 69 ετών, το οποίο μπορεί να μετρήσει την τροπονίνη στο αίμα σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από ό,τι εμφανίζονται μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Κανένας από αυτούς τους ανθρώπους δεν είχε άνοια ή καρδιαγγειακή νόσο όταν υποβλήθηκε στην πρώτη εξέταση αίματος για την ανίχνευση των επιπέδων τροπονίνης. Στη συνέχεια, παρακολουθήθηκαν για κατά μέσο όρο 25 χρόνια, ολοκληρώνοντας τις εξετάσεις αξιολόγησης των νοητικών λειτουργιών.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, 695 άτομα διαγνώστηκαν με άνοια. Όταν οι ερευνητές συνέκριναν κάθε άτομο με διάγνωση άνοιας με τέσσερα άτομα χωρίς διάγνωση άνοιας, διαπιστώθηκε ότι όσοι έπασχαν από άνοια είχαν σταθερά υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης στο αίμα τους. Αυτό ήταν εμφανές σε εξετάσεις αίματος που είχαν κάνει μεταξύ 7 και 25 ετών πριν από τη διάγνωσή τους.
Τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης στην αρχή της μελέτης είχαν 38% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια μέχρι το τέλος της ζωής τους, σε σύγκριση με εκείνα με χαμηλότερα επίπεδα.
Αφού έλαβαν υπόψη παράγοντες όπως το φύλο, η εθνικότητα και το επίπεδο εκπαίδευσης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης μεταξύ 45 και 69 ετών εμφάνισαν ταχύτερη μείωση στις νοητικές τους ικανότητες.
Κατά 3 χρόνια πιο γηρασμένοι νοητικά οι άνθρωποι με υψηλή τροπονίνη
Βρέθηκε επίσης ότι οι νοητικές τους ικανότητες στην ηλικία των 80 ετών ήταν ισοδύναμες με εκείνες ατόμων σχεδόν ενάμιση χρόνο μεγαλύτερων, βάσει των γνωστικών τεστ, ενώ στην ηλικία των 90 ετών, οι νοητικές τους ικανότητες ήταν ισοδύναμες με εκείνες ατόμων που ήταν δύο χρόνια μεγαλύτερων.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές διερεύνησαν μια ομάδα 641 ατόμων από τη μελέτη, τα οποία υποβλήθηκαν επίσης σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Σε σύγκριση με εκείνους με τα χαμηλότερα επίπεδα, τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης στην αρχή της μελέτης έτειναν να έχουν μικρότερο ιππόκαμπο - μια περιοχή του εγκεφάλου σημαντική για τη μνήμη - 15 χρόνια αργότερα. Επίσης, έτειναν να έχουν μικρότερο όγκο φαιάς ουσίας στον εγκέφαλό τους - δηλαδή στο εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου που είναι σημαντικό για την επεξεργασία πληροφοριών.
Αυτά τα ευρήματα από τις σαρώσεις εγκεφάλου υποδηλώνουν ότι οι εγκέφαλοι των συμμετεχόντων ήταν ισοδύναμοι με εκείνους ατόμων περίπου τριών ετών μεγαλύτερων, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Ο επικεφαλής συγγραφέας, Δρ Simon Chen από το Τμήμα Ψυχιατρικής του UCL, δήλωσε: «Η μελέτη μας αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη σε διάρκεια παρακολούθηση μέχρι σήμερα για τη διερεύνηση των συνδέσεων μεταξύ των αυξημένων επιπέδων καρδιακής τροπονίνης και της γνωστικής έκπτωσης και της άνοιας. Διαπιστώσαμε επίσης ότι τα υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης στο αίμα σε άτομα με άνοια σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου ήταν πιο έντονα στη μέση ηλικία σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα επίπεδα τροπονίνης στο αίμα στη μέση ηλικία μπορεί να αποτελούν καλύτερο βιοδείκτη για την πρόβλεψη του κινδύνου άνοιας».
Ίδιες συμβουλές για υγιή καρδιά και υγιή εγκέφαλο
Ο καθηγητής Bryan Williams, Επιστημονικός και Ιατρικός Διευθυντής στο Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιολογίας, ο οποίος είναι επίσης Πρόεδρος Ιατρικής στο UCL στο Ινστιτούτο Καρδιαγγειακών Επιστημών του UCL, σχολίασε: «Αυτή η μελέτη αποτελεί μια σημαντική υπενθύμιση ότι η υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η μέση ηλικία είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδος, με τις βλάβες σε αυτό το στάδιο να δημιουργούν μια τροχιά επιδείνωσης της υγείας της καρδιάς και του εγκεφάλου.
Η συμβουλή μας να επικεντρωθούμε στην υγεία της καρδιάς καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής δίνει επίσης στον εγκέφαλό μας τις καλύτερες πιθανότητες να γεράσει με υγεία. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διατηρούμε την αρτηριακή μας πίεση υπό έλεγχο, να διαχειριζόμαστε τα επίπεδα χοληστερόλης μας, να παραμένουμε δραστήριοι, να διατηρούμε ένα υγιές βάρος και να μην καπνίζουμε».
