Στην πρώτη συγκριτική μελέτη δύο προγραμμάτων διατροφής με παρόμοια θρεπτική αξία όπου το ένα περιλαμβάνει μη επεξεργασμένα τρόφιμα ενώ το άλλο πλήρως επεξεργασμένα, οι συμμετέχοντες έχασαν διπλάσιο βάρος καταναλώνοντας τα μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Η πρωτοποριακή συγκριτική μελέτη ομάδας ερευνητών του University College London ενισχύει την αξία των μη επεξεργασμένων τροφίμων στην υγεία, την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την προσπάθεια διατήρησης φυσιολογικού σωματικού βάρους δια βίου, κάτι που για πολλούς συνανθρώπους μας αποδεικνύεται... «Οδύσσεια».
Αυτή την εποχή γίνεται βέβαια μεγάλος ντόρος για τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας (Ozempic, Wegovy και Mounjaro), που επιτυγχάνουν εντυπωσιακή απώλεια κιλών, μειώνοντας ταυτόχρονα τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, δηλαδή την μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν τα παχύσαρκα άτομα, αλλά ακόμα και με αυτό το νέο φαρμακευτικό «όπλο», οι έρευνες δείχνουν πως όταν σταματήσει η χορήγηση του φαρμάκου, τα κιλά επιστρέφουν. Συνεπώς ακόμα και η χρήση του τελευταίου «υπερόπλου» της Ιατρικής δεν θα αντικαταστήσει ποτέ την ανυπέρβλητη αξία που έχει η τήρηση μιας υγιεινής διατροφής, η οποία λειτουργεί ως προστατευτική «ασπίδα» ενάντια στις αυξομειώσεις του σωματικού βάρους.
Πρώτη στο είδος της μελέτη στον φυσικό κόσμο
Τα ευρήματα της μελέτης του UCL, που δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Φυσική Ιατρική (Natural Medicine) είναι τα πρώτα που προκύπτουν από συγκριτική μελέτη πλήρως επεξεργασμένων τροφίμων και ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων σε συνθήκες αληθινού κόσμου, δηλαδή όχι σε ένα «αποστειρωμένο» περιβάλλον νοσοκομειακής κλινικής μελέτης. Επίσης, η συγκεκριμένη μελέτη κατέχει το ρεκόρ στην διάρκεια της παρακολούθησης των συμμετεχόντων, αναφορικά με την υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου διαιτολογικού προγράμματος.
Κατά την διεξαγωγή της έρευνας, 55 ενήλικοι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα 8 εβδομάδων με τρόφιμα που είχαν υποστεί ελάχιστη επεξεργασία και διέθεταν υψηλή συγκέντρωση σε φυτικές ίνες και μικροθρεπτικά συστατικά.
Αφού πέρασαν 4 εβδομάδες και μετά την μεσολάβηση μιας εξισορροπιστικής εβδομάδας, δηλαδή επιστροφής στη συνηθισμένη τους διατροφή, οι συμμετέχοντες της πρώτης ομάδας ακολούθησαν μια διατροφή με «φουλ» επεξεργασμένα τρόφιμα, διάρκειας άλλων 4 εβδομάδων. Το δεύτερο γκρουπ ακολούθησε τις δύο δίαιτες με την αντίστροφη σειρά.
Διπλάσια απώλεια βάρους για όσους κατανάλωναν περισσότερες φυτικές ίνες
Τα δύο διατροφικά προγράμματα συγκρίθηκαν και έλαβαν έγκριση από τον επίσημο κρατικό Οδηγό Διατροφής της Μ. Βρετανίας (Eatwell Guide) ώστε να διασφαλιστεί πως προσφέρουν επάρκεια θρεπτικών συστατικών. Οι συμμετέχοντες είχαν στη διάθεση τους επαρκή ποσότητα φαγητού (οι δίαιτες δεν ήταν στερητικές, κάθε άλλο) και μετά την πάροδο των 8 εβδομάδων, όλοι οι συμμετέχοντες έχασαν κιλά. Ωστόσο, η μείωση του σωματικού βάρους ήταν μεγαλύτερη στη δίαιτα με τα ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα (2.06% μείωση βάρους) σε σχέση με την δίαιτα με τα «φουλ» επεξεργασμένα τρόφιμα (1.05% μείωση βάρους).
Σε αριθμούς, οι συμμετέχοντες στη «μη επεξεργασμένη δίαιτα» κατανάλωναν μείον 290 θερμίδες (kcal) την ημέρα, ενώ οι συμμετέχοντες στην «φουλ» επεξεργασμένη δίαιτα κατανάλωναν μείον 120 θερμίδες την ημέρα, σε σχέση με την συνηθισμένη τους διατροφή. Ο επίσημος Βρετανικός Οδηγός Διατροφής Eatwell Guide σύστησε ημερήσια θερμιδική πρόσληψη 2.000 θερμίδων (kcal) για τις γυναίκες και 2.500 θερμίδων την ημέρα για τους άνδρες.
Μεγάλη μείωση στις κρίσεις λαιμαργίας
Ο Dr. Samuel Dicken, από το Κέντρο Έρευνας της Παχυσαρκίας και το Τμήμα Επιστημών Συμπεριφοράς και Υγείας, του UCL επισημαίνει:
«Προγενέστερα ερευνητικά ευρήματα συσχετίζουν τα πλήρως επεξεργασμένα τρόφιμα με κακή υγεία. Σε αυτή την μελέτη, διερευνούμε τη σχέση τους με το σωματικό βάρος, την αρτηριακή πίεση, την σύσταση του σώματος (αναλογία μυϊκού ιστού προς λιπώδη ιστό), τις κρίσεις λαιμαργίας κι άλλες παραμέτρους. Αναφορικά με την απώλεια βάρους, διαπιστώσαμε 2% απώλεια σωματικού βάρους στο γκρουπ με τη μη επεξεργασμένη διατροφή και 1% απώλεια σωματικού βάρους στο γκρουπ με την φουλ επεξεργασμένη διατροφή. Αν αναγάγουμε τα αποτελέσματα στην διάρκεια ενός έτους, θα αναμένουμε μείωση σωματικού βάρους κατά 13% στους άνδρες του πρώτου γκρουπ και κατά 9% στις γυναίκες, ενώ στο δεύτερο γκρουπ το αναμενόμενο θα ήταν 4% μείωση σωματικού βάρους στους άνδρες και 5% στις γυναίκες. Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι η ομάδα με την μη επεξεργασμένη δίαιτα εμφάνισε λιγότερες κρίσεις λαιμαργίας από το δεύτερο γκρουπ, παρότι έχασε περισσότερα κιλά. Οι συμμετέχοντες στην πρώτη ομάδα ανέφεραν διπλάσια μείωση στις κρίσεις λαιμαργίας γενικά και 4πλάσια μείωση στην επιθυμία για κατανάλωση σακχαρούχων τροφίμων (τα λεγόμενα τρόφιμα παρηγοριάς, που είναι κυρίως γλυκίσματα)».
Η ευθύνη της βιομηχανίας τροφίμων
Ο καθηγητής Chris van Tulleken, από τον Τομέα Λοιμώξεων και Ανοσίας του UCL και του UCL Hospital, γιατρός μολυσματικών ασθενειών και συγγραφέας του βιβλίου Εξαιρετικά Επεξεργασμένα Άνθρωποι (Ultra-Processed People), γνωστός διεθνώς για την έρευνά του πάνω στις επιπτώσεις των τυποποιημένων τροφίμων στην υγεία, προσθέτει: «Στην εποχή μας η παχυσαρκία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην κατανάλωση ανθυγιεινού φαγητού, που είναι πολύ φθηνό στην τιμή και έτσι γίνεται ιδιαίτερα δελεαστικό στις μάζες. Στην έρευνα αυτή το θρεπτικό φαγητό -στον αντίποδα του junk food -αναδεικνύεται ως σύμμαχος της απώλειας των περιττών κιλών και υποδεικνύει πως στη μάχη με την παχυσαρκία δεν παίζει ρόλο μόνο η ατομική ευθύνη. Είναι πολύ σημαντική και η ευθύνη της βιομηχανίας των τροφίμων και πρέπει ο τομέας αυτός της παραγωγής τροφίμων και του μάρκετινγκ των τροφίμων να αυστηροποιηθεί. Για να σταματήσει να τροφοδοτείται η «δεξαμενή» των παχύσαρκων ασθενών θα πρέπει να βελτιωθεί το διατροφικό οικοσύστημα στο οποίο ζούμε. Τα συσκευασμένα τρόφιμα πρέπει να έχουν μικρή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι, να υπάρχουν ευδιάκριτες επισημάνσεις και προειδοποιήσεις στις συσκευασίες τους και ό,τι είναι υγιεινό πρέπει να αποκτήσει προσιτή τιμή. Δεν είναι δυνατόν τα θρεπτικά τρόφιμα να ακριβαίνουν και να γίνονται απαγορευτικά για τα χαμηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Στον αντίποδα τα ανθυγιεινά τρόφιμα πρέπει να έχουν υψηλότερη φορολογία, στο πλαίσιο της πολιτικής υγείας της «φορολόγησης της αμαρτίας».
Δηλαδή ανθυγιεινές τροφές, αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά και καπνικά προϊόντα –οι αμαρτίες-πρέπει να έχουν υψηλότερη φορολογία, με την ακριβότερη τους τιμή να τα καθιστά αποτρεπτικά.»
Η συμμόρφωση με τις διατροφικές συστάσεις προστατεύει δια βίου από την παχυσαρκία
Η καθηγήτρια Rachel Batterham, από το κέντρο Έρευνας της Παχυσαρκίας του UCL υπογραμμίζει από την δική της μεριά: «Παρότι η υγιεινή διατροφή ως επιλογή ζωής προωθείται από όλες τις επιστημονικές οργανώσεις και τους ανεξάρτητους φορείς, στη Μ. Βρετανία λιγότερο από το 1% του πληθυσμού ακολουθούν τις συστάσεις του Οδηγού Διατροφής Eatwell Guide. Η καλύτερη σύσταση που μπορούμε να δώσουμε στους πολίτες είναι να υιοθετήσουν τις διατροφικές οδηγίες των ειδικών, μειώνοντας την πρόσληψη αλατιού ζάχαρης και κορεσμένων λιπαρών και αυξάνοντας στον αντίποδα την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Διαλέγοντας ανεπεξέργαστα δημητριακά, όσπρια, μαγειρεύοντας στην κουζίνα αντί να ζεσταίνουν στον φούρνο μικροκυμάτων πολύ επεξεργασμένα γεύματα, οι πολίτες θα έχουν καλύτερη υγεία, καλύτερη αναλογία μυϊκού-λιπώδους ιστού και πιο φυσιολογικό σωματικό βάρος. Η πρωτοποριακή μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Υγεία και την Κοινωνική Φροντίδα της Μ. Βρετανίας- τον βασικό χρηματοδότη της βρετανικής κυβέρνησης για την κλινική, τη δημόσια υγεία, την κοινωνική φροντίδα και τη μεταφραστική έρευνα- και τον Βρετανικό Φιλανθρωπικό Οργανισμό Rosetrees.
